Ύστερα από εβδομάδες τεταμένων διαπραγματεύσεων μεταξύ των κορυφαίων εμπορικών αξιωματούχων τους, η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ΗΠΑ κατέληξαν τελικά σε μία προκαταρκτική εμπορική συμφωνία – και όλα αυτά λίγες ώρες πριν την επόμενη φάση των εμπορικών συνομιλιών της Ουάσιγκτον με την Κίνα.
Χρειάστηκε το τετ-α-τετ των ηγετών των δύο πλευρών για να «ξεκλειδώσει» η συμφωνία της Κυριακής — κάτι που έχουμε ξαναδεί σε προηγούμενες εμπορικές συμφωνίες του Ντόναλντ Τραμπ – με τη δική του συμμετοχή να αποδεικνύεται καταλυτική ακόμη κι όταν όλα έδειχναν αδιέξοδο.
Η συμφωνία έχει μεγάλη σημασία και για τις δύο πλευρές, καθώς χιλιάδες επιχειρήσεις και θέσεις εργασίας εξαρτώνται από αυτό που η ΕΕ αποκαλεί «τη μεγαλύτερη διμερή εμπορική και επενδυτική σχέση στον κόσμο».
Η κυβέρνηση Τραμπ πανηγυρίζει τη συμφωνία ως μεγάλη επιτυχία – και σε πολλούς τομείς πράγματι είναι. Ωστόσο, δεν αποτελεί πλήρη ήττα για την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
«Όλος ο ευρωπαϊκός Τύπος σήμερα αποθεώνει τον πρόεδρο για τη συμφωνία που διαπραγματεύτηκε για λογαριασμό των Αμερικανών», έγραψε ο Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, JD Vance, στην πλατφόρμα Χ.
«Αύριο τα αμερικανικά ΜΜΕ πιθανότατα θα γράφουν τίτλους όπως: “Ο Τραμπ πήρε μόνο το 99,9% όσων ζήτησε”», πρόσθεσε με ειρωνεία.
Η παρηγοριά της ΕΕ
Η παρηγοριά για την ΕΕ είναι ότι το ποσοστό των αμερικανικών δασμών είναι τελικά 15%, και όχι το 30% που είχε αρχικά απειλήσει ο Τραμπ.
Αυτό αποτελεί ωστόσο μια σημαντική υποχώρηση, καθώς η ΕΕ είχε αρχικά στοχεύσει σε πλήρη άρση των δασμών – και η σύγκριση με τη συμφωνία του Ηνωμένου Βασιλείου, που εξασφάλισε δασμούς 10%, προκαλεί αμηχανία.
Η Κομισιόν μπορεί να υποστηρίξει πως εξαιρούνται από τους δασμούς σημαντικές εξαγωγές, όπως φάρμακα και ημιαγωγοί.
Επιπλέον, οι ευρωπαϊκές αυτοκινητοβιομηχανίες θα πληρώνουν πλέον 15% δασμούς στις ΗΠΑ, αντί για τον παγκόσμιο δασμό 25% που είχε επιβληθεί τον Απρίλιο.
Ωστόσο, σε αντάλλαγμα, η ΕΕ «ανοίγει τις αγορές της με μηδενικούς δασμούς» για τα αμερικανικά προϊόντα, όπως δήλωσε ο Τραμπ.
Ο ευρωπαϊκός χάλυβας και αλουμίνιο εξακολουθούν να υπόκεινται σε 50% δασμό κατά την είσοδό τους στις ΗΠΑ.
«Η ΕΕ βρισκόταν σε αδύναμη θέση, δεν είχε επιλογή. Ο Τραμπ δεν επρόκειτο να υποχωρήσει και τελικά συμβιβάστηκαν στο 15%. Είναι κακή μέρα για το παγκόσμιο εμπόριο, αλλά θα μπορούσε να ήταν χειρότερη», δήλωσε ο πρώην διαπραγματευτής της ΕΕ, Τζον Κλαρκ, στο BBC.
Το θρίλερ με τα αντίποινα
Η ΕΕ πέρασε εβδομάδες προσπαθώντας να προβάλει σκληρή στάση, ετοιμάζοντας αντίποινα που θα έπλητταν προϊόντα αξίας 100 δισ. ευρώ από τις ΗΠΑ.
Ωστόσο, οι ευρωπαϊκές οικονομικές συνθήκες δεν προσέφεραν περιθώριο για εμπορικό πόλεμο με τη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου.
Η οικονομική ανάπτυξη της ΕΕ παραμένει ασθενής και μόλις την περασμένη εβδομάδα, η ΕΚΤ προειδοποίησε για ένα «εξαιρετικά αβέβαιο περιβάλλον λόγω των εμπορικών εντάσεων».
Η συμφωνία προσφέρει κάποια σταθερότητα – και η Επιτροπή αποφάσισε ότι αυτό αξίζει το τίμημα, ακόμη κι αν οι δασμοί καταστήσουν τα ευρωπαϊκά προϊόντα λιγότερο ανταγωνιστικά.
