Για τον Gundbert Scherf, συνιδρυτή της γερμανικής Helsing, της πιο πολύτιμης νεοφυούς επιχείρησης στον τομέα της άμυνας στην Ευρώπη, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία άλλαξε τα πάντα.
Ο Scherf έπρεπε να παλέψει σκληρά για να προσελκύσει επενδύσεις μετά την ίδρυση της εταιρείας του -η οποία παράγει στρατιωτικά drone και τεχνητή νοημοσύνη για το πεδίο της μάχης- πριν από τέσσερα χρόνια.
Τώρα, αυτό είναι το μικρότερο από τα προβλήματά του. Η εταιρεία με έδρα το Μόναχο υπερδιπλασίασε την αξία της σε 12 δισεκατομμύρια δολάρια σε μια συγκέντρωση κεφαλαίων τον περασμένο μήνα.
«Φέτος, για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες, η Ευρώπη ξοδεύει περισσότερα από τις ΗΠΑ για την απόκτηση αμυντικής τεχνολογίας», δήλωσε ο Scherf.
Ο πρώην συνεργάτης της McKinsey & Company λέει ότι η Ευρώπη μπορεί να βρίσκεται στο κατώφλι μιας μεταμόρφωσης στην αμυντική καινοτομία, παρόμοια με το Μανχάταν Πρότζεκτ, την επιστημονική πρωτοβουλία που οδήγησε τις ΗΠΑ στην ταχεία ανάπτυξη πυρηνικών όπλων κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
«Η Ευρώπη αρχίζει τώρα να συνειδητοποιεί τη σημασία της άμυνας».
Το Reuters μίλησε με πολλά στελέχη, επενδυτές και υπεύθυνους χάραξης πολιτικής για να εξετάσει πώς η Γερμανία -η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης- σκοπεύει να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στον επανεξοπλισμό της ηπείρου.
Η κυβέρνηση του καγκελαρίου Φρίντριχ Μερτς θεωρεί την τεχνητή νοημοσύνη και την τεχνολογία των νεοφυών επιχειρήσεων ως βασικά στοιχεία των αμυντικών της σχεδίων και μειώνει τη γραφειοκρατία για να συνδέσει τις νεοφυείς επιχειρήσεις απευθείας με τα ανώτερα κλιμάκια του στρατού της, ανέφεραν οι πηγές στο Reuters.
Διαμορφωμένη από το τραύμα του ναζιστικού μιλιταρισμού και ένα ισχυρό μεταπολεμικό ειρηνιστικό ήθος, η Γερμανία διατήρησε για μεγάλο χρονικό διάστημα έναν σχετικά μικρό και προσεκτικό αμυντικό τομέα, προστατευόμενη από τις εγγυήσεις ασφάλειας των ΗΠΑ.
Το επιχειρηματικό μοντέλο της Γερμανίας, διαμορφωμένο από μια βαθιά αποστροφή προς τον κίνδυνο, έχει επίσης ευνοήσει τις σταδιακές βελτιώσεις έναντι των ρηξικέλευθων καινοτομιών.
Όχι πια. Με την αμερικανική στρατιωτική υποστήριξη να είναι πλέον πιο αβέβαιη, η Γερμανία -ένας από τους μεγαλύτερους υποστηρικτές της Ουκρανίας- σχεδιάζει να τριπλασιάσει σχεδόν τον τακτικό αμυντικό προϋπολογισμό της σε περίπου 162 δισεκατομμύρια ευρώ (175 δισεκατομμύρια δολάρια) ετησίως έως το 2029.
Μεγάλο μέρος αυτών των χρημάτων θα διατεθεί για την αναδιαμόρφωση της φύσης του πολέμου, σύμφωνα με τις πηγές.
Η Helsing είναι μέρος μιας σειράς γερμανικών νεοσύστατων εταιρειών στον τομέα της άμυνας που αναπτύσσουν τεχνολογία αιχμής, από ρομπότ τεχνητής νοημοσύνης που μοιάζουν με άρματα μάχης και μη επανδρωμένα μίνι υποβρύχια έως… κατασκοπευτικές κατσαρίδες έτοιμες για μάχη.
«Θέλουμε να βοηθήσουμε την Ευρώπη να ανακτήσει τη δύναμή της», δήλωσε ο Scherf.
