Λίγο μετά τη συνάντησή του με τον Βλαντίμιρ Πούτιν στη Μόσχα, στις 6 Αυγούστου, ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ Στιβ Γουίτκοφ μετέφερε σημαντικά νέα στον Ντόναλντ Τραμπ: ο Ρώσος πρόεδρος ήταν διατεθειμένος να προσφέρει σημαντικές εδαφικές παραχωρήσεις για να τερματίσει τον πόλεμό του στην Ουκρανία.
Μετά την ενημέρωση του Γουίτκοφ προς τον Αμερικανό πρόεδρο, την οποία περιέγραψαν δύο άτομα που είχαν λάβει σχετική ενημέρωση, ο Τραμπ εξήρε την «μεγάλη πρόοδο» του απεσταλμένου του και συμφώνησε να πραγματοποιήσει μια ιστορική σύνοδο κορυφής με τον Πούτιν, υποδηλώνοντας ότι μια ανταλλαγή εδαφών βρισκόταν στο τραπέζι.
Όμως η διπλωματική προσπάθεια σύντομα βυθίστηκε στη σύγχυση, περιγράφει το Reuters.
Σε τηλεφωνική συνομιλία στις 7 Αυγούστου με αρκετούς Ευρωπαίους ηγέτες, ο Γουίτκοφ ανέφερε ότι ο Πούτιν ήταν διατεθειμένος να αποσυρθεί από τις ουκρανικές περιοχές Ζαπορίζια και Χερσώνα με αντάλλαγμα να παραχωρήσει το Κίεβο το Ντονέτσκ και το Λουχάνσκ, σύμφωνα με πηγή που γνώριζε την ανταλλαγή αυτή.
Η πρόταση αιφνιδίασε πολλούς από τους συμμετέχοντες στην κλήση, καθώς αποκλίνει έντονα από τις δικές τους εκτιμήσεις για τη στάση του Πούτιν, δήλωσαν τέσσερα άτομα με γνώση των συζητήσεων, μεταξύ των οποίων Αμερικανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι που ζήτησαν ανωνυμία λόγω της ευαισθησίας του θέματος.
Ο Γουίτκοφ φάνηκε να αλλάζει την εκδοχή του την επόμενη ημέρα. Σε τηλεδιάσκεψη που συγκάλεσε ο Αμερικανός Υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο με Ευρωπαίους συμβούλους εθνικής ασφάλειας, ο απεσταλμένος δήλωσε ότι ο Πούτιν στην πραγματικότητα δεν προσέφερε την απόσυρση από τις δύο αυτές περιοχές, σύμφωνα με μία από τις πηγές.
Αντίθετα, Αμερικανοί αξιωματούχοι ανέφεραν στην κλήση ότι ο Πούτιν είχε υποδείξει μικρότερες παραχωρήσεις προς την Ουάσιγκτον, μεταξύ των οποίων ότι δεν θα απαιτούσε από τη Δύση να αναγνωρίσει επίσημα τη Ζαπορίζια και τη Χερσώνα ως ρωσικές, σύμφωνα με έναν ξεχωριστό Αμερικανό αξιωματούχο.
Το Reuters δεν μπόρεσε να επαληθεύσει ανεξάρτητα τι ειπώθηκε στη συνάντηση της Μόσχας.
Ο Γουίτκοφ, μεγιστάνας ακινήτων χωρίς καμία εμπειρία στη διπλωματία, παρέκαμψε το καθιερωμένο πρωτόκολλο πηγαίνοντας στη συνάντηση χωρίς υπάλληλο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για την καταγραφή των συνομιλιών, και έτσι έφυγε χωρίς να υπάρχει καταγεγραμμένο αρχείο των ακριβών προτάσεων του Πούτιν, σύμφωνα με πηγή που γνώριζε τις εσωτερικές διεργασίες της κυβέρνησης.
