Στο επικείμενο τετ α τετ στην Αλάσκα μεταξύ Ντόναλντ Τραμπ και Βλαντιμίρ Πούτιν είναι στραμμένη η προσοχή της διεθνούς κοινότητας, με τους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να στέλνουν μηνύματα στον αμερικανό πρόεδρο, προκειμένου να τονίσει στον ρώσο ομόλογό του ότι τα συμφέροντα της Ουκρανίας δεν μπορούν να μείνουν ανυπεράσπιστα και ότι η ασφάλεια της Ευρώπης δεν πρέπει να τεθεί σε κίνδυνο.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, ο οποίος θα συναντήσει τον ρώσο ηγέτη στην Αλάσκα την ερχόμενη Παρασκευή του Δεκαπεντάυγουστου για να συζητήσουν τον τερματισμό της σύγκρουσης μεταξύ Μόσχας και Κιέβου, η οποία βρίσκεται πλέον στο τρίτο έτος της, έχει ανοιχτά απομακρυνθεί από την Ευρώπη κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας του και τον τελευταίο μήνα έχει επιβληθεί στην ΕΕ κατά τις εμπορικές διαπραγματεύσεις για τους δασμούς.
►Αγωνία στα ύψη για Ευρωπαίους και Ζελένσκι πριν από το… πέναλτι της Αλάσκας
Ωστόσο, η συνεργασία και η οικονομική ισχύς της Ένωσης -καθώς και του Ηνωμένου Βασιλείου- είναι ζωτικής σημασίας για τη διαφύλαξη των αμερικανικών συμφερόντων στην Ουκρανία.
Κανένας Ευρωπαίος ηγέτης δεν έχει προσκληθεί στις συνομιλίες στην Αλάσκα την Παρασκευή. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι δεν θα είναι εκεί. Ωστόσο, η συμμετοχή του Τραμπ σε τηλεφωνική συνδιάλεξη αύριο Τετάρτη (13/8) με σημαντικούς Ευρωπαίους ηγέτες και η υπόσχεσή του να προσπαθήσει να ανακτήσει μέρος του εδάφους της Ουκρανίας δείχνουν ότι η Ευρώπη ασκεί κάποια επιρροή.
Οι ευρωπαϊκές χώρες αποτελούν πλέον μακράν τη μεγαλύτερη πηγή οικονομικής και στρατιωτικής υποστήριξης για την Ουκρανία και κατέχουν δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ σε παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, τα οποία είναι ζωτικής σημασίας για οποιαδήποτε μακροπρόθεσμη ειρηνευτική συμφωνία. Και οι δύο παράγοντες καθιστούν δύσκολο για τον Τραμπ να αγνοήσει την ευρωπαϊκή πλευρά, όπως αναφέρει σε δημοσίευμά του το Politico.
►Τραμπ – Πούτιν: Γιατί διάλεξαν την Αλάσκα για τη συνάντησή τους
«Άνευ όρων κατάπαυση του πυρός»
Ανακοινώνοντας την τηλεφωνική επικοινωνία της Τετάρτης με τον Τραμπ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς δήλωσε ότι τα θέματα που θα συζητηθούν θα περιλαμβάνουν «επιλογές για την άσκηση πίεσης στη Ρωσία, πιθανές ειρηνευτικές συνομιλίες, εδαφικές διεκδικήσεις και εγγυήσεις».
Η επικεφαλής της διπλωματίας της ΕΕ, Κάγια Κάλλας, μετά από έκτακτη συνάντηση των Ευρωπαίων υπουργών Εξωτερικών τη Δευτέρα, δήλωσε ότι δεν πρέπει να συζητηθούν παραχωρήσεις πριν η Ρωσία συμφωνήσει σε πλήρη κατάπαυση του πυρός.
«Η αλληλουχία των βημάτων είναι σημαντική», δήλωσε σε ανακοίνωσή της. «Πρώτον, μια άνευ όρων κατάπαυση του πυρός με ένα ισχυρό σύστημα παρακολούθησης και ακλόνητες εγγυήσεις ασφάλειας».
Η Κάλλας υποσχέθηκε επίσης να εργαστεί για ένα νέο πακέτο κυρώσεων, ενώ δεσμεύτηκε να συνεχίσει να υποστηρίζει οικονομικά το Κίεβο και να προωθήσει την προσπάθειά του να ενταχθεί στην ΕΕ.
Τέτοιες απαιτήσεις δείχνουν ότι η Ευρώπη αισθάνεται όλο και πιο άνετα να εκφράζει τις θέσεις της σχετικά με την επίλυση του πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, με απόψεις που πρόσφατα ήταν πιο φιλο-ουκρανικές από αυτές της Ουάσιγκτον υπό τον Τραμπ.