Ορισμένες από αυτές τις μικρότερες εταιρείες συμβουλεύουν πλέον την κυβέρνηση παράλληλα με καθιερωμένες εταιρείες -τις λεγόμενες «πρωτοπόρες» όπως η Rheinmetall και η Hensoldt- οι οποίες έχουν λιγότερα κίνητρα να επικεντρωθούν κυρίως στην καινοτομία, δεδομένου του μεγάλου όγκου παραγγελιών που έχουν για συμβατικά συστήματα, σύμφωνα με μία από τις πηγές.
Ένα νέο σχέδιο νόμου για τις δημόσιες συμβάσεις, που εγκρίθηκε από το υπουργικό συμβούλιο του Μερτς την Τετάρτη (23/7), στοχεύει στη μείωση των εμποδίων για τις νεοσύστατες επιχειρήσεις με περιορισμένα οικονομικά μέσα να συμμετέχουν σε διαγωνισμούς, επιτρέποντας την προκαταβολή σε αυτές τις εταιρείες.
Ο νόμος θα δίνει επίσης το δικαίωμα στις αρχές να περιορίζουν τους διαγωνισμούς σε υποψηφίους εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο Μαρκ Βίτφελντ, διευθύνων σύμβουλος και ιδρυτής της εταιρείας κατασκευής αυτόνομων ρομπότ ARX Robotics, δήλωσε ότι μια πρόσφατη συνάντηση με τον Γερμανό υπουργό Άμυνας Μπόρις Πιστόριους κατέδειξε πόσο βαθιά είναι η αναθεώρηση της στάσης του Βερολίνου.
«Μου είπε: «Τα χρήματα δεν είναι πλέον δικαιολογία – τώρα υπάρχουν». Αυτό ήταν ένα σημείο καμπής», ανέφερε.
Η Γερμανία σε ρόλο πρωταγωνιστή
Από την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στην πολιτική σκηνή και την ανανέωση των αμφισβητήσεων του σχετικά με τη δέσμευση των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ, η Γερμανία έχει δεσμευτεί να επιτύχει τον νέο στόχο της συμμαχίας για 3,5% του ΑΕΠ σε αμυντικές δαπάνες έως το 2029 – ταχύτερα από τους περισσότερους ευρωπαίους συμμάχους.
Αξιωματούχοι στο Βερολίνο έχουν τονίσει την ανάγκη να προωθηθεί η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία αντί να βασίζεται στις αμερικανικές εταιρείες. Ωστόσο, τα εμπόδια για την ανάπτυξη κορυφαίων εταιρειών στον κλάδο στη Γερμανία -και στην Ευρώπη γενικότερα- είναι σημαντικά.
Σε αντίθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, η αγορά στην Ευρώπη είναι κατακερματισμένη. Κάθε χώρα έχει τα δικά της πρότυπα προμηθειών για την εκπλήρωση των συμβάσεων.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η χώρα με τις μεγαλύτερες στρατιωτικές δαπάνες στον κόσμο, διαθέτουν ήδη μια σταθερή ομάδα αμυντικών κολοσσών, όπως η Lockheed Martin και η RTX, και έχουν πλεονέκτημα σε βασικούς τομείς, όπως η δορυφορική τεχνολογία, τα μαχητικά αεροσκάφη και τα πυρομαχικά ακριβείας.
Η Ουάσιγκτον άρχισε επίσης να ενισχύει τις νεοσύστατες εταιρείες αμυντικής τεχνολογίας το 2015 –μεταξύ των οποίων η Shield AI, η κατασκευάστρια drones Anduril και η εταιρεία λογισμικού Palantir– αναθέτοντάς τους τμήματα στρατιωτικών συμβάσεων.
Μέχρι πρόσφατα, οι ευρωπαϊκές νεοσύστατες επιχειρήσεις υπέφεραν από την έλλειψη κυβερνητικής υποστήριξης.
Ωστόσο, μια ανάλυση του Aviation Week τον Μάιο έδειξε ότι οι 19 χώρες της Ευρώπης με τις υψηλότερες αμυντικές δαπάνες -συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας και της Ουκρανίας- προβλέπεται να δαπανήσουν 180,1 δισεκατομμύρια ευρώ φέτος για στρατιωτικές προμήθειες, σε σύγκριση με 175,6 δισεκατομμύρια ευρώ για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι συνολικές στρατιωτικές δαπάνες της Ουάσιγκτον θα παραμείνουν υψηλότερες.
