Πυρετώδεις είναι οι προετοιμασίες των επιτελείων του Ντόναλντ Τραμπ και του Βλαντιμίρ Πούτιν για την κρίσιμη συνάντηση της Αλάσκας την ερχόμενη Παρασκευή (15/8), από την οποία τελικά θα απουσιάζει ο ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Ο εφιάλτης της Ουκρανίας είναι ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ θα χρησιμοποιήσει τη Σύνοδο Κορυφής με τον ρώσο ομόλογό του, για να αναδειχθεί ως υποψήφιος για το Νόμπελ Ειρήνης, επιβάλλοντας μια ειρηνευτική συμφωνία που θα «ξεπουλάει» το Κίεβο, σύμφωνα με δημοσίευμα-ανάλυση του Politico.
►Η Ρωσία και ο Πούτιν κέρδισαν τον πόλεμο – Ανάλυση για αρχάριους
Γι’ αυτό ο Ζελένσκι και βασικοί ευρωπαίοι σύμμαχοι σκοπεύουν να εκμεταλλευτούν το σημερινό τους ραντεβού με τον Τραμπ, για να χαράξουν τις κόκκινες γραμμές που ελπίζουν ότι θα αποτρέψουν τον Πούτιν από το να χρησιμοποιήσει μια συμφωνία με τον Τραμπ ως ευκαιρία να ανασυνταχθεί και να προχωρήσει με τον βασικό του στόχο – όχι την κατάληψη ενός τμήματος της ανατολικής Ουκρανίας, αλλά μάλλον την καταστροφή ενός ανεξάρτητου, δημοκρατικού ουκρανικού κράτους.
«Κατανοούμε την πρόθεση των Ρώσων να προσπαθήσουν να εξαπατήσουν την Αμερική — δεν θα το επιτρέψουμε», δήλωσε ο Ζελένσκι νωρίτερα αυτήν την εβδομάδα.
Από την πλευρά της, η Ουκρανία θέλει να εξασφαλίσει ότι η Μόσχα θα πληρώσει για τις καταστροφές αξίας εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων που έχει προκαλέσει και ότι θα επιστρέψει 20.000 απαχθέντα παιδιά, μαζί με αιχμαλώτους πολέμου.
Κυρίως, η Ουκρανία θέλει μια συμφωνία που να περιλαμβάνει ουσιαστικές εγγυήσεις ασφάλειας και να μην επιτρέπει απλώς στον Τραμπ και τον Πούτιν να συνεργαστούν για την επανένταξη της Ρωσίας στην παγκόσμια οικονομία. Αυτό θα επέτρεπε μόνο στον Πούτιν να ενισχύσει τη Ρωσία για νέες επιθετικές ενέργειες.
Στο Κίεβο, πάντως, επικρατεί σκεπτικισμός ως προς το τι θα προκύψει από το ιστορικό τετ α τετ στην Αλάσκα.
«Δεν περιμένω καμία σημαντική εξέλιξη από αυτή τη σύνοδο κορυφής. Ο Πούτιν δεν εγκατέλειψε τον τελικό του στόχο να καταστρέψει την Ουκρανία. Μπορεί μόνο να συμφωνήσει σε μια εκεχειρία που θα δημιουργήσει τις συνθήκες για την καταστροφή μας», δήλωσε ο Ολεξάντρ Μερέζκο, επικεφαλής της επιτροπής εξωτερικών σχέσεων του ουκρανικού κοινοβουλίου.
«Στην περίπτωση του Τραμπ και της διπλωματίας του, όλα γίνονται για την εικόνα… Ένα θέαμα για τα μέσα ενημέρωσης, όπως η συνάντηση με τον ηγέτη της Βόρειας Κορέας Κιμ Γιονγκ Ουν. Αλλά για τον Πούτιν, αυτή η συνάντηση σημαίνει πολλά, καθώς τον παρουσιάζει ως ηγέτη ενός μεγάλου κράτους με πολιτικά συμφέροντα, και όχι ως διεθνή παρία, όπως θα έπρεπε να είναι, καθώς δεν έχει εγκαταλείψει την επιθυμία του να καταστρέψει την κρατική υπόσταση της Ουκρανίας», πρόσθεσε ο Μερέζκο.
«Για να υπάρξει ειρήνη, η Ρωσία πρέπει να υποχωρήσει», τόνισε ο Ζελένσκι σε μια ανάρτηση στο Telegram.
