Ο πόλεμος στην Ουκρανία, που ξεκίνησε με την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας τον Φεβρουάριο του 2022, δεν δείχνει σημάδια αποκλιμάκωσης.
Στα ανατολικά της χώρας, η Ρωσία συνεχίζει την αιματηρή και επίπονη προέλασή της. Φονικές αεροπορικές επιθέσεις πλήττουν την Ουκρανία σχεδόν κάθε βράδυ, ενώ διυλιστήρια και ενεργειακές εγκαταστάσεις στη Ρωσία δέχονται τακτικά επιθέσεις από ουκρανικά drones.
Μέσα σε αυτό το τεταμένο πλαίσιο, το Κρεμλίνο επιβεβαίωσε ότι προγραμματίζεται συνάντηση μεταξύ του Ντόναλντ Τραμπ και του Βλαντίμιρ Πούτιν, η οποία αναμένεται να πραγματοποιηθεί σύντομα. «Ήρθα για να τελειώσω [τον πόλεμο]», δήλωσε ο Αμερικανός ηγέτης την Τετάρτη.
Τρεις γύροι συνομιλιών μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας που διεξήχθησαν κατόπιν πρωτοβουλίας του Τραμπ, μεταξύ Μαΐου και Ιουλίου, απέτυχαν να φέρουν τις δύο πλευρές πιο κοντά στην ειρήνη. Ο Τραμπ ενδεχομένως ελπίζει ότι, αναλαμβάνοντας προσωπικά δράση, θα καταφέρει να οδηγήσει σε μια εκεχειρία.
Βαθύ το χάσμα – Τι ζητά η Μόσχα
Ωστόσο, το χάσμα μεταξύ Κιέβου και Μόσχας είναι τόσο βαθύ, που ακόμη και οι συνομιλίες υπό τη μεσολάβηση του Τραμπ ίσως αποδειχθούν ανεπαρκείς για να το γεφυρώσουν.
Σύμφωνα με το BBC σε υπόμνημα που παρουσίασε η Ρωσία στους Ουκρανούς τον Ιούνιο, η Μόσχα διατύπωσε τις μαξιμαλιστικές της απαιτήσεις για μια «τελική διευθέτηση» της σύρραξης. Μεταξύ άλλων, ζητά:
- την αναγνώριση της ρωσικής κυριαρχίας επί των ουκρανικών περιοχών Κριμαίας, Ντονέτσκ, Λουχάνσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνας,
- την αποστρατιωτικοποίηση της Ουκρανίας,
- την ουδετερότητα της χώρας,
- την απαγόρευση ξένης στρατιωτικής παρουσίας
- και τη διεξαγωγή νέων εκλογών.
Με τέτοιους όρους στο τραπέζι, η επίτευξη συμφωνίας μοιάζει ιδιαίτερα δύσκολη.
«Η ρωσική πλευρά μπορεί να παρουσιάσει την κατάσταση με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, δημιουργώντας την εντύπωση ότι η Μόσχα είναι ανοιχτή σε παραχωρήσεις και σοβαρές διαπραγματεύσεις», έγραψε η Ρωσίδα πολιτική αναλύτρια Τατιάνα Στανοβάγια. «Όμως η βασική της θέση παραμένει αμετάβλητη: η Ρωσία θέλει την παράδοση του Κιέβου».
Ύστερα από συνάντηση του Βλαντίμιρ Πούτιν με τον Αμερικανό απεσταλμένο Στιβ Γουίτκοφ, ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, δήλωσε την Τετάρτη ότι η Ουάσιγκτον έχει πλέον καλύτερη εικόνα των όρων υπό τους οποίους η Ρωσία θα ήταν διατεθειμένη να τερματίσει τον πόλεμο.
Δεν είναι σαφές αν αυτοί οι όροι έχουν αλλάξει. Ωστόσο, μόλις την προηγούμενη εβδομάδα ο Πούτιν – πιθανότατα αναφερόμενος στο υπόμνημα – δήλωσε ότι η Ρωσία έχει ξεκαθαρίσει τους στόχους της από τον Ιούνιο και ότι αυτοί παραμένουν οι ίδιοι.
Κατά συνέπεια, παρά το γεγονός ότι το Κρεμλίνο έχει συμφωνήσει σε συνάντηση Τραμπ-Πούτιν, δεν υπάρχει κάποιος λόγος να πιστεύεται πως η Μόσχα είναι έτοιμη να υποχωρήσει από τις σκληρές της προϋποθέσεις.
