Οι Ευρωπαίοι ηγέτες πραγματοποίησαν κατά τη διάρκεια της Τρίτης (19/9) τηλεδιάσκεψη για να συζητήσουν ποιες εγγυήσεις ασφαλείας θα μπορούσαν να δώσουν στην Ουκρανία, σε περίπτωση ειρηνευτικής συμφωνίας με τη Ρωσία. Η συζήτηση ήρθε μια ημέρα μετά τη συνάντηση στον Λευκό Οίκο που διοργάνωσε ο Ντόναλντ Τραμπ.
Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ συναντήθηκε με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι και είχε συνομιλίες με τους ηγέτες Γερμανίας (τον καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς), Γαλλίας (τον Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν), Βρετανίας (τον πρωθυπουργό Κιρ Στάρμερ), Ιταλίας (την πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι), Φινλανδίας (τον πρόεδρο Αλεξάντερ Στουμπ), της Ευρωπαϊκής Ένωσης (την επικεφαλής της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν) και του ΝΑΤΟ (τον γενικό γραμματέα Μαρκ Ρούτε). Κύριο θέμα ήταν πώς θα τερματιστεί ο πόλεμος στην Ουκρανία, ο μεγαλύτερος στη γηραιά ήπειρο από το 1945, και πώς η Ευρώπη θα μπορούσε να εμποδίσει τη Ρωσία να επιτεθεί ξανά.
Ο Ζελένσκι έχει δηλώσει ότι οι λεπτομέρειες θα διευθετηθούν και θα «επισημοποιηθούν σε χαρτί» μεταξύ μιας εβδομάδας και δέκα ημερών. Έως και 30 χώρες -που ονομάζονται «συνασπισμός των προθύμων»– είναι πιθανό να συμμετάσχουν, με κάποια βοήθεια από τις ΗΠΑ, αν και τι μπορεί να σημαίνει αυτό είναι ασαφές, σημειώνει ο Guardian. Μιλώντας μετά τη συνάντησή του τη Δευτέρα 18 Αυγούστου με τον Ντόναλντ Τραμπ και τους Ευρωπαίους ηγέτες στον Λευκό Οίκο, ο Ουκρανός Πρόεδρος δήλωσε ότι η υποστήριξή τους «θα μπορούσε να λάβει πολλές μορφές».
Ποιες εγγυήσεις ασφαλείας μπορεί να λάβει η Ουκρανία
Σημαντικό ζήτημα που μένει να απαντηθεί, είναι ποιες εγγυήσεις ασφαλείας μπορεί να λάβει η Ουκρανία. Όπως σημειώνει το βρετανικό Μέσο, μια από αυτές θα μπορούσε να είναι το prysutnist (η ουκρανική λέξη για την παρουσία), που σημαίνει ότι (οι «πρόθυμοι») θα παρέχουν στρατεύματα, πληροφορίες, καθώς και ασφάλεια στον αέρα και στη Μαύρη Θάλασσα, ή απλώς κεφάλαια, όπως ανέφερε ο Ζελένσκι.
Το βασικό ερώτημα είναι, ποιες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις είναι πρόθυμες να συμμετάσχουν σε μια ειρηνευτική (στρατιωτική δηλαδή) αποστολή εντός της Ουκρανίας, διερωτάται ο Guardian. Το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία έχουν δηλώσει την ετοιμότητά τους να στείλουν στρατιώτες ως μέρος μιας «δύναμης διαβεβαίωσης». Ενδεικτικά ο Εμανουέλ Μακρόν σημείωσε: «Πρέπει να βοηθήσουμε την Ουκρανία επί του εδάφους». Από την άλλη, η Γερμανία παρουσιάζεται πιο επιφυλακτική.
