Σφοδρές αντιδράσεις έχει προκαλέσει στην Κυπριακή κοινότητα της Βρετανίας η πρόσφατη αμυντική συμφωνία μεταξύ Βρετανίας και Τουρκίας, η οποία ανακοινώθηκε τον περασμένο μήνα και περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την πώληση 40 μαχητικών αεροσκαφών Eurofighter Typhoon στην Άγκυρα.
Η συμφωνία προβλέπει επίσης τη γενικότερη ενίσχυση της αμυντικής συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών, κάτι που έχει ερμηνευτεί από πολλούς Κύπριους της διασποράς ως πρόκληση, ειδικά υπό το φως των συνεχιζόμενων τουρκικών προκλήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο και τα Κατεχόμενα.
Σε επιστολή προς τον Υπουργό Άμυνας, το Διοικητικό Συμβούλιο Βρετανοκυπρίων εκφράζει τις «σοβαρές ανησυχίες» του για τις πολιτικές, ηθικές αλλά και στρατιωτικές συνέπειες της συμφωνίας, κάνοντας αναφορά στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική της Τουρκίας.
Το Συμβούλιο ζητεί να διευκρινιστεί εάν η βρετανική κυβέρνηση έχει λάβει γραπτές, δεσμευτικές διαβεβαιώσεις από την Άγκυρα ότι τα μαχητικά αεροσκάφη δεν θα χρησιμοποιηθούν εναντίον συμμάχων του Ηνωμένου Βασιλείου, όπως η Ελλάδα και η Κύπρος.
Επιπλέον, εκφράζονται ανησυχίες για πιθανή μεταφορά τεχνολογίας που θα μπορούσε να ενισχύσει τα τουρκικά προγράμματα ανάπτυξης μαχητικών νέας γενιάς. Όπως τονίζεται ένα τέτοιο γεγονός είναι πολύ πιθανό να επηρεάσει αρνητικά την ισορροπία των δυνάμεων στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην Κύπρο, με το Συμβούλιο να υπενθυμίζει ότι το 37% της βρίσκεται υπό τουρκική κατοχή από το 1974. Υπενθυμίζεται ότι η τουρκική εισβολή βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό στην αεροπορική ισχύ, στοιχείο που καθιστά, όπως χαρακτηριστικά τονίζεται, «εξαιρετικά ανησυχητική» την ενίσχυση της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας χωρίς εγγυήσεις.
Με αυτό ως δεδομένο το Συμβούλιο καλεί την Βρετανική κυβέρνηση να εξετάσει τους κινδύνους που προκύπτουν, να αποσαφηνίσει τους όρους της συμφωνία και να γνωστοποιήσει πώς θα διασφαλιστεί ότι η αμυντική συνεργασία με την Άγκυρα δεν θα υπονομεύσει την ασφάλεια της Κύπρου, της Ελλάδας και άλλων συμμάχων.
Το Συμβούλιο Βρετανοκυπρίων είναι οργάνωση που προωθεί τα κυπριακά συμφέροντα στα κέντρα λήψης αποφάσεων του Λονδίνου και την εμβάθυνση των διμερών σχέσεων. Κατά καιρούς έχει απευθύνει παρόμοιες επιστολές τόσο σε υψηλόβαθμους αξιωματούχους της βρετανικής κυβέρνησης όπως ο Βρετανός πρωθυπουργός Σερ Κιρ Στάρμερ, ο Υπουργός Εξωτερικών Ντέιβιντ Λάμι όσο και σε άλλους διεθνείς παράγοντες που εμπλέκονται με την λύση του Κυπριακού όπως ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες.
Την επιστολή υπογράφουν οι: Δώρος Παρτασίδης, Αντώνης Σαββίδης, Σπύρος Νεοφύτου, Μαρί Νίκολσμπυ, Ηλίας Δινένης, Σπύρος Παπαχαραλάμπους, Γιάννης Στεργίδης, Στέλλα Προτοπάπας, Λούης Λοΐζου, Γιώργος Χατζηπαύλης, Αντώνης Δημητρίου, Ελίσα Ξενοφώντος, Παντελής Δημοσθένους, Δρ Σεραφείμ Κυριακίδης, Νίκος Σαββίδης, Ανδρέας Ταμπουρίδης και Δρ Σάββας Χατζηφιλίππου.
Παραιτήθηκε ο απεσταλμένος εμπορίου της Βρετανίας στην Τουρκία για την επίσκεψη του στα κατεχόμενα
Παράλληλα, ο Ειδικός Απεσταλμένος Εμπορίου του Ηνωμένου Βασιλείου στην Τουρκία, βουλευτής των Εργατικών Αφζαλ Καν παραιτήθηκε τελικά από τη θέση του μετά τις έντονες αντιδράσεις που προκάλεσε η πρόσφατη επίσκεψη του στα κατεχόμενα της Κύπρου. «Ο κ. Καν αποχώρησε από τη θέση του Ειδικού Απεσταλμένου Εμπορίου στη Δημοκρατία της Τουρκίας», επιβεβαίωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος της Ντάουνιγκ Στριτ. Ο κ. Καν είχε διοριστεί στη θέση αυτή μόλις τον Ιανουάριο.
Στην επιστολή παραίτησης του σημειώνει πως παραιτείται για να μην αποσπάται η προσοχή από τις εμπορικές προσπάθειες της κυβέρνησης, υποστηρίζοντας παράλληλα πως το ταξίδι του είχε ιδιωτικό χαρακτήρα καθώς πραγματοποιήθηκε «κατά τη διάρκεια των θερινών διακοπών του Κοινοβουλίου» και δεν είχε σχέση με το ρόλο του ως απεσταλμένου, όπως χαρακτηριστικά τονίζει.