Γιατί συμφώνησε τώρα ο Πούτιν;
Γιατί, λοιπόν, να συμφωνεί ο Πούτιν σε συνομιλίες αυτή τη στιγμή;
Μία πιθανή εξήγηση είναι ότι ελπίζει πως η έναρξη διαλόγου θα αποτρέψει την επιβολή δευτερογενών κυρώσεων που ο Τραμπ έχει απειλήσει να επιβάλει στους εμπορικούς εταίρους της Ρωσίας ήδη από την Παρασκευή. Το Κρεμλίνο μπορεί επίσης να πιστεύει ότι θα καταφέρει να πείσει τον Τραμπ για την «λογική» των όρων του για τον τερματισμό του πολέμου.
Στην αρχή της δεύτερης θητείας του, ο Τραμπ φάνηκε περισσότερο ευθυγραμμισμένος με τη Ρωσία παρά με την Ουκρανία, αποκαλώντας τον Ζελένσκι «δικτάτορα» και αφήνοντας να εννοηθεί ότι εκείνος φέρει την ευθύνη για τον πόλεμο με τη Ρωσία.
Αν και στη συνέχεια έδειξε σημάδια δυσαρέσκειας απέναντι στον Πούτιν – λέγοντας τον Απρίλιο ότι «με καθυστερεί επίτηδες» – ο Τραμπ αρνήθηκε να δηλώσει ευθέως αν θεωρεί ότι ο Ρώσος ηγέτης του λέει ψέματα σχετικά με την πρόθεσή του για εκεχειρία.
Είτε λόγω προσωπικής συμπάθειας είτε λόγω κοινής κοσμοθεωρίας, ο Τραμπ διστάζει να καταδικάσει πλήρως τον Πούτιν για τις πράξεις του.
Όταν οι δύο άνδρες συναντήθηκαν στο Ελσίνκι το 2018 – κατά την πρώτη προεδρική θητεία του Τραμπ – πολλοί έμειναν άφωνοι βλέποντας τον Τραμπ να τάσσεται στο πλευρό του Κρεμλίνου, αμφισβητώντας τις κατηγορίες περί ρωσικής ανάμειξης στις αμερικανικές εκλογές του 2016 και ρίχνοντας το φταίξιμο για τις τεταμένες σχέσεις ΗΠΑ-Ρωσίας στην Ουάσιγκτον.
Ίσως γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο – για να αποτρέψει το ενδεχόμενο να επηρεαστεί ο Τραμπ από τον Πούτιν – το Κίεβο επιδιώκει να συμμετάσχει σε οποιεσδήποτε συνομιλίες για εκεχειρία.
AAA
Μέσω του απεσταλμένου του, Στιβ Γουίτκοφ, ο Τραμπ έχει επίσης προτείνει τη διεξαγωγή τριμερούς συνάντησης με τον Πούτιν και τον Ζελένσκι. Όμως ο Ρώσος πρόεδρος έχει απορρίψει αυτές τις προτάσεις, δηλώνοντας ότι οι προϋποθέσεις για μια τέτοια συνάντηση απέχουν ακόμη πολύ από το να εκπληρωθούν.
Αυτή τη στιγμή, ορισμένοι στην Ουκρανία εκφράζουν ανησυχία ότι μια συνάντηση Τραμπ-Πούτιν ενδέχεται να οδηγήσει τον Αμερικανό πρόεδρο σε υποχωρήσεις απέναντι στις απαιτήσεις του Πούτιν.
Η Ουκρανή βουλευτής Ιρίνα Χεραστσένκο δήλωσε ότι γίνεται πλέον εμφανές πως θα τεθούν στο τραπέζι απαιτήσεις για εδαφικές παραχωρήσεις από την πλευρά της Ουκρανίας, και προειδοποίησε ότι η απουσία του Κιέβου από τις διαπραγματεύσεις θα ήταν «πολύ επικίνδυνη».
«Η Ουκρανία δεν φοβάται τις συναντήσεις και περιμένει την ίδια θαρραλέα στάση και από τη ρωσική πλευρά», δήλωσε ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι την Πέμπτη.
Ωστόσο, το χάσμα μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας παραμένει.
Και ακόμη κι αν το Κρεμλίνο συμφωνήσει τελικά σε μια τριμερή συνάντηση, οι αδιάλλακτες απαιτήσεις της Μόσχας για εκεχειρία καθιστούν αβέβαιο το κατά πόσο θα μπορούσε να επιτευχθεί κάτι ουσιαστικό από μια απευθείας συνάντηση Ζελένσκι-Πούτιν.