«Αυτός ο πόλεμος πρέπει να τερματιστεί — και η Ρωσία πρέπει να τον τερματίσει», είπε, προσθέτοντας ότι οποιαδήποτε κίνηση για τον τερματισμό των εχθροπραξιών πρέπει να περιλαμβάνει την Ουκρανία. «Οποιαδήποτε απόφαση είναι εναντίον μας, οποιαδήποτε απόφαση είναι χωρίς την Ουκρανία, είναι ταυτόχρονα απόφαση εναντίον της ειρήνης».
►Παιχνίδι ισχύος στην Αλάσκα: Τραμπ, Πούτιν και μια Ευρώπη που προσπαθεί να βρει χαραμάδα επιρροής
Τα 5 αιτήματα του Ζελένσκι
Το δημοσίευμα του Politico παραθέτει στη συνέχεια τα 5 βασικά αιτήματα της Ουκρανίας.
- Μόνιμη εκεχειρία πριν από οποιαδήποτε ανταλλαγή εδαφών
Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του το 2022, στην οποία ανακοίνωσε την εισβολή στην Ουκρανία, ο Πούτιν δήλωσε ότι ένας από τους βασικούς του στόχους ήταν να «απελευθερώσει το Ντονμπάς από το καθεστώς του Κιέβου», καθώς και να «αποστρατιωτικοποιήσει και να αποναζιστικοποιήσει» τη χώρα. Η αμερικανική πλευρά διατυπώνει την ιδέα ότι η Ουκρανία θα πρέπει να παραχωρήσει το ανατολικό έδαφος του Ντονμπάς με αντάλλαγμα να σταματήσει ο Πούτιν την περαιτέρω κατοχή της νότιας Ουκρανίας από τις δυνάμεις του.
Ο ίδιος ο Τραμπ υποδηλώνει ότι η ειρήνη απαιτεί «ανταλλαγή εδαφών».
Η θέση της Ουκρανίας προβλέπει ότι δεν θα κάνει καμία παραχώρηση όσον αφορά στα σύνορά της, όπως αυτά κατοχυρώνονται από το διεθνές δίκαιο και το δικό της σύνταγμα.
«Υποστηρίζουμε αυτό που ήθελε ο Πρόεδρος Τραμπ – κατάπαυση του πυρός και, στη συνέχεια, να καθίσουμε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και να συζητήσουμε για όλα τα άλλα», δήλωσε ο Ζελένσκι στους δημοσιογράφους την Τρίτη (12/8).
Υπογράμμισε, ωστόσο, ότι η χώρα του δεν θα υποχωρήσει από τις πρώτες γραμμές του μετώπου.
«Δεν θα φύγουμε από το Ντονμπάς. Δεν μπορούμε να το κάνουμε αυτό», είπε ο Ζελένσκι. «Το Ντονμπάς για τους Ρώσους είναι ένα εφαλτήριο για μια μελλοντική νέα επίθεση. Αν φύγουμε από το Ντονμπάς με τη θέλησή μας ή αν πιεστούμε, θα ξεκινήσουμε έναν τρίτο πόλεμο».
«Ο Πούτιν δεν θέλει την κατάληψη του κράτους μας από εδαφικής άποψης. Δεν θέλει να υπάρχει μια κυρίαρχη Ουκρανία. Και αυτό είναι όλο το ζητούμενο», πρόσθεσε.
Εάν τελικά το Κίεβο αναγκαστεί να κάνει κάποιες παραχωρήσεις στο πλαίσιο της τελικής συμφωνίας με βάση την πραγματικότητα στο πεδίο της μάχης, τότε θα συζητήσει τα εδαφικά ζητήματα μόνο αφού η Ρωσία συμφωνήσει και τηρήσει την κατάπαυση του πυρός, δήλωσε στο Politico πρόσωπο που γνωρίζει το θέμα, υπό τον όρο της ανωνυμίας.
Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούττε, υποδηλώνει ότι η τελική συμβιβαστική λύση θα είναι ότι ορισμένα εδάφη θα πρέπει να παραμείνουν ρωσικά λόγω της στρατιωτικής κατοχής, αλλά νομικά θα εξακολουθούν να ανήκουν στην Ουκρανία.
