Η Γαλλία αντιμετωπίζει μια κρίση που πολλοί συγκρίνουν με τα γεγονότα του Μαΐου του 1968, καθώς οι πολιτικές εντάσεις και τα αδιέξοδα φαίνεται να γίνονται όλο και πιο δύσκολα διαχειρίσιμα.
Οι ψίθυροι για πιθανή παραίτηση του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν, που μέχρι πρότινος θεωρούνταν αδιανόητοι, αποκτούν πλέον δημόσιο χαρακτήρα, ενώ η κατάρρευση της κυβέρνησης Μπαΐρού θεωρείται σχεδόν βέβαιη εξαιτίας των αντιδημοφιλών μέτρων για τη μείωση του τεράστιου δημοσιονομικού ελλείμματος.
Παρά τις αλλαγές στην ηγεσία και τις φωνές για πρόωρες εκλογές, οι ειδικοί αμφισβητούν ότι οποιαδήποτε κίνηση θα μπορέσει να ξεκολλήσει την Πέμπτη Δημοκρατία από το πολιτικό αδιέξοδο, με την κοινωνική αναταραχή, την αβεβαιότητα των αγορών και τη διχασμένη πολιτική σκηνή να εντείνουν την κρίση.
Όπως γράφει το Politico «η γαλλική πολιτική βρίσκεται σε τέτοιο αδιέξοδο που η παραίτηση του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν -μια ιδέα που παλαιότερα ψιθυριζόταν μόνο στους διαδρόμους της εξουσίας- συζητείται πλέον ανοιχτά.
Ωστόσο, ενώ η αποχώρηση του Μακρόν θα ήταν σεισμός στη σκηνή της ευρωπαϊκής διπλωματίας, αυξάνονται οι αμφιβολίες ότι θα έλυνε το αδιέξοδο που παγώνει την Πέμπτη Δημοκρατία.
Τα προβλήματα της Γαλλίας φαίνεται να είναι βαθύτερα.
Ο Μακρόν ήδη αναζητά τον πέμπτο πρωθυπουργό του σε λιγότερο από δύο χρόνια, με την προσδοκία ότι ο Φρανσουά Μπαϊρού θα απομακρυνθεί τη Δευτέρα λόγω των αντιδημοφιλών μέτρων του για δραστική μείωση του τεράστιου δημοσιονομικού ελλείμματος της χώρας.
Αλλά θα μπορούσε ένας νέος υποψήφιος πρωθυπουργός του Μακρόν να επιβάλει τα δισεκατομμύρια ευρώ περικοπών που χρειάζεται η χώρα για να αποφευχθεί μια κρίση χρέους; Και θα δημιουργούσε μια πρόωρη εκλογή μια λειτουργική πλειοψηφία; Κανένα από τα δύο αποτελέσματα δεν φαίνεται πιθανό. Ακόμη και αν ο Μακρόν παραιτούνταν, ο διάδοχός του θα αντιμετώπιζε σχεδόν σίγουρα τα ίδια εμπόδια.
Για σχεδόν 70 χρόνια, οι θεσμοί της Πέμπτης Γαλλικής Δημοκρατίας άντεξαν, ανεξάρτητα από το πόσο συχνά οι πολίτες βγαίναν στους δρόμους ή πόσο διαρκούσαν οι απεργίες. Οι κυβερνήσεις εναλλάσσονταν, ενώ οι πρόεδροι, κατά κύριο λόγο, παρέμεναν στη θέση τους μέχρι τη λήξη της θητείας τους, αν και συνήθως λιγότερο δημοφιλείς απ’ ό,τι όταν ξεκινούσαν.
Σήμερα, όμως, η νομοθετική εξουσία είναι ακινητοποιημένη, οι διαπραγματεύσεις για τον προϋπολογισμό έχουν σταματήσει και οι ψίθυροι κοινωνικής αναταραχής γίνονται όλο και πιο δυνατοί. Οι χρηματοπιστωτικές αγορές είναι ανήσυχες, και ο ίδιος ο Μπαϊρού προειδοποιεί ότι το Παρίσι αντιμετωπίζει σενάριο τύπου Ελλάδας εκτός κι αν περιορίσει τις δαπάνες.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο πρόεδρος του ακροδεξιού Εθνικού Συναγερμού Ζορντάν Μπαρντέλα και ο ηγέτης της ακροαριστεράς Ζαν-Λικ Μελανσόν, των οποίων τα κόμματα μαζί κατέχουν το ένα τρίτο των εδρών στην Εθνοσυνέλευση, καλούν ανοιχτά τον πρόεδρο να αποχωρήσει.
Η ευρύτερη συζήτηση για την αποχώρησή του δεν θεωρείται πλέον εξωφρενική και περιλαμβάνει πλέον έγκριτους πολιτικούς σχολιαστές και ορισμένα πρόσωπα από το κεντροδεξιό χώρο.
«Το ακούμε ακόμη και από φωνές κοντά στο στρατόπεδο του Μακρόν», δήλωσε ο Ματιέ Γκαλάρ, δημοσκόπος της Ipsos France. «Η ανησυχία είναι πραγματική».
Ανθεκτικότητα υπό πίεση
Ο Μακρόν εξακολουθεί να θεωρείται εξαιρετικά απίθανο να τα παρατήσει, όχι μόνο επειδή η πρόωρη αποχώρησή του – εκλογές για την προεδρία δεν προβλέπονται πριν το 2027 – δεν θα έλυνε το χάος.