Συνεντεύξεις με περισσότερους από δώδεκα Αμερικανούς και Ευρωπαίους αξιωματούχους δίνουν μια πληρέστερη εικόνα της τελευταίας προσπάθειας της κυβέρνησης Τραμπ να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία, η οποία κορυφώθηκε στη χωρίς αποτέλεσμα σύνοδο κορυφής Τραμπ–Πούτιν στην Αλάσκα στις 15 Αυγούστου, όπου οι δύο ηγέτες αντάλλαξαν θερμά λόγια αλλά δεν κατέληξαν σε ειρηνευτική συμφωνία.
Η εικόνα που προκύπτει από τις συνεντεύξεις είναι ενός Αμερικανού προέδρου πρόθυμου να προχωρήσει γρήγορα σε ορισμένες αποφάσεις εξωτερικής πολιτικής, βασιζόμενος περισσότερο σε έμπιστους συνεργάτες και στο ένστικτο παρά στα παραδοσιακά διπλωματικά κανάλια και τη διαδικασία διαβούλευσης που χαρακτήριζε τις περισσότερες προηγούμενες κυβερνήσεις.
Οι υποστηρικτές του Τραμπ λένε ότι η προσέγγισή του έχει αποφέρει αποτελέσματα που θα ήταν αδιανόητα επί του προκατόχου του, επικαλούμενοι μεταξύ άλλων το άνοιγμα των σχέσεων των ΗΠΑ με τη νέα συριακή κυβέρνηση, τον βομβαρδισμό των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν και την εγκαθίδρυση άμεσης γραμμής επικοινωνίας με τον Πούτιν που θα μπορούσε να τερματίσει έναν πόλεμο που έχει σκοτώσει εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους.
Ωστόσο, το αυτοσχεδιαστικό του στυλ έχει επίσης δημιουργήσει σύγχυση εντός της κυβέρνησης και μεταξύ των συμμάχων, υποστηρίζουν οι επικριτές.
Και παρά τη σύνοδο κορυφής, ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν βρίσκεται πιο κοντά σε μια κατάληξη, δήλωσε ο Κερτ Βόλκερ, πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ που υπηρέτησε ως ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ για την Ουκρανία στην πρώτη θητεία του Τραμπ.
►Μεγάλη ρωσική επίθεση με 598 drones και 31 πυραύλους στο Κίεβο – 14 νεκροί, ζημιές σε κτήριο της ΕΕ
Στο ίδιο σημείο
«Βρισκόμαστε ακριβώς στο ίδιο σημείο που ήμασταν πριν αναλάβει ο Τραμπ», πρόσθεσε ο Βόλκερ. «Η Ρωσία δεν έχει αλλάξει τη θέση της ούτε στο ελάχιστο. Ο πόλεμος μαίνεται… Δεν έχουμε ξεκάθαρη στρατηγική για το πώς να αναγκάσουμε τον Πούτιν να σταματήσει τον πόλεμο».
Ο Λευκός Οίκος, ο οποίος δεν σχολίασε συγκεκριμένα περιστατικά που περιγράφονται σε αυτήν την ιστορία, υπερασπίστηκε τη συνολική εξωτερική πολιτική του Τραμπ και συνέκρινε θετικά το έργο του με εκείνο του προκατόχου του.
«Η αδύναμη κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν δεν καταλάβαινε την εξωτερική πολιτική και η ‘παραδοσιακή διαδικασία’ του επέτρεψε στη Ρωσία να εισβάλει στην Ουκρανία», δήλωσε η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Άννα Κέλι.
«Αντίθετα, οι παγκόσμιοι ηγέτες έχουν επιβεβαιώσει ότι ο Πρόεδρος Τραμπ πέτυχε περισσότερη πρόοδο προς την ειρήνη σε δύο εβδομάδες απ’ ό,τι ο Τζο Μπάιντεν σε τρεισήμισι χρόνια».