«Όσον αφορά στο όλο ζήτημα των εδαφών, όταν πρόκειται για την αναγνώριση, για παράδειγμα, ίσως σε μια μελλοντική συμφωνία ότι η Ρωσία ελέγχει de facto, στην πραγματικότητα, μέρος της επικράτειας της Ουκρανίας, πρέπει να πρόκειται για αποτελεσματική αναγνώριση και όχι πολιτική de jure αναγνώρισης», δήλωσε την Κυριακή στο ABC.
Αυτό καταγγέλθηκε από ορισμένους ως ξεπούλημα στον ρωσικό ιμπεριαλισμό.
Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Λιθουανίας Γκαμπριέλιους Λάντσμπεργκις χαρακτήρισε τις προϋποθέσεις του επικεφαλής του ΝΑΤΟ ως «αηδιαστικές».
«Ο Ρούτε αποκαλύπτει ότι η τελευταία ιδιοφυής κίνηση σκακιού 5D για τη διάσωση της Ουκρανίας είναι να ρίξει αδιάφορα εκατομμύρια ανθρώπους σε μια μαύρη τρύπα καταπίεσης, βασανιστηρίων, βιασμών, απαγωγών, δολοφονιών και καταστροφής της εθνικής ταυτότητας — «de facto, αλλά όχι de jure»», είπε.
Τέτοιες αποφάσεις θα μπορούσαν να αποβούν πολιτικά καταστροφικές για την κυβέρνηση του Ζελένσκι. Μια αλλαγή στα σύνορα θα απαιτούσε συνταγματική έγκριση -η οποία θα ήταν πολύ δύσκολο να επιτευχθεί- θα εξόργιζε έναν πληθυσμό που έχει θυσιάσει αίμα και πλούτο για να κρατήσει μακριά τη Ρωσία και θα μπορούσε να οδηγήσει σε εκτοπισμό εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων από εδάφη που θα παραχωρούνταν στη Ρωσία.
«Οι Ουκρανοί δεν θα χαρίσουν τη γη τους στον κατακτητή», δήλωσε ο Ζελένσκι σε μια ανάρτηση στο Telegram.
Επίσης, τα τμήματα του Ντονέτσκ που εξακολουθούν να βρίσκονται υπό τον έλεγχο της Ουκρανίας διαθέτουν ισχυρές άμυνες — η παράδοσή τους θα μπορούσε να αποδυναμώσει την ικανότητα της Ουκρανίας να αποκρούσει μια μελλοντική ρωσική επίθεση.
«Αν σήμερα εγκαταλείψουμε το Ντονμπάς, τα οχυρά μας… τα υψώματα που ελέγχουμε, θα ανοίξουμε σαφώς ένα προγεφύρωμα για την προετοιμασία μιας επίθεσης από τους Ρώσους. Σε λίγα χρόνια, ο Πούτιν θα έχει ανοιχτό δρόμο προς τις περιοχές Ζαπορίζια και Ντνίπρο. Και όχι μόνο αυτό. Αλλά και προς το Χάρκοβο», δήλωσε ο Ζελένσκι.
- «Η Ρωσία πρέπει να πληρώσει»
Η καταστροφή που προκάλεσε η Ρωσία στην Ουκρανία σε ανθρώπινο και υλικό επίπεδο είναι τεράστια. Οι εκτιμήσεις κυμαίνονται από 500 δισεκατομμύρια έως 1 τρισεκατομμύριο δολάρια.
Η Ουκρανία είναι ανένδοτη ότι η Μόσχα πρέπει να πληρώσει για τα εγκλήματά της και έχει κάποια επιρροή, καθώς ένα μεγάλο μέρος των περιουσιακών στοιχείων της Ρωσίας βρίσκεται στα χέρια στενών ευρωπαίων συμμάχων. Σχεδόν 200 δισεκατομμύρια ευρώ βρίσκονται στο Βέλγιο.
«Η Ρωσία πρέπει να πληρώσει για τις ζημίες ύψους περίπου 500 δισεκατομμυρίων ευρώ που προκάλεσε. Μέχρι να συμβεί αυτό, η Μόσχα δεν πρέπει να έχει πρόσβαση στα δεσμευμένα περιουσιακά της στοιχεία», δήλωσε ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς στη διάσκεψη για την ανάκαμψη της Ουκρανίας τον περασμένο μήνα.
- Εγγυήσεις ασφάλειας
Η Ουκρανία θεωρεί την ένταξη στο ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση ως τον μόνο μακροπρόθεσμο τρόπο για να σταματήσει μια άλλη ρωσική επίθεση.