Πολλές λεπτομέρειες δεν έχουν ακόμη διευθετηθεί. Θα έστελνε (ο «συνασπισμός των προθύμων») δυτικά στρατεύματα κατά μήκος μιας γραμμής κατάπαυσης του πυρός ή θα παρείχε έναν πιο περιορισμένο εκπαιδευτικό ρόλο σε μεγάλες πόλεις όπως το Κίεβο και το Λβιβ; Επίσης, σε περίπτωση που δεχόντουσαν ρωσικά πυρά, σε ποιο βαθμό θα εμπλέκονταν;
Πώς θα μπορούσαν να συνεισφέρουν οι ΗΠΑ
Ο Τραμπ έχει υποσχεθεί να συντονίσει μια ειρηνευτική επιχείρηση υπό την ηγεσία της Ευρώπης στην Ουκρανία. «Όσον αφορά την ασφάλεια, θα υπάρξει μεγάλη βοήθεια», δήλωσε τη Δευτέρα (18/8), καθισμένος δίπλα στον Ζελένσκι στο Οβάλ Γραφείο.
Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ κατέστησε σαφές ότι οι ευρωπαϊκές χώρες αναμένεται να επωμιστούν το μεγαλύτερο μέρος του βάρους. «Αποτελούν την πρώτη γραμμή άμυνας, επειδή βρίσκονται εκεί. Αλλά, θα τους βοηθήσουμε», σημείωσε ο επικεφαλής του Λευκού Οίκου.
Η Ουκρανία θέλει να αγοράσει αμερικανικά όπλα αξίας 100 δισ. και λέει ότι θα μπορούσαν να αποτελέσουν μέρος της εγγύησης ασφάλειας. Συνολικά, ωστόσο, ο Τραμπ ήταν ασαφής σχετικά με το πόσο θα συνεισέφεραν οι ΗΠΑ.
Η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ έχει αποκλειστεί, την οποία το Κίεβο πιστεύει ότι θα ήταν το καλύτερο αποτρεπτικό μέσο έναντι μιας μελλοντικής ρωσικής επίθεσης.
Δεν φαίνεται να υπάρχει προοπτική οι ΗΠΑ να στείλουν τα δικά τους στρατεύματα για να συμμετάσχουν σε μια ειρηνευτική αποστολή. Μια πιο ρεαλιστική επιλογή θα ήταν το Πεντάγωνο να παρέχει υλικοτεχνική υποστήριξη σε μια προτεινόμενη «ασπίδα ουρανού». Το σχέδιο προβλέπει μια ζώνη εναέριας προστασίας στα δυτικά και στο κέντρο της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένου του Κιέβου, που θα επιβάλλεται από ευρωπαϊκά μαχητικά αεροσκάφη.
Η θέση της Ρωσίας για τις συζητήσεις στο Ουκρανικό
Σύμφωνα με τον Τραμπ, ο Βλαντιμίρ Πούτιν συμφώνησε κατά τη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής στην Αλάσκα ότι η Ουκρανία χρειάζεται εγγυήσεις ασφαλείας. Ο ειδικός απεσταλμένος του Προέδρου των ΗΠΑ, Στιβ Γουίτκοφ, δήλωσε ότι αυτές θα είναι εκτός της αιγίδας του ΝΑΤΟ, αλλά θα είναι το ισοδύναμο του άρθρου 5, του συμφώνου αυτοάμυνας της Συμμαχίας, στο οποίο μια επίθεση εναντίον ενός θεωρείται επίθεση εναντίον όλων.
Η ερμηνεία των εγγυήσεων από τη Ρωσία, ωστόσο, φαίνεται διαφορετική από την εκδοχή του Γουίτκοφ. Το Κρεμλίνο λέει ότι είναι κατηγορηματικά αντίθετο με τα δυτικά στρατεύματα στην Ουκρανία και είναι απίθανο να αποδεχθεί μια ειρηνευτική δύναμη ως μέρος οποιασδήποτε συμφωνίας.