Μια καταιγιστική επίθεση ρωσικών πυραύλων και drones σε όλη την Ουκρανία νωρίς την Πέμπτη —στην οποία περιλαμβανόταν ο δεύτερος μεγαλύτερος βομβαρδισμός του Κιέβου με αυτά τα όπλα από την αρχή του πολέμου— υπογράμμισε την έλλειψη προόδου στην ειρηνευτική προσπάθεια του Τραμπ. Ο ειδικός απεσταλμένος του προέδρου για την Ουκρανία, Κιθ Κέλογκ, κατήγγειλε τις επιθέσεις ως «κατάφωρες» σε ανάρτησή του στο X και είπε ότι «υπονομεύουν την ειρήνη» που επιδιώκει ο πρόεδρος.
Ορισμένοι Αμερικανοί αξιωματούχοι, ανάμεσά τους ο Κέλογκ, είχαν εκνευριστεί από το γεγονός ότι ο Γουίτκοφ, μετά τη συνάντησή του στη Μόσχα, εισήγαγε αντιφατικές νέες πληροφορίες στη συζήτηση σε μια περίοδο που οι ΗΠΑ υιοθετούσαν επιτέλους μια πιο σκληρή στάση έναντι της Ρωσίας, σύμφωνα με έναν Αμερικανό αξιωματούχο και μια πηγή ενήμερη για τις εσωτερικές διεργασίες της κυβέρνησης.
Πριν από τη συνάντηση της Μόσχας, η κυβέρνηση Τραμπ είχε καταστήσει σαφές ότι ο πρόεδρος θα επέβαλλε νέες κυρώσεις ή δασμούς στη Ρωσία στις 8 Αυγούστου αν ο Πούτιν δεν συμφωνούσε να τερματίσει τον πόλεμό του στην Ουκρανία — μια προθεσμία που πέρασε χωρίς αποτέλεσμα.
Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, το οποίο είναι αρμόδιο για τις δημόσιες υποθέσεις του Ρούμπιο, του Γουίτκοφ και του Κέλογκ, δήλωσε ότι οι τρεις αξιωματούχοι ήταν «απόλυτα συντονισμένοι» στην εφαρμογή της εξωτερικής πολιτικής «Πρώτα η Αμερική» του Τραμπ.
«Οποιοσδήποτε ισχυρισμός περί του αντιθέτου είναι ψευδής και αντιπαραγωγικός», δήλωσε ο Τόμι Πίγκοτ, αναπληρωτής κύριος εκπρόσωπος Τύπου του υπουργείου.
Ξεχωριστός εκπρόσωπος του Κέλογκ επανέλαβε αυτή τη θέση, λέγοντας ότι εκείνος και ο Γουίτκοφ διατηρούν στενή συνεργασία και βρίσκονται σε τακτική επικοινωνία.
Οι πρεσβείες της Ουκρανίας και της Ρωσίας στην Ουάσιγκτον δεν απάντησαν σε αιτήματα για σχολιασμό.
►FT: Αεροπορική και πληροφοριακή υποστήριξη στην Ουκρανία – Η συμμετοχή των ΗΠΑ στις εγγυήσεις
Διατλαντική σύγχηση
Η εξάρτηση του Τραμπ από έμπιστους συμβούλους όπως ο Γουίτκοφ συνοδεύτηκε από μια επιθετική εκκαθάριση του αμερικανικού συστήματος εθνικής ασφάλειας και την απομάκρυνση ή μετάθεση ειδικών σε θέματα Ρωσίας και Ουκρανίας στο Πεντάγωνο, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας.
Ο Γουίτκοφ, στενός φίλος του Τραμπ, έχει αποσπάσει επαίνους για την εργατικότητά του. Ωστόσο, κάποιοι Αμερικανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ανησυχούν ότι οι Ρώσοι εκμεταλλεύονται την έλλειψη εμπειρίας του στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, έχει αναφέρει παλαιότερα το Reuters.