Ο Χανς Κρίστοφ Ατζπόντιεν, επικεφαλής της γερμανικής ένωσης ασφάλειας και άμυνας BDSV, δήλωσε ότι μία από τις προκλήσεις είναι ότι το σύστημα προμηθειών του στρατού είναι προσανατολισμένο προς καθιερωμένους προμηθευτές και δεν είναι κατάλληλο για τον γρήγορο ρυθμό που απαιτούν οι νέες τεχνολογίες.
Το γερμανικό υπουργείο άμυνας δήλωσε σε ανακοίνωσή του ότι λαμβάνει μέτρα για την επιτάχυνση των προμηθειών και την καλύτερη ενσωμάτωση των νεοσύστατων επιχειρήσεων, προκειμένου να καταστούν οι νέες τεχνολογίες γρήγορα διαθέσιμες στη Bundeswehr.
Η Ανέτ Λένικ-Έμντεν, επικεφαλής της ισχυρής υπηρεσίας προμηθειών των ενόπλων δυνάμεων, υπογράμμισε τα drones και την τεχνητή νοημοσύνη ως αναδυόμενους τομείς που η Γερμανία πρέπει να αναπτύξει.
«Οι αλλαγές που φέρνουν στο πεδίο της μάχης είναι εξίσου επαναστατικές με την εισαγωγή του πολυβόλου, του τανκ ή του αεροπλάνου», δήλωσε στο Reuters.
Κατσαρίδες – κατάσκοποι
Ο Σβεν Βάιζενεγκερ, επικεφαλής του Cyber Innovation Hub, του επιταχυντή καινοτομίας της Bundeswehr, δήλωσε ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία άλλαξε επίσης τις κοινωνικές αντιλήψεις, εξαλείφοντας το στίγμα που συνοδεύει την εργασία στον τομέα της άμυνας.
«Η Γερμανία έχει αναπτύξει μια εντελώς νέα ανοιχτή στάση απέναντι στο ζήτημα της ασφάλειας μετά την εισβολή», είπε.
Ο Βάιζενέγκερ είπε ότι λαμβάνει 20-30 αιτήματα στο Linkedin την ημέρα, σε σύγκριση με 2-3 την εβδομάδα το 2020, με ιδέες για την ανάπτυξη τεχνολογίας άμυνας.
Ορισμένες από τις ιδέες που βρίσκονται υπό ανάπτυξη μοιάζουν με επιστημονική φαντασία – όπως οι κατσαρίδες της Swarm Biotactics, οι οποίες είναι εξοπλισμένες με εξειδικευμένα μικροσκοπικά σακίδια που επιτρέπουν τη συλλογή δεδομένων σε πραγματικό χρόνο μέσω καμερών, για παράδειγμα.
Ηλεκτρικά ερεθίσματα θα επιτρέπουν στους ανθρώπους να ελέγχουν τις κινήσεις των εντόμων από απόσταση. Ο στόχος είναι να παρέχουν πληροφορίες επιτήρησης σε εχθρικά περιβάλλοντα – για παράδειγμα, πληροφορίες σχετικά με τις θέσεις του εχθρού.
«Τα βιορομπότ μας -βασισμένα σε ζωντανά έντομα- είναι εξοπλισμένα με νευρική διέγερση, αισθητήρες και ασφαλείς μονάδες επικοινωνίας», δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος Στέφαν Βίλχελμ. «Μπορούν να καθοδηγούνται μεμονωμένα ή να λειτουργούν αυτόνομα σε σμήνη».
Στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα, Γερμανοί επιστήμονες πρωτοστάτησαν σε πολλές στρατιωτικές τεχνολογίες που έγιναν παγκόσμια πρότυπα, από βαλλιστικούς πυραύλους έως αεροσκάφη τζετ και κατευθυνόμενα όπλα. Ωστόσο, μετά την ήττα της στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Γερμανία αποστρατιωτικοποιήθηκε και το επιστημονικό της δυναμικό διασκορπίστηκε.
Ο Βέρνερ φον Μπράουν, που εφηύρε τον πρώτο βαλλιστικό πύραυλο για τους Ναζί, ήταν ένας από τους εκατοντάδες Γερμανούς επιστήμονες και μηχανικούς που μεταφέρθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου αργότερα εργάστηκε στη NASA και ανέπτυξε τον πύραυλο που μετέφερε το διαστημικό σκάφος Apollo στη Σελήνη.