Οι έρευνες δείχνουν ότι μια νέα νομοθετική εκλογή τις επόμενες εβδομάδες πιθανότατα θα οδηγούσε ξανά σε κοινοβούλιο χωρίς πλειοψηφία, με λίγες περισσότερες έδρες για τον ακροδεξιό Εθνικό Συναγερμό της Μαρίν Λεπέν.
«Οι πολιτικοί πιστεύουν λανθασμένα τον μύθο ότι οι Γάλλοι επιλέγουν έναν ηγέτη και του δίνουν στη συνέχεια μια λειτουργική κοινοβουλευτική πλειοψηφία για να δράσει», δήλωσε ο γάλλος συνταγματολόγος Μπενζαμέν Μορέλ.
Η ιδέα αυτή, είπε ο Μορέλ, ήταν άλλη μια «θύμα» της νίκης του Μακρόν το 2017 ως φιλελεύθερου ανατρεπτικού που κατέρριψε την διπολική παράδοση της Γαλλίας. Οι πολιτικές ρωγμές που προέκυψαν από τα ερείπια έχουν, με μια σκληρή ειρωνεία της τύχης, επιστρέψει για να τον στοιχειώσουν.
«Δεν έχω ξαναδεί τόση αβεβαιότητα από τότε που ήμουν φοιτητής το 1968», δήλωσε ο Έρικ Σανέ, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος της ασφαλιστικής εταιρείας AXA, αναφερόμενος στις διαδηλώσεις του Μαΐου 1968 που έφεραν τη Γαλλία σε ακινησία και οδήγησαν σε βαθιές κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές.
«Ξαφνικά, δεν ξέρεις τι συμβαίνει με την ίδια σου την οικονομία, με την ίδια σου την κυβέρνηση», πρόσθεσε ο Σανέ.
Νέος ηγέτης, ίδια προβλήματα
Γνωστός για τον πεισματάρικο χαρακτήρα του, ο Μακρόν συχνά απορρίπτει την πιθανότητα πρόωρης αποχώρησης.
Ο 47χρονος κεντρώος είναι κυρίαρχη και ολοένα πιο διχαστική δύναμη στην γαλλική πολιτική τα τελευταία οκτώ χρόνια, ενώ οι υποσχέσεις του να μετατρέψει τη χώρα σε «έθνος start-up» δεν έχουν ακόμα εκπληρωθεί πλήρως.
Ο πρόεδρος γνωρίζει πολύ καλά ότι υπάρχουν ελάχιστες ενδείξεις ότι οι Γάλλοι πολιτικοί είναι διατεθειμένοι να αφήσουν τις διαφορές τους στην άκρη και να επιλύσουν το δημοσιονομικό αδιέξοδο προς όφελος του έθνους.
Πράγματι, η διάθεση στη Γαλλία είναι ανοιχτά μη συνεργάσιμη, δήλωσε ο Γκασπάρ Γκάντζερ, πρώην σύμβουλος του σοσιαλιστή προέδρου Φρανσουά Ολάντ.
«Θα συνεχίσουμε να βαθαίνουμε το έλλειμμα, τίποτα δεν θα συμβεί και η κατάσταση απλώς θα χειροτερεύει», είπε.
Αλλά τα γαλλικά κόμματα της αντιπολίτευσης θα έκαναν λάθος αν πίστευαν ότι μπορούν να εναλλάσσουν νέους πρωθυπουργούς, νέες εκλογές και ακόμη και πρόωρη προεδρική εκλογή χωρίς να αντιμετωπίσουν την πικρή πραγματικότητα που οι διαδοχικές κυβερνήσεις του Μακρόν προσπάθησαν να επιβάλουν, είπε ο Σανέ.
«Αν οι πολίτες αρχίσουν να πιστεύουν ότι δεν είναι τόσο άσχημα, ότι μπορούμε να ζήσουμε με ελλείμματα, κατευθυνόμαστε προς μια πλήρη κρίση», τόνισε. «Η Γερμανία θα αρχίσει να θεωρεί ότι η Γαλλία είναι σοβαρό πρόβλημα και η ΕΚΤ [Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα] δεν θα μπορεί να βοηθήσει τη γαλλική κυβέρνηση στη διαχείριση του χρέους».
Η Γερμανία, λέει ο Σανέ, θα μπορούσε να θέσει προϋποθέσεις για οποιαδήποτε βοήθεια η ΕΚΤ παρέχει στη Γαλλία.
Αλλά ακόμη και αν το Βερολίνο μπορούσε να ασκήσει πίεση στο γαλλικό πολιτικό κατεστημένο, θα ακολουθούσε η Γαλλία; Αν οι διαδηλώσεις των Κίτρινων Γιλέκων του 2018 και 2019, οι διαμαρτυρίες για τις συντάξεις του 2023 και οι τρέχουσες εκκλήσεις για εθνικό κλείσιμο δείχνουν κάτι, το κοινό, όλο και πιο σκεπτικό και ανήσυχο, έχει ελάχιστη όρεξη για θυσίες και λιτότητα.
Όσο για το να απαλλαγεί η Γαλλία από τον Μακρόν, πρόκειται για μια χώρα βουτηγμένη σε επαναστατική ιστορία που κατανοεί τόσο τα πλεονεκτήματα όσο και τις παγίδες του να κόψεις το κεφάλι του αφεντικού.
Είναι εύκολο να ζητάς την παραίτησή του, αλλά πρέπει να είσαι έτοιμος για το χάος που ακολουθεί».