«Θα γίνουμε μέλη του ΝΑΤΟ; Θα γίνουμε μέλη της ΕΕ; Δεν έχω ακούσει τίποτα — ούτε μία πρόταση που θα εγγυάται ότι δεν θα ξεκινήσει ένας νέος πόλεμος αύριο», δήλωσε ο Ζελένσκι. «Χρειαζόμαστε εγγυήσεις ασφάλειας που θα διαφυλάξουν, πρώτα απ’ όλα, το κράτος μας, ένα κυρίαρχο κράτος, την ανεξαρτησία μας».
Ωστόσο, ο Τραμπ έχει αποκλείσει την ένταξη στο ΝΑΤΟ (με τη σιωπηρή υποστήριξη ορισμένων άλλων σκεπτικιστικών χωρών-μελών) και η Μόσχα θέλει μια κατηγορηματική δέσμευση της συμμαχίας να μην δεχτεί ποτέ την Ουκρανία. Ο Ζελένσκι παραπονιέται επίσης ότι το Κίεβο εμποδίζεται συνεχώς στην πορεία του προς την Ευρωπαϊκή Ένωση από πρωτεύουσες που ανησυχούν για τις οικονομικές επιπτώσεις της ένταξης ενός μεγάλου και φτωχού κράτους με έναν τεράστιο αγροτικό τομέα.
Η Ουκρανία απορρίπτει επίσης τις απαιτήσεις της Μόσχας να μειώσει το στρατό της, που αριθμεί 900.000 ενεργούς στρατιώτες -τον μεγαλύτερο στην Ευρώπη μετά τη Ρωσία- και να σταματήσουν οι σύμμαχοι της Ουκρανίας να της στέλνουν όπλα.
Οι ευρωπαίοι εταίροι που χρηματοδοτούν τις ανάγκες των ουκρανικών στρατευμάτων και αγοράζουν όπλα από το Κίεβο, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, αποτελούν τη μόνη εγγύηση ασφάλειας που έχει μέχρι στιγμής το Κίεβο. Οι ΗΠΑ δεν προσφέρουν τίποτα άλλο παρά διαμεσολάβηση στον πόλεμο, υπονοώντας ότι ενδέχεται τελικά να εγκαταλείψουν και αυτόν τον ρόλο.
Η ισορροπία έχει ήδη μετατοπιστεί προς την Ευρώπη, καθώς ο Τραμπ αποσύρει τη στρατιωτική υποστήριξη προς την Ουκρανία. Από την αρχή του πολέμου, η Ευρώπη έχει δώσει τουλάχιστον 73,9 δισεκατομμύρια ευρώ σε στρατιωτική βοήθεια, ενώ οι ΗΠΑ έχουν δώσει 64 δισεκατομμύρια ευρώ — και οι νέες αμερικανικές δεσμεύσεις έχουν σταθεροποιηθεί υπό τον Τραμπ, σύμφωνα με το Ukraine Support Tracker του Ινστιτούτου του Κιέλου.
- Τα παιδιά και οι αιχμάλωτοι πολέμου πρέπει να επιστρέψουν στην πατρίδα τους
Σχεδόν 20.000 παιδιά από την Ουκρανία απήχθησαν από τη Ρωσία. Η Ουκρανία έχει καταφέρει μέχρι στιγμής να φέρει πίσω 1.453 παιδιά με τη μεσολάβηση του Κατάρ και άλλων χωρών.
Η Μόσχα ισχυρίζεται ότι μεταφέρει Ουκρανούς σε ασφαλή μέρη μακριά από τη σύγκρουση, αλλά αρνείται να επιστρέψει τα παιδιά στους συγγενείς τους, βάζοντάς τα στο σύστημα υιοθεσίας ως ορφανά και βυθίζοντάς τα στη ρωσική προπαγάνδα. Πρόσφατα, η κυβέρνηση Τραμπ κατέστησε ακόμη πιο δύσκολο τον εντοπισμό και την ανάκτηση των ουκρανών παιδιών στη Ρωσία, αφού διέλυσε την ειδική ομάδα του Εργαστηρίου Ανθρωπιστικών Ερευνών του Πανεπιστημίου Yale, η οποία βοηθούσε στον εντοπισμό των απαχθέντων παιδιών και στην αποκάλυψη των Ρώσων και Λευκορώσων αξιωματούχων που ήταν συνεργοί.
