Ο Πρόεδρος στην Ουκρανία, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, την Τρίτη (22/7) ενέκρινε νόμο με τον οποίο οι μέχρι πρότινος ανεξάρτητες υπηρεσίες καταπολέμησης της διαφθοράς τέθηκαν υπό εκτελεστικό έλεγχο.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το Politico, οι μεταρρυθμίσεις, η τελευταία κίνηση του Προεδρικού Γραφείου για την εδραίωση της εξουσίας σε έναν κύκλο πιστών, έχουν κάνει τους επικριτές να φοβούνται ότι ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι και η ομάδα του θα μπορούσαν να κάνουν κατάχρηση της ειδικής εξουσίας τους σε καιρό πολέμου.
Μάλιστα, την Τρίτη (22/7) εκατοντάδες άνθρωποι διαδήλωσαν στο κέντρο του Κιέβου και σε άλλες πόλεις της Ουκρανίας, για πρώτη φορά από τότε που ο Ρώσος ηγέτης, Βλαντίμιρ Πούτιν, εξαπέλυσε την εισβολή του, δηλαδή από τον Φεβρουάριο του 2022, ενοχλημένοι από την κίνηση να περάσει η νομοθεσία.
Ukraine’s Volodymyr Zelenskyy approved an anti-corruption law yesterday that has spooked citizens and upset Kyiv’s staunchest allies.
Here, we answer all your questions on why it has caused such anger: https://t.co/g0ONOgRRYF pic.twitter.com/ViEQ6NFRru
— POLITICOEurope (@POLITICOEurope) July 23, 2025
Τι προβλέπει η νομοθεσία για τη διαφθορά
Ο νέος νόμος δίνει στο Γραφείο του Γενικού Εισαγγελέα, ο οποίος διορίζεται από τον Πρόεδρο, άμεση εξουσία επί του προηγουμένως ανεξάρτητου Εθνικού Γραφείου Καταπολέμησης της Διαφθοράς (NABU) και της Ειδικής Εισαγγελίας Καταπολέμησης της Διαφθοράς (SAP).
Η NABU είναι επιφορτισμένη με τη διερεύνηση της κυβερνητικής διαφθοράς. Ακόμα, η SAP είναι υπεύθυνη για την εποπτεία των ποινικών ερευνών που δρομολογούνται από την NABU.
Μάλιστα, η NABU, σε δήλωσή της στο Telegram πριν από την υπογραφή του νομοσχεδίου σε νόμο, περιέγραψε τις σαρωτικές νέες εξουσίες που παραχωρούνται στον γενικό εισαγγελέα. Σε αυτές περιλαμβάνεται η δυνατότητα πρόσβασης σε πληροφορίες που αφορούν σε όλες τις υποθέσεις της NABU, το δικαίωμα να δίνει δεσμευτικές οδηγίες στους ανακριτές της NABU και να μεταφέρει τις υποθέσεις τους εάν οι οδηγίες αυτές δεν τηρούνται, καθώς και το δικαίωμα να περατώνει τις έρευνες.
«Εάν αυτό το νομοσχέδιο ψηφιστεί, ο επικεφαλής της SAP θα γίνει μια ονομαστική προσωπικότητα και η NABU θα χάσει την ανεξαρτησία της και θα γίνει μια υποδιαίρεση της Γενικής Εισαγγελίας», δήλωσε η NABU, προειδοποιώντας ότι η νομοθεσία «θα μπορούσε να καταστρέψει οριστικά την ανεξαρτησία του συστήματος καταπολέμησης της διαφθοράς στην Ουκρανία».
Πώς αυτό υπονομεύει την ανεξαρτησία των φορέων
Η ανάθεση της εποπτείας των παρατηρητηρίων που διερευνούν τις καταγγελίες για κυβερνητική διαφθορά στα χέρια ενός πολιτικά διορισμένου πιστού του Βολοντίμιρ Ζελένσκι – του Γενικού Εισαγγελέα, Ρουσλάν Κραβτσένκο – θα μπορούσε να υπονομεύσει την ανεξαρτησία και την ειλικρίνεια των ερευνών αυτών, όπως υποστηρίζουν οι επικριτές του νόμου.