Βρετανικά μέσα ενημέρωσης επισημαίνουν παρ’ όλα αυτά πως ο κ. Καν δεν είχε ζητήσει την έγκριση του πρωθυπουργικού γραφείου πριν την επίσκεψη του στην κατεχόμενη Κύπρο ενώ φωτογραφήθηκε και με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Ερσίν Τατάρ στην λεγόμενη «επίσημη» κατοικία του στη Λευκωσία. Φωτογραφία η οποία πρόβαλε αμι τι άλλο τον κυβερνητικό του ρόλο. Γι αυτό άλλωστε προκάλεσε την άμεση – έντονη αντίδραση των Ελληνοκπυπρίων της Βρετανίας και αργότερα τις αντιδράσεις τόσο κυβερνητικών βουλευτών όσο και υψηλόβαθμων στελεχών της αντιπολίτευσης.
Ο επίτιμος πρόεδρος της βρετανικής διακομματικής κοινοβουλευτικής ομάδας για τη Κύπρο, βουλευτής των Συντηρητικών σερ Ρότζερ Γκέιλ, ήταν από τους πρώτους που αντέδρασε ζητώντας την άμεση απομάκρυνση του κ. Καν από την θέση του.
Η σκιώδης υπουργός Εξωτερικών Γουέντι Μόρτον είχε δηλώσει πως : «η επίσκεψη αυτή κινδυνεύει να υπονομεύσει την αξιοπιστία του Ηνωμένου Βασιλείου ως εγγυήτριας δύναμης και ως αμερόληπτου μεσολαβητή στις διαπραγματεύσεις για την επίλυση του Κυπριακού. Στέλνει επίσης ένα ανησυχητικό μήνυμα προς τους Βρετανούς πολίτες κυπριακής καταγωγής, πολλοί από τους οποίους εκτοπίστηκαν από τις περιοχές που επισκέφθηκε ο κ. Καν».
Με τη σειρά της η σκιώδης υπουργός Εξωτερικών, Πρίτι Πατέλ, η οποία είχε αναγκαστεί να παραιτηθεί από τη θέση της υπουργού Διεθνούς Ανάπτυξης στην κυβέρνηση της Τερέζα Μέι, έπειτα από μη εξουσιοδοτημένες συναντήσεις με Ισραηλινούς αξιωματούχους, κάλεσε επίσης τον κ. Καν να παραιτηθεί, προσθέτοντας ότι ο Πρωθυπουργός «πρέπει να επαναβεβαιώσει τη μακροχρόνια θέση της Βρετανίας στο Κυπριακό».
Όπως σημειώνουν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ κυβερνητικές πηγές «ήταν τέτοια η πίεση που δέχθηκε ο βρετανός πρωθυπουργός τόσο από βουλευτές των Εργατικών, την αντιπολίτευση όσο και κυρίως από παράγοντες της Κυπριακής παροικίας του Λονδίνου, που η παραίτηση του ήταν μονόδρομος».
Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος της Εθνικής Κυπριακής Ομοσπονδίας Ηνωμένου Βασιλείου κ. Χρίστος Καραολής, ένας από τους πρωτεργάτες του συντονισμού των αντιδράσεων, καλωσόρισε την παραίτηση του βουλευτή χαρακτηρίζοντας την επίσκεψη του στα κατεχόμενα «άκρως ακατάλληλη και απαράδεκτη».
«Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει έναν ιδιαίτερο ρόλο στην Κύπρο ως εγγυήτρια δύναμη και μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Οι ενέργειες του κ. Καν υπονόμευσαν τη μακροχρόνια εξωτερική πολιτική του Ηνωμένου Βασιλείου στο Κυπριακό, παραβίασαν το διεθνές δίκαιο, έπληξαν την κυριαρχία της Κυπριακής Δημοκρατίας και έδειξαν ασέβεια προς τις βιωμένες εμπειρίες της Κυπριακής κοινότητας του Ηνωμένου Βασιλείου, πολλοί από τους οποίους είναι πρόσφυγες ή απόγονοι εκτοπισμένων από την τουρκική εισβολή του 1974», τόνισε με νόημα στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Καρολής.
Παράλληλα σημείωσε πως «η παρουσία του κ. Καν στις κατεχόμενες περιοχές μέσω παράνομου σημείου εισόδου και η σύνδεσή του με τα σύμβολα ενός μη αναγνωρισμένου καθεστώτος αποτέλεσαν προσπάθεια νομιμοποίησης της κατοχής. Ως εκ τούτου, κατέστησαν σαφώς αβάσιμη τη θέση του ως Εμπορικού Απεσταλμένου του Ηνωμένου Βασιλείου στην Τουρκία. Η παραίτησή του ήταν, επομένως, τόσο αναγκαία όσο και ορθή».
Ο κ. Καραολής υπογράμμισε επίσης πως «η εξέλιξη αυτή επιβεβαιώνει τη διαχρονική θέση της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου: ότι αναγνωρίζει μόνο την Κυπριακή Δημοκρατία ως τη νόμιμη αρχή στο νησί και ότι δεν αναγνωρίζει ούτε πρόκειται να αναγνωρίσει το καθεστώς κατοχής στα κατεχόμενα. Στέλνει επίσης ένα σαφές μήνυμα ότι οι Βρετανοί αξιωματούχοι πρέπει να τηρούν το διεθνές δίκαιο και τις αρχές της κυριαρχίας, της δικαιοσύνης και της επανένωσης στην Κύπρο».