Οι περικοπές των ΗΠΑ στην εξωτερική βοήθεια και οι κυρώσεις της κυβέρνησης Τραμπ κατά του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ) βλάπτουν επίσης την ικανότητα των ομάδων να εντοπίζουν χιλιάδες απαχθέντα παιδιά από την Ουκρανία, όπως δήλωσε τον περασμένο μήνα ένας ανώτερος Ευρωπαίος αξιωματούχος στο Politico.
Το 2023, το ΔΠΔ εξέδωσε ένταλμα σύλληψης για τον Πούτιν για εγκλήματα πολέμου λόγω παράνομης απέλασης παιδιών από κατεχόμενες περιοχές της Ουκρανίας στη Ρωσική Ομοσπονδία.
Η ανταλλαγή αιχμαλώτων πολέμου προχωρά καλύτερα — και αποτελεί μια από τις λίγες επιτυχίες του Τραμπ. Από την έναρξη των διαμεσολαβητικών του προσπαθειών, οι δύο πλευρές έχουν ανταλλάξει περισσότερους από 2.000 αιχμαλώτους, αλλά χιλιάδες παραμένουν σε αιχμαλωσία, με τη Ρωσία να μην επιτρέπει καν σε διεθνείς οργανώσεις προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων να επισκεφθούν όλους τους χώρους όπου κρατούνται ουκρανοί στρατιώτες και άμαχοι.
- «Ο Τραμπ δεν πρέπει να σώσει τη Ρωσία»
Η Ρωσία υποφέρει από τον πόλεμο που ξεκίνησε. Έχει πάνω από ένα εκατομμύριο στρατιώτες νεκρούς και τραυματίες μέχρι στιγμής και η οικονομία της έχει αρχίσει τελικά να νιώθει τον αντίκτυπο των δυτικών κυρώσεων. Ο Τίμοθι Άς, αναλυτής που παρακολουθεί την Ουκρανία, εκτιμά ότι ο πόλεμος έχει κοστίσει μέχρι στιγμής στη Ρωσία περίπου 2 τρισεκατομμύρια δολάρια, ποσό που προσεγγίζει το ετήσιο ΑΕΠ της.
Το Κίεβο και οι ευρωπαίοι σύμμαχοί του θέλουν να διατηρηθεί αυτή η πίεση, προειδοποιώντας ότι η άρση των πρωτογενών και δευτερογενών κυρώσεων και η επανέναρξη του εμπορίου θα έδινε στη Μόσχα χρόνο να ανασυνταχθεί για μια νέα επίθεση, με στόχο την ολοκλήρωση της κατάκτησης της Ουκρανίας. Θα προσπαθήσουν επίσης να πείσουν τον Τραμπ ότι η απειλή επιβολής περισσότερων αμερικανικών κυρώσεων θα αναγκάσει τον Πούτιν να διαπραγματευτεί πιο σοβαρά.
«Το πιο επικίνδυνο σενάριο για εμάς είναι η πιθανή άρση των αμερικανικών κυρώσεων και η επανέναρξη του εμπορίου με τη Ρωσία. Αυτό απαιτεί τη σιωπηρή συγκατάθεσή μας ή τη νομιμοποίησή του, κάτι που δεν πρέπει ποτέ να επιτραπεί», δήλωσε ο Ίλια Νεσχοντόφσκι, επικεφαλής του τμήματος ανάλυσης του think tank ANTS National Interest Protection Network.
«Ο στόχος μας είναι να αποτρέψουμε τον Τραμπ ή οποιονδήποτε άλλο από το να έχει την ευκαιρία να σώσει τη Ρωσία. Πρέπει να διατηρήσουμε και να ενισχύσουμε τις κυρώσεις, καθώς και να χτυπήσουμε τις βιομηχανικές, ενεργειακές και υλικοτεχνικές εγκαταστάσεις του εχθρού. Αυτό καταστρέφει το παραγωγικό του δυναμικό και υπονομεύει περαιτέρω την οικονομία».
Για το Κίεβο, τα διακυβεύματα των συνομιλιών στην Αλάσκα είναι υπαρξιακά.
«Η πραγματικότητα εδώ είναι ότι η Ουκρανία θα μπορούσε να επιβιώσει από τον πόλεμο, αλλά όχι από την ειρήνη», προειδοποίησε. «Η ειρήνη θα μπορούσε να είναι τόσο κακή, που θα ήταν ικανή να καταστρέψει τον κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό ιστό της χώρας, με αποτέλεσμα την ουσιαστική κατάρρευση του κράτους».