Πώς δικαιολόγησε ο Ζελένσκι αυτή την κίνηση
Σε μια βιντεοσκοπημένη ομιλία μετά την υπογραφή του νομοσχεδίου σε νόμο, το βράδυ της Τρίτης (22/7), ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι ήταν προκλητικός παρά τις εκτεταμένες επικρίσεις και διαμαρτυρίες.
«Η υποδομή κατά της διαφθοράς θα λειτουργήσει, μόνο χωρίς ρωσική επιρροή, πρέπει να καθαρίσει από αυτήν», δήλωσε ο Ουκρανός Πρόεδρος, προσθέτοντας: «Φυσικά, η NABU και η SAP θα λειτουργήσουν. Ο Γενικός Εισαγγελέας είναι αποφασισμένος να διασφαλίσει ότι στην Ουκρανία το αναπόφευκτο της τιμωρίας όσων παραβαίνουν τον νόμο, είναι πραγματικά εξασφαλισμένο».
I spoke with NABU Director Semen Kryvonos, SAPO Prosecutor Oleksandr Klymenko, Prosecutor General Ruslan Kravchenko, and Head of the Security Service of Ukraine Vasyl Maliuk. We discussed various challenges.
The anti-corruption infrastructure will work. Only without Russian… pic.twitter.com/GQwlIrzNmk
— Volodymyr Zelenskyy / Володимир Зеленський (@ZelenskyyUa) July 22, 2025
Η αναφορά στη ρωσική επιρροή έγιν αφού η Κρατική Υπηρεσία Ασφαλείας της Ουκρανίας (SBU) εξαπέλυσε, τη Δευτέρα (21/7), μια σειρά επιδρομών με στόχο πράκτορες της NABU, για τους οποίους ισχυρίζεται ότι συνεργάστηκαν με τη Ρωσία.
Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι επέκρινε, επίσης, τη NABU και τη SAP σχετικά με τον χειρισμό των υποθέσεων, υπονοώντας ότι οι εποπτικές Αρχές καθυστερούν ορισμένες έρευνες, τονίζοντας: «Οι υποθέσεις που βρίσκονται σε αδράνεια, πρέπει να διερευνηθούν. Δεν υπάρχει καμία λογική εξήγηση για το γιατί ποινικές διαδικασίες αξίας δισεκατομμυρίων παραμένουν επί χρόνια σε εκκρεμότητα».
Επισημαίνεται ότι σε έναν έλεγχο της NABU, που δημοσιεύθηκε νωρίτερα φέτος, μια επιτροπή εμπειρογνωμόνων που συγκλήθηκε από τη Διεθνή Διαφάνεια Ουκρανίας, διαπίστωσε ότι ήταν μόνο «μέτρια αποτελεσματική» και σημείωσε ότι δεν ήταν απρόσβλητη από πολιτικές πιέσεις. Οι ελεγκτές διαπίστωσαν ελλείψεις, μεταξύ των οποίων η «απουσία συστηματικής παρακολούθησης των ερευνών σε τομείς προτεραιότητας, η έλλειψη εξουσίας για τη διενέργεια ανεξάρτητων υποκλοπών και η περιορισμένη πρόσβαση σε έγκαιρες εγκληματολογικές εξετάσεις».
Ακόμα, το πρωί της Τετάρτης (23/7), ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε ότι συναντήθηκε με τους επικεφαλής όλων των υπηρεσιών επιβολής του νόμου και καταπολέμησης της διαφθοράς της Ουκρανίας – συμπεριλαμβανομένων των NABU και SAP – μαζί με τον Γενικό Εισαγγελέα. «Όλοι ακούμε τι λέει η κοινωνία», δήλωσε ο ίδιος, τονίζοντας: «Βλέπουμε τι περιμένει ο κόσμος από τους κρατικούς θεσμούς – εξασφαλισμένη δικαιοσύνη και αποτελεσματική λειτουργία κάθε θεσμού».