Οι πολεμικοί στόχοι του Πούτιν, εν τω μεταξύ, παραμένουν αμετάβλητοι και διαμορφώνονται με βάση τις δικές της υπαρξιακές ανάγκες ασφάλειας της Ρωσίας. Απαιτεί ολόκληρες τις επαρχίες Ντόνετσκ και Λουχάνσκ, συμπεριλαμβανομένων των εδαφών που οι στρατιωτικές δυνάμεις της Μόσχας δεν έχουν κατακτήσει από το 2014.
Ο Πούτιν θέλει επίσης την «αποστρατικοποίηση και την αποναζιστικοποίηση» της Ουκρανίας -που σημαίνει αυστηρούς περιορισμούς στο μέγεθος του στρατού του Κιέβου, καθώς και την απομάκρυνση του Ζελένσκι.
Η έντονη διπλωματία των τελευταίων ημερών μπορεί να φαίνεται σαν πρόοδος. Ωστόσο, η βασική θέση της Ρωσίας δεν έχει αλλάξει. Ο Πούτιν δεν έχει δείξει κανένα σημάδι ότι σέβεται την κυριαρχία της Ουκρανίας, ή ότι θέλει να σταματήσει τον πόλεμο.
Ενώ οι βομβαρδισμοί της Ρωσίας (στην Ουκρανία) συνεχίζονται, η συζήτηση για τις εγγυήσεις ασφαλείας φαίνεται άνευ αντικειμένου.
Τι μας έχει διδάξει η ιστορία
Έχουμε ξαναβρεθεί σε αυτό το σημείο, αναφέρει ο Guardian. Ήταν το 1994, όταν το Κίεβο συμφώνησε να εγκαταλείψει τα πυρηνικά του όπλα με αντάλλαγμα διεθνείς εγγυήσεις ασφαλείας. Σύμφωνα με τους όρους του μνημονίου της Βουδαπέστης, οι ΗΠΑ, η Ρωσία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Κίνα και η Γαλλία δήλωσαν ότι θα διασφάλιζαν την «εδαφική ακεραιότητα» και την «πολιτική ανεξαρτησία» της Ουκρανίας. Και να «απέχουν από τη χρήση και την απειλή βίας».
Εκείνη την εποχή, οι Ουκρανοί πολιτικοί πίστευαν ότι η εγκατάλειψη του πυρηνικού οπλοστασίου της χώρας, την άφηνε ανοιχτή σε ρωσική επίθεση. Η κυβέρνηση (του Μπιλ) Κλίντον επέμενε. Τον Μάιο του 1997, ο Ρώσος Πρόεδρος, Μπόρις Γέλτσιν, υπέγραψε συνθήκη φιλίας με τον Ουκρανό ομόλογό του, Λεονίντ Κούτσμα.
Η Ρωσία αναγνώρισε τα μετασοβιετικά σύνορα της Ουκρανίας. Στο πλαίσιο της συμφωνίας, το Κίεβο έδωσε στη Μόσχα το μεγαλύτερο μέρος του Ναυτικού του και νοίκιασε το λιμάνι της Σεβαστούπολης της Κριμαίας στους γείτονες για 20 χρόνια.
Καμία από τις δύο συμφωνίες δεν σταμάτησε τη ρωσική επιθετικότητα, σημειώνει το βρετανικό Μέσο. Το 2014, το Κρεμλίνο χρησιμοποίησε τα στρατεύματά του που σταθμεύουν στην Κριμαία για να καταλάβει και να προσαρτήσει τη χερσόνησο.
Ο Πούτιν τώρα λέει ότι ολόκληρη η Ουκρανία είναι «ιστορική Ρωσία». Η εμπειρία της προδοσίας της Ουκρανίας -με τις υποσχέσεις του τέλους του 20ού αιώνα να αποδεικνύονται άχρηστες– σημαίνει ότι αυτήν τη φορά θα θέλει καλύτερες εγγυήσεις.
