Η ηγεσία της Ανατολικής Λιβύης είναι έτοιμη να δώσει το πράσινο φως στην Τουρκία για ενεργειακές έρευνες εντοπισμού υδρογονανθράκων στα λιβυκά ύδατα, σύμφωνα με πηγές που επικαλείται το πρακτορείο Bloomberg, το οποίο κάνει λόγο για μια «εντυπωσιακή στροφή που σηματοδοτεί τη βελτίωση των σχέσεων της Αγκυρας με τη Λιβύη».
Η Βουλή των Αντιπροσώπων στη Βεγγάζη αναμένεται να ψηφίσει επί της συμφωνίας του 2019, μέσα στις επόμενες εβδομάδες, για το πλαίσιο της συνεργασίας για έρευνες, αναφέρουν πηγές σε Τουρκία και Λιβύη. Οπως σημειώνουν, τα περισσότερα εμπόδια έχουν αρθεί.
Η Λιβύη, μέλος του ΟΠΕΚ, παραμένει εδώ και χρόνια διχοτομημένη, ανάμεσα στις αντίπαλες κυβερνήσεις της Βεγγάζης και της Τρίπολης. Η τελευταία διατηρεί στενούς δεσμούς με την Τουρκία και ήδη στηρίζει τη συμφωνία. Ωστόσο, η σθεναρή αντίθεση της ανατολικής πλευράς, όπου κυριαρχεί ο στρατάρχης Χαλίφα Χάφταρ και ο Λιβυκός Εθνικός Στρατός, είχε μέχρι τώρα παγώσει την επικύρωσή της.
Αν η συμφωνία προχωρήσει, τουρκικά ερευνητικά πλοία θα μπορούσαν να ξεκινήσουν έρευνες για πετρέλαιο και φυσικό αέριο σε θαλάσσια περιοχή μεταξύ Κρήτης και Τουρκίας – εξέλιξη που ενισχύει τις τουρκικές διεκδικήσεις στην ανατολική Μεσόγειο και κινδυνεύει να οξύνει την ένταση με την Ελλάδα και την Κύπρο, που κατηγορούν την Άγκυρα για επεκτατική πολιτική σε αμφισβητούμενα ύδατα.
Τι σηματοδοτεί η στροφή Χαφτάρ
Η στροφή της Ανατολικής Λιβύης αντικατοπτρίζει μια νέα φάση προσέγγισης μεταξύ Τουρκίας και Χαφτάρ, οι οποίοι βρέθηκαν σε αντίπαλα στρατόπεδα κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων στη Λιβύη το 2019-2020. Η Τουρκία τότε είχε στρατιωτικά υποστηρίξει την προηγούμενη κυβέρνηση της Τρίπολης, που είχε ισλαμική κατεύθυνση, ενώ ο Χαφτάρ υποστηριζόταν από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Αίγυπτο και τη Ρωσία.
Παρά τις προσπάθειες του ΟΗΕ να επανενώσει τη χώρα με την ανάδειξη του Αμπντουλχαμίντ Ντμπεϊμπά στην πρωθυπουργία, ο διχασμός μεταξύ Τρίπολης και Βεγγάζης παραμένει. Αν και οι μάχες έχουν σταματήσει, εντάσεις εξακολουθούν να υπάρχουν, κυρίως γύρω από τη διαχείριση των εσόδων από το πετρέλαιο και τον έλεγχο βασικών κρατικών θεσμών.
Τα τελευταία χρόνια, η Τουρκία κινείται παρασκηνιακά για να οικοδομήσει δεσμούς με τον Χαφτάρ, στο πλαίσιο της γενικότερης επαναπροσέγγισής της με χώρες όπως η Αίγυπτος. Οι δύο χώρες συνεργάστηκαν πέρυσι για την αποκλιμάκωση της διαμάχης γύρω από την Κεντρική Τράπεζα της Λιβύης, αποτρέποντας την αναζωπύρωση του εμφυλίου.
Διαρκή βήματα προσέγγισης
Ένα ακόμα σημάδι της προσέγγισης αποτελεί η επίσκεψη του τουρκικού πολεμικού πλοίου TCG Kinaliada στο λιμάνι της Βεγγάζης αυτή την εβδομάδα. Είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει κάτι τέτοιο, ενώ η Τουρκία εξετάζει και την αποστολή στρατιωτικών εκπαιδευτών και συμβούλων στην περιοχή. Τον Απρίλιο, ο γιος και πιθανός διάδοχος του Χαφτάρ, Σαντάμ, είχε συναντηθεί με τον Τούρκο υπουργό Άμυνας και τον αρχηγό του στρατού στην Άγκυρα.
Πέρα από τις ενεργειακές φιλοδοξίες, η Τουρκία επιδιώκει να διασώσει συμβόλαια δισεκατομμυρίων ευρώ που είχε συνάψει με τη Λιβύη πριν την ανατροπή του Μουαμάρ Καντάφι το 2011 και τα οποία έμειναν «στον αέρα» λόγω των συγκρούσεων. Ήδη έχουν ξεκινήσει απευθείας πτήσεις προς τη Βεγγάζη, ενώ τουρκικές κατασκευαστικές εταιρείες δραστηριοποιούνται στην ανοικοδόμηση της πόλης και στην παραγωγή βιομηχανικών υλικών.
Σύμφωνα με Λίβυο αξιωματούχο που συμμετέχει στις διαπραγματεύσεις και μίλησε στο Bloomberg υπό τον όρο της ανωνυμίας, υπάρχει πλέον ευρεία συναίνεση στις ανατολικές αρχές ότι η συμφωνία θα ωφελήσει την περιοχή και θα προσελκύσει επενδύσεις.
Το τουρκολιβυκό μνημόνιο και η αντίδραση της Ελλάδας
Η ένταση γύρω από τη θαλάσσια περιοχή κλιμακώθηκε τον Μάιο, όταν υπεγράφη το τουρκολιβυκό Μνημόνιο για τη δημιουργία ΑΟΖ στην Μεσόγειο, που καταγγέλθηκε ως παράνομο από την ελληνική κυβέρνηση, η οποία από την πλευρά της ανακοίνωσε διεθνή διαγωνισμό για έρευνες νότια της Κρήτης, σε θαλάσσια ζώνη, που η Λιβύη ισχυρίζεται πως είναι δική της.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει καταδικάσει τη συμφωνία Λιβύης–Τουρκίας, υποστηρίζοντας ότι παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών και δεν συμμορφώνεται με το Δίκαιο της Θάλασσας του ΟΗΕ.