I gathered all heads of Ukraine’s law enforcement and anti-corruption agencies, along with the Prosecutor General. It was a much-needed meeting — a frank and constructive conversation that truly helps. We all share a common enemy: the Russian occupiers. And defending the… pic.twitter.com/GNIA585mGR
— Volodymyr Zelenskyy / Володимир Зеленський (@ZelenskyyUa) July 23, 2025
Τι λένε οι Αρχές στην Ουκρανία
Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι τα στοιχεία εναντίον των πρακτόρων της NABU είναι θολά και ότι οι συλλήψεις της Δευτέρας (21/7) ήταν πρόσχημα για την υπονόμευση των Αρχών.
Σε ανακοίνωσή της, η NABU δήλωσε ότι οι τροποποιήσεις της νομοθεσίας «καταστρέφουν ουσιαστικά την ανεξαρτησία της NABU και της SAP και ουσιαστικά υποτάσσουν τις δραστηριότητές τους στον Γενικό Εισαγγελέα».
Αναφερόμενη στις σκληρές προσπάθειες της Ουκρανίας να καθαρίσει την κυβερνητική διαφθορά μετά την επανάσταση του Μαϊντάν το 2014, η δήλωση της NABU αναφέρει: «Η υποδομή της Ουκρανίας κατά της διαφθοράς, που χτίστηκε από το 2015, θα καταστραφεί εάν εφαρμοστεί η νομοθεσία». Ο εν λόγω φορέας ευχαρίστησε τους Ουκρανούς που διαμαρτυρήθηκαν κατά των μεταρρυθμίσεων, την Τρίτη (22/7), λέγοντας: «Θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε και να υπερασπιζόμαστε την ανεξαρτησία των ερευνών μας από παρεμβάσεις».
Σε προηγούμενη δήλωσή της σχετικά με τις επιδρομές της Δευτέρας (21/7), η NABU ανέφερε: «Ο κίνδυνος της παρουσίας παραγόντων επιρροής από την επιτιθέμενη χώρα παραμένει σημαντικός για κάθε κυβερνητική υπηρεσία. Ωστόσο, αυτό δεν μπορεί να αποτελέσει λόγο για την αναστολή των εργασιών ολόκληρου του θεσμού».
Τι λέει ο Γενικός Εισαγγελέας
Ο Ρουσλάν Κραβτσένκο, τον οποίο ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι διόρισε στο ρόλο του τον περασμένο μήνα, επέμεινε ότι τα παρατηρητήρια θα διατηρήσουν την ανεξαρτησία τους.
«Δεν υπάγονται σε εμένα», δήλωσε σε ενημέρωση την Τρίτη (22/7), αναφερόμενος και στις δύο υπηρεσίες. Σχετικά με τους εισαγγελείς της SAP, είπε ότι «θα είμαστε μια οικογένεια, εκείνοι θα ασχοληθούν με τις ποινικές τους διαδικασίες και εμείς θα ασχοληθούμε με τις δικές μας και μαζί θα βοηθάμε ο ένας τον άλλον. Η NABU δεν αναφέρεται σε εμένα».
Πώς αντιδρούν οι σύμμαχοι της Ουκρανίας
Δύο μέλη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που συνήθως υποστηρίζουν σταθερά την Ουκρανία, έκαναν το εξαιρετικά ασυνήθιστο βήμα να επικρίνουν, την Τρίτη (22/7), το Κίεβο για τη νομοθεσία.
Η Επίτροπος Διεύρυνσης, Μάρτα Κος, δήλωσε ότι «ανησυχεί σοβαρά», σημειώνοντας: «Η κατάργηση των βασικών εγγυήσεων που προστατεύουν την ανεξαρτησία της NABU, είναι ένα σοβαρό βήμα προς τα πίσω».