Νωρίτερα αυτήν την εβδομάδα, οι ηγέτες της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Πολωνίας, της Φινλανδίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, καθώς και η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, προειδοποίησαν ότι οποιαδήποτε ειρηνευτική συμφωνία πρέπει να σέβεται την «εδαφική ακεραιότητα» της Ουκρανίας -δηλαδή να μην αναγκαστεί το Κίεβο να παραχωρήσει εδάφη- καθώς και τις εγγυήσεις ασφάλειας.
Αν και το Κίεβο δεν έχει εκφράσει δημοσίως την προοπτική παραχώρησης εδαφών στη Ρωσία, ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής Λίντσεϊ Γκράχαμ δήλωσε ότι μια τελική ειρηνευτική συμφωνία θα περιλαμβάνει πιθανότατα «ανταλλαγές εδαφών» – ένα σημείο που επανέλαβε ο επικεφαλής διαπραγματευτής του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, και, αργότερα τη Δευτέρα, ο ίδιος ο Τραμπ.
Παρ’ όλα αυτά, ο Τραμπ, ενώ άφησε να εννοηθεί ότι προβλέπει την παραχώρηση μέρους του εδάφους της Ουκρανίας στη Ρωσία, δήλωσε ότι ελπίζει ότι ορισμένα εδάφη θα πάρουν την άλλη κατεύθυνση. «Η Ρωσία έχει καταλάβει μεγάλο μέρος της Ουκρανίας», είπε. «Έχουν καταλάβει πολύ σημαντικό έδαφος. Θα προσπαθήσουμε να ανακτήσουμε μέρος αυτού του εδάφους για την Ουκρανία», είπε.
Ενώ ο Τραμπ αρνήθηκε να μιλήσει για εγγυήσεις ασφάλειας, η στάση του απέναντι στην Ουκρανία έχει προοδευτικά πλησιάσει την ευρωπαϊκή μετά από μήνες άκαρπων επαφών με το Κρεμλίνο. Ο Τραμπ εξέφρασε την απογοήτευσή του για το γεγονός ότι ο Πούτιν «τον παραγκωνίζει» στο θέμα της Ουκρανίας, ενώ συντόμευσε την προτεινόμενη προθεσμία για πλήρη κατάπαυση του πυρός.
Η εμπλοκή του Τραμπ έρχεται σε έντονη αντίθεση με τη στάση του κατά τους πρώτους μήνες της προεδρίας του, όταν επικοινωνούσε κυρίως απευθείας με τον Πούτιν.
Παγωμένα περιουσιακά στοιχεία
Η αυτοπεποίθηση της ΕΕ στην επιδίωξη επιρροής αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα ότι η Ευρώπη παρέχει πλέον πολύ περισσότερη στρατιωτική και οικονομική βοήθεια στην Ουκρανία από ό,τι οι ΗΠΑ, σύμφωνα με το Ινστιτούτο του Κιέλου, αν και η Ουάσιγκτον συνεχίζει να παρέχει κρίσιμες πληροφορίες και υλικοτεχνική υποστήριξη.
Η ευρωπαϊκή βοήθεια και τα όπλα έχουν διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο για την επιβίωση της Ουκρανίας από τη στιγμή που η αμερικανική υποστήριξη εξαντλήθηκε με την άνοδο του Τραμπ στην εξουσία. Μια κατάρρευση της Ουκρανίας θα είχε απρόβλεπτες επιπτώσεις για τα συμφέροντα των ΗΠΑ στην Ευρώπη και πέραν αυτής.
Μια άλλη πηγή επιρροής: το γεγονός ότι περίπου 200 δισεκατομμύρια ευρώ σε παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία βρίσκονται στην κατοχή της Euroclear, ενός οργανισμού εκκαθάρισης με έδρα το Βέλγιο.
Τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία θεωρούνται ευρέως ως σημαντικό μέρος οποιασδήποτε ειρηνευτικής συμφωνίας, με την Ουκρανία να απαιτεί να χρησιμοποιηθούν κυρίως για την πληρωμή της ανασυγκρότησής της.
Η Ουκρανία, από την πλευρά της, έχει ζητήσει επανειλημμένα από τη Ρωσία να επιστρέψει τους αιχμαλώτους πολέμου καθώς και χιλιάδες απαχθέντα παιδιά Ουκρανών, στο πλαίσιο οποιασδήποτε ειρηνευτικής συμφωνίας — απαιτήσεις που έχουν κερδίσει την υποστήριξη της Ευρώπης.