Τις τελευταίες δεκαετίες, η καινοτομία στον τομέα της άμυνας έχει αποτελέσει ισχυρό μοχλό οικονομικής προόδου. Τεχνολογίες όπως το διαδίκτυο, το GPS, οι ημιαγωγοί και οι αεριωθούμενοι κινητήρες προέρχονται από στρατιωτικά ερευνητικά προγράμματα, πριν μεταμορφώσουν τη ζωή μας.
Πληγείσα από τις υψηλές τιμές της ενέργειας, την επιβράδυνση της ζήτησης για τις εξαγωγές της και τον ανταγωνισμό από την Κίνα, η γερμανική οικονομία, αξίας 4,75 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, συρρικνώθηκε τα τελευταία δύο χρόνια. Η επέκταση της στρατιωτικής έρευνας θα μπορούσε να δώσει οικονομική ώθηση.
«Πρέπει απλώς να υιοθετήσουμε την εξής νοοτροπία: μια ισχυρή αμυντική βιομηχανική βάση σημαίνει ισχυρή οικονομία και ραγδαία καινοτομία», δήλωσε ο Μάρκους Φέντερλε, διευθύνων εταίρος της επενδυτικής εταιρείας Tholus Capital, που ειδικεύεται στον τομέα της άμυνας.
Η «κοιλάδα του θανάτου»
Η αποστροφή από τον κίνδυνο μεταξύ των ευρωπαίων επενδυτών είχε στο παρελθόν θέσει σε μειονεκτική θέση τις νεοσύστατες επιχειρήσεις, οι οποίες δυσκολεύονταν να εξασφαλίσουν το κεφάλαιο που χρειάζονταν για να επιβιώσουν στην «κοιλάδα του θανάτου» – το κρίσιμο αρχικό στάδιο κατά το οποίο τα έξοδα είναι υψηλά και οι πωλήσεις χαμηλές.
Ωστόσο, η αύξηση των αμυντικών δαπανών από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει οδηγήσει τους επενδυτές να αναζητούν ευκαιρίες.
Η Ευρώπη μπορεί πλέον να υπερηφανεύεται για τρεις νεοσύστατες επιχειρήσεις με αξία άνω του 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων: την Helsing, τον γερμανικό κατασκευαστή drones Quantum Systems και την πορτογαλική Tekever, η οποία επίσης κατασκευάζει drones.
«Υπάρχει μεγάλη πίεση τώρα στη Γερμανία ως ηγετική χώρα της ευρωπαϊκής άμυνας», δήλωσε ο Σβεν Κρουκ, διευθυντής στρατηγικής της Quantum.
Η Γερμανία έχει γίνει ο δεύτερος μεγαλύτερος στρατιωτικός υποστηρικτής της Ουκρανίας μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες. Παραγγελίες που κάποτε μπορεί να χρειάζονταν χρόνια για να εγκριθούν, τώρα χρειάζονται μήνες και οι ευρωπαϊκές νεοσύστατες επιχειρήσεις έχουν την ευκαιρία να δοκιμάσουν γρήγορα τα προϊόντα τους στο πεδίο, σύμφωνα με διάφορες πηγές.
Η χρηματοδότηση επιχειρηματικών κεφαλαίων για την ευρωπαϊκή αμυντική τεχνολογία έφτασε το 1 δισεκατομμύριο δολάρια το 2024, από τα 373 εκατομμύρια δολάρια το 2022, και αναμένεται να αυξηθεί ακόμη περισσότερο φέτος.
«Η κοινωνία έχει αναγνωρίσει ότι πρέπει να υπερασπιστούμε τις δημοκρατίες μας», δήλωσε ο Κρίστιαν Σάλερ, γενικός εταίρος της HV Capital, επενδυτής τόσο στην ARX όσο και στην Quantum Systems.
Σύμφωνα με ανάλυση δεδομένων της Dealroom για το Reuters, η χρηματοδότηση από κεφάλαια επιχειρηματικού κινδύνου έχει αυξηθεί ταχύτερα στη Γερμανία από ό,τι αλλού. Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι γερμανικές νεοφυείς επιχειρήσεις στον τομέα της άμυνας έχουν λάβει 1,4 δισεκατομμύρια δολάρια τα τελευταία πέντε χρόνια από επενδυτές, ακολουθούμενες από το Ηνωμένο Βασίλειο.