Ακόμα, ο επίτροπος Άμυνας, Άντριους Κουμπίλιους, ο οποίος βρισκόταν στην Ουάσινγκτον προσπαθώντας να υποστηρίξει την αυξημένη υποστήριξη των ΗΠΑ προς την Ουκρανία, όταν έγινε γνωστή η ιστορία, σημείωσε: «Στον πόλεμο η εμπιστοσύνη μεταξύ του μαχόμενου έθνους και της ηγεσίας του είναι πιο σημαντική από τα σύγχρονα όπλα – δύσκολο να οικοδομηθεί και να διατηρηθεί, αλλά εύκολο να χαθεί με ένα σημαντικό λάθος της ηγεσίας. Η διαφάνεια και ο ανοιχτός ευρωπαϊκός διάλογος είναι ο μόνος τρόπος για να αποκατασταθεί η κατεστραμμένη εμπιστοσύνη».
Ο υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Γαλλίας, Μπενιαμίν Χαντάντ, δήλωσε σε συνέντευξή του στο γαλλικό ραδιόφωνο: «Δεν είναι πολύ αργά για τους Ουκρανούς να αντιστρέψουν αυτή την απόφαση». Σε ανακοίνωσή τους, οι απεσταλμένοι της G7 στην ομάδα υποστήριξης των πρεσβευτών στην Ουκρανία δήλωσαν ότι έχουν «σοβαρές ανησυχίες και σκοπεύουν να συζητήσουν αυτές τις εξελίξεις με τους κυβερνητικούς ηγέτες».
«Αυτή είναι μια κακή ημέρα για την Ουκρανία», δήλωσε την Τρίτη (22/7) ο Ντμίτρο Κουλέμπα, πρώην υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας, ο οποίος εκδιώχθηκε το 2024, σε ανάρτησή του στο Instagram, πριν ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι υπογράψει το νομοσχέδιο σε νόμο.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Τι σημαίνει για την ένταξη της Ουκρανίας στην Ε.Ε.
Οι σύμμαχοι της Ουκρανίας στην Ε.Ε. κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου ότι οποιαδήποτε πιθανή οπισθοχώρηση στις μεταρρυθμίσεις του κράτους δικαίου θα μπορούσε να βλάψει την προσπάθεια του Κιέβου να ενταχθεί στο μπλοκ, έναν κρίσιμο στόχο για την εμπόλεμη χώρα.
«Ανεξάρτητοι φορείς, όπως η NABU και η SAP, είναι απαραίτητοι για την πορεία της Ουκρανίας προς την Ε.Ε., το κράτος δικαίου παραμένει στο επίκεντρο των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ε.Ε.», προειδοποίησε την Τρίτη (22/7) η Μάρτα Κος.
Seriously concerned over today’s vote in the Rada. The dismantling of key safeguards protecting NABU’s independence is a serious step back.
Independent bodies like NABU & SAPO, are essential for 🇺🇦’s EU path. Rule of Law remains in the very center of EU accession negotiations.
— Marta Kos (@MartaKosEU) July 22, 2025
Στη συνέχεια, η ίδια πρόσθεσε ότι είχε «ειλικρινείς» συζητήσεις με τη νέα πρωθυπουργό, Γιούλια Σβιριντένκο, και τον Τάρας Κάτσκα, τον επικεφαλής της Ουκρανίας για την ένταξη στην Ε.Ε.. «Θα συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε με την Ουκρανία για τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις του κράτους δικαίου καο την πρόοδο στην πορεία της προς την Ε.Ε.», ανέφερε η Μάρτα Κος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Frank discussion with @Svyrydenko_Y and @taraskachka.
Expressed serious concerns over the latest Rule of Law developments, especially changes adopted to the law on NABU & SAPO.