Επιπλέον, η Ευρώπη εξαρτάται έντονα από τις ΗΠΑ στον τομέα της ασφάλειας — και στο πίσω μέρος του μυαλού των διαπραγματευτών υπήρχε πάντα ο φόβος ότι ο Τραμπ θα μπορούσε να σταματήσει την αποστολή όπλων στην Ουκρανία, να αποσύρει αμερικανικά στρατεύματα από την Ευρώπη ή ακόμα και να αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ.
Από την πλευρά του, ο Τραμπ –που μόλις είχε εξασφαλίσει αντίστοιχη συμφωνία με την Ιαπωνία– πρόσθεσε ακόμα μία μεγάλη «νίκη» στο ενεργητικό του.
Η νέα συμφωνία εκτιμάται ότι θα αποφέρει 90 δισ. δολάρια σε δασμούς στις ΗΠΑ, σύμφωνα με τα περσινά εμπορικά στοιχεία.
Η ΕΕ συμφώνησε επίσης να αγοράσει αμερικανική ενέργεια και στρατιωτικό εξοπλισμό αξίας εκατοντάδων δισεκατομμυρίων.
«Η ΕΕ θα επενδύσει 600 δισ. δολάρια στις ΗΠΑ, περιλαμβανομένου στρατιωτικού εξοπλισμού, και θα δαπανήσει 750 δισ. για αμερικανικά ενεργειακά προϊόντα», δήλωσε ο Τραμπ.
Πώς επετεύχθη η συμφωνία – Οι ενστάσεις του Τραμπ
Η συμφωνία παρουσιάζεται ως ένα ιστορικό ορόσημο στις σχέσεις ΕΕ-ΗΠΑ – και δεν ήταν εύκολο να επιτευχθεί.
Αμφότερες οι πλευρές διαπραγματεύτηκαν σκληρά, αλλά κανείς δεν ήθελε να δει τις διαπραγματεύσεις να τραβούν πέρα από την 1η Αυγούστου.
Για χρόνια, ο Τραμπ κατηγορούσε την ΕΕ για «άδικες εμπορικές πρακτικές».
Η μία του ένσταση αφορά το εμπορικό έλλειμμα – πέρυσι οι ΗΠΑ αγόρασαν 236 δισ. δολάρια περισσότερα προϊόντα από την ΕΕ απ’ ό,τι πούλησαν.
Για τον Τραμπ αυτό σημαίνει πως «ο αμερικανικός πλούτος εγκαταλείπει τη χώρα χωρίς λόγο». Η αλήθεια είναι πως το διεθνές εμπόριο είναι πολύ πιο περίπλοκο.
Η δεύτερη ένστασή του αφορά τους αυστηρούς ευρωπαϊκούς κανονισμούς, που δυσκολεύουν την πρόσβαση των αμερικανικών προϊόντων στην ευρωπαϊκή αγορά.
Η φον ντερ Λάιεν παραδέχτηκε ότι το έλλειμμα πρέπει να αντιμετωπιστεί:
«Πρέπει να το εξισορροπήσουμε. Έχουμε εξαιρετική εμπορική σχέση και τεράστιο όγκο συναλλαγών. Θα την κάνουμε πιο βιώσιμη.»
Η συμφωνία αυτή δείχνει πόσο σοβαρά ο Τραμπ αντιμετωπίζει τη στρατηγική αναδιαπραγμάτευσης των εμπορικών σχέσεων των ΗΠΑ με τον κόσμο.
Κι ενώ η ΕΕ – με τα 27 κράτη-μέλη – ήταν μια από τις πιο δύσκολες διαπραγματεύσεις, δεν ήταν η μόνη.
Η Ουάσιγκτον έχει ήδη συνάψει συμφωνίες με το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιαπωνία, το Βιετνάμ και την Ινδονησία.
Απομένουν οι τρεις μεγαλύτεροι εμπορικοί εταίροι των ΗΠΑ – το Μεξικό, ο Καναδάς και η Κίνα.
Και καθώς ο πρόεδρος δείχνει διάθεση για συμφωνίες, ίσως τις επόμενες 48 ώρες υπάρξουν θετικά νέα για την παγκόσμια οικονομία.
ΗΠΑ και Κίνα ξεκινούν νέο γύρο συνομιλιών, σήμερα Δευτέρα στη Στοκχόλμη, με στόχο να ανασταλούν οι δασμοί για άλλες 90 ημέρες.
Πρόσφατα ο Τραμπ δήλωσε πως «τα πάμε πολύ καλά με την Κίνα» και έδειξε αισιόδοξος ότι ξεπεράστηκαν εμπόδια όπως οι εξαγωγές σπάνιων γαιών.
Αν υπάρξει συμφωνία και με το Πεκίνο, θα πρόκειται για ακόμη ένα σημαντικό βήμα σταθερότητας.
Αν όμως όχι, το παγκόσμιο εμπόριο θα μπορούσε να ζήσει νέες αναταράξεις τους επόμενους μήνες.