Στις ώρες που ακολούθησαν τη συνάντηση της 6ης Αυγούστου στη Μόσχα, τόσο ο ίδιος όσο και ο Τραμπ δήλωναν ότι πίστευαν πως είχε σημειωθεί μια σημαντική πρόοδος. Την επόμενη ημέρα, ο Τραμπ είπε ότι θα μπορούσε σύντομα να συναντηθεί με τον Ρώσο ηγέτη, ενώ αργότερα πρόσθεσε ότι θα χρειαζόταν μια ανταλλαγή εδαφών για να λήξει ο πόλεμος.
Αυτό ανησύχησε Ευρωπαίους αξιωματούχους, οι οποίοι φοβούνται ότι μια πιο επιεικής πολιτική των ΗΠΑ απέναντι στον Πούτιν υπό τον Τραμπ θα μπορούσε να αναγκάσει τους Ουκρανούς να κάνουν επώδυνες παραχωρήσεις για να τερματίσουν τη σύγκρουση που ξεκίνησε με την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014 και κλιμακώθηκε με την πλήρους κλίμακας εισβολή το 2022.
Οι Ευρωπαίοι πέρασαν τις επόμενες ημέρες προσπαθώντας να μάθουν από τους Αμερικανούς ομολόγους τους τι ακριβώς είχε πει ο Πούτιν στον Γουίτκοφ, σύμφωνα με αρκετούς Αμερικανούς και Ευρωπαίους αξιωματούχους.
Μερικοί ανώτεροι Αμερικανοί αξιωματούχοι, μεταξύ των οποίων οι Κέλογκ και Ρούμπιο, ήταν επίσης αρχικά στο σκοτάδι για κάποιες λεπτομέρειες της συνάντησης του Γουίτκοφ, σύμφωνα με έναν Αμερικανό αξιωματούχο και μία πηγή ενήμερη για τις εσωτερικές διεργασίες της κυβέρνησης, οι οποίοι δεν έδωσαν περισσότερες λεπτομέρειες.
Ακόμη κι όταν κάποιοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι δημοσίως επαινούσαν τον Τραμπ για τις διπλωματικές του προσπάθειες, πολλοί ιδιωτικά ανησυχούσαν.
Ουκρανοί αξιωματούχοι είπαν σε ανώτερους Γερμανούς αξιωματούχους στις 13 Αυγούστου ότι οι μυστικές τους πληροφορίες έδειχναν πως ο Πούτιν σχεδίαζε να χρησιμοποιήσει τη σύνοδο κορυφής με τον Τραμπ για να κερδίσει χρόνο ενόψει μιας πιθανής ρωσικής επίθεσης τον Οκτώβριο ή τον Νοέμβριο, σύμφωνα με γερμανική πηγή με γνώση της προειδοποίησης.
Η γερμανική κυβέρνηση αρνήθηκε να δώσει περαιτέρω λεπτομέρειες.
►Reuters: Μυστικές συμφωνίες – μαμούθ μεταξύ Τραμπ και Πούτιν στην ενέργεια
«Ο Τραμπ δεν θα έχει άλλη επιλογή»
Η σύνοδος κορυφής του Τραμπ με τον Πούτιν στο Άνκορατζ στις 15 Αυγούστου δεν απέφερε προφανή αποτελέσματα. Ο ίδιος είχε ήδη περιορίσει τις προσδοκίες τις ημέρες πριν από τη συνάντηση, παρουσιάζοντάς την ως ένα βήμα στη διπλωματική διαδικασία παρά ως ευκαιρία επίτευξης συμφωνίας.
Ο Αμερικανός πρόεδρος δεν έκανε καμία εδαφική παραχώρηση εκ μέρους της Ουκρανίας, αν και μετά τη συνάντηση δήλωσε ότι μια προσωρινή εκεχειρία δεν ήταν προϋπόθεση για μια διαρκή ειρήνη — θέση που συμμερίζεται ο Πούτιν αλλά όχι οι περισσότεροι Ευρωπαίοι ηγέτες.
Οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι άρχισαν αμέσως να καταστρώνουν στρατηγική για το πώς θα επηρεάσουν την επόμενη κίνηση του Τραμπ.
Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο οποίος επρόκειτο να συναντηθεί με τον Τραμπ στην Ουάσιγκτον στις 18 Αυγούστου, ζήτησε από Ευρωπαίους ηγέτες το Σαββατοκύριακο να τον συνοδεύσουν, σύμφωνα με εκπρόσωπο της γερμανικής κυβέρνησης.
Οι ηγέτες συζήτησαν εάν θα έπρεπε να πάνε με τον Ζελένσκι σε μια προσπάθεια να αποφύγουν μια αποτυχία όπως η αντιπαράθεση στο Οβάλ Γραφείο τον Φεβρουάριο, όπου ο Τραμπ και ο αντιπρόεδρος Τζέι Ντι Βανς επέπληξαν τον Ουκρανό ηγέτη, σύμφωνα με δύο ευρωπαϊκές πηγές.
Τελικά, η συνάντηση της 18ης Αυγούστου θεωρήθηκε επιτυχής, σηματοδοτώντας μια ανανεωμένη συνεργασία ΗΠΑ–Ευρώπης, δήλωσαν στο Reuters αρκετοί Ευρωπαίοι διπλωμάτες. Μόλις πέρυσι, στην προεκλογική εκστρατεία, ο Τραμπ είχε ενθαρρύνει τη Ρωσία να επιτεθεί σε συμμάχους του ΝΑΤΟ που δεν κατέβαλλαν το δίκαιο μερίδιό τους για την άμυνα.
Η πιο ουσιαστική συμφωνία: ο Τραμπ και οι Ευρωπαίοι ηγέτες συμφώνησαν να συντάξουν επίσημα τα περιγράμματα των μελλοντικών εγγυήσεων ασφαλείας για την Ουκρανία. Τις τελευταίες ημέρες, υπουργοί Εξωτερικών και στρατιωτικοί αξιωματούχοι είχαν τηλεφωνικές συνομιλίες για να καθορίσουν τον ρόλο που θα παίξει κάθε χώρα σε αυτή την προσπάθεια.
Ωστόσο, το τέλος του πολέμου φαίνεται ακόμη μακρινό.
Ρώσοι αξιωματούχοι, μεταξύ των οποίων ο υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, έχουν ξεκαθαρίσει ότι δεν θα δεχτούν καμία ουκρανική εγγύηση ασφαλείας που να περιλαμβάνει ξένα στρατεύματα στην Ουκρανία. Παρόλο που ο Τραμπ είχε ζητήσει συνάντηση μεταξύ Πούτιν και Ζελένσκι, η Μόσχα έχει δηλώσει ότι μια τέτοια σύνοδος είναι απίθανη στο άμεσο μέλλον.
Ο Βόλκερ, πρώην ειδικός απεσταλμένος του Τραμπ, εξέφρασε αισιοδοξία ότι ο Τραμπ θα ασκήσει τελικά ισχυρή πίεση στον Πούτιν για να αλλάξει στάση μέσω αυστηρότερων οικονομικών κυρώσεων και στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία.
►Οι ΗΠΑ απογοητεύθηκαν από τον Ζελένσκι – Προσεγγίζουν τώρα τον Ζαλούζνι για την Ουκρανία
«Νομίζω ότι ο Τραμπ ενσαρκώνει εκείνο το ρητό του Τσώρτσιλ: “Μπορείς πάντα να βασίζεσαι στους Αμερικανούς να κάνουν το σωστό αφού έχουν εξαντλήσει όλες τις άλλες πιθανές εναλλακτικές”», είπε ο Βόλκερ.
«Ο Τραμπ πραγματικά δεν θα έχει άλλη επιλογή».