We’ll continue working with Ukraine on the necessary rule of law reforms & progress on its EU path. https://t.co/UVtTAbEzsz
— Marta Kos (@MartaKosEU) July 22, 2025
Ο υπουργός Εξωτερικών της Ολλανδίας, Κάσπαρ Βέλντκαμπ, συμφωνώντας με τη Μάρτας Κος, ανέφερε σε δική του ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: «Οι θεσμοί της Ουκρανίας για την καταπολέμηση της διαφθοράς είναι ζωτικής σημασίας για τη μεταρρυθμιστική της πορεία. Ο περιορισμός τους θα αποτελούσε σημαντική οπισθοδρόμηση. Η διασφάλιση της ανεξαρτησίας αυτών των θεσμών και η συνεχής πρόοδος στο κράτος δικαίου παραμένουν κλειδιά για την ενταξιακή διαδικασία της Ουκρανίας στην Ε.Ε.».
Ukraine’s anti-corruption institutions are vital to its reform path. Restricting them would be a significant setback.
Safeguarding the independence of these institutions and continued progress on the rule of law remain key for Ukraine’s EU accession process. https://t.co/rgvwXxETfM
— Caspar Veldkamp (@ministerBZ) July 23, 2025
Το γερμανικό Υπουργείο Εξωτερικών ασχολήθηκε επίσης με το θέμα, λέγοντας: «Η ανεξαρτησία και η ισχύς των θεσμών της Ουκρανίας για την καταπολέμηση της διαφθοράς αποτέλεσαν κλειδί για τις μεταρρυθμιστικές προσπάθειες των τελευταίων ετών. Η Ουκρανία θα συνεχίσει να μετράται με βάση την πρόοδό τους».
The independence and strength of Ukraine’s anti-corruption institutions have been key to reform efforts of recent years. #Ukraine will continue to be measured against their progress. #StandWithUkraine https://t.co/jnkohTQ1Ru
— GermanForeignOffice (@GermanyDiplo) July 22, 2025
Αντιπροσωπεία της Επιτροπής Ελέγχου του Προϋπολογισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που βρίσκεται στο Κίεβο για διήμερη επίσκεψη, προειδοποίησε σε δήλωσή της ότι η ουκρανική νομοθεσία «κινδυνεύει να υπονομεύσει την ανεξαρτησία» της NABU και της SAP.
Οι ευρωβουλευτές, ενώ εξέφρασαν την υποστήριξή τους προς την Ουκρανία, τόνισαν: «Συμπληρωματικά με την ανάγκη καταπολέμησης της διαφθοράς είναι η ανάγκη σεβασμού του κράτους δικαίου, που αποτελεί θεμελιώδη προϋπόθεση της διαδικασίας ένταξης στην Ε.Ε.».
Τι θα συμβεί μετά
Ο νόμος, τον οποίο το κοινοβούλιο της Ουκρανίας υπερψήφισε την Τρίτη (22/7), τίθεται πλέον σε ισχύ. Ωστόσο, ορισμένοι βουλευτές της αντιπολίτευσης προσπαθούν να τον αποσύρουν.
Από την πλευρά του, ο Γιάροσλαβ Ζελέζνιακ, από το φιλελεύθερο κόμμα Holos, δήλωσε σε ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι θα περάσει την Τετάρτη (23/7), ασκώντας πιέσεις σε διεθνείς οργανισμούς, όπως η Ε.Ε., το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Τράπεζα, για να πιέσει την κυβέρνηση του Βολοντίμιρ Ζελένσκι να αλλάξει πορεία. Επίσης, ανέφερε ότι οι βουλευτές θα καταθέσουν νομοθεσία που θα επιδιώκει την ακύρωση του νόμου, αλλά αναγνώρισε ότι είναι απίθανο να πετύχει. Οι βουλευτές σκοπεύουν, επίσης, να προσφύγουν στο Συνταγματικό Δικαστήριο ζητώντας την ακύρωση του νόμου.
«Και μετά υπάρχει και η δημοσιότητα», σημείωσε ο Γιάροσλαβ Ζελέζνιακ, προσθέτοντας: «Το Γραφείο του Προέδρου σκέφτηκε ότι όλοι θα το είχαν ξεχάσει μέχρι σήμερα. Δεν νομίζω ότι περίμεναν μια αντίδραση σαν τη χθεσινή».
