Κομψός, αποφασιστικός, λίγο ανεξερεύνητος. Αυτός ήταν για τη συντάκτρια μόδας του Guardian, Jess Cartner-Morley, ο Τζόρτζιο Αρμάνι που έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 91 ετών αλλά όπως γράφει η ίδια «δεν θα ξεχαστεί ποτέ».
Όπως σημειώνει ο Τζόρτζιο Αρμάνι αγαπούσε να λέει ότι «η ουσία του στυλ είναι ένας απλός τρόπος να πεις κάτι σύνθετο», μια φράση που δανείστηκε και τροποποίησε από τον Jean Cocteau («το στυλ είναι ένας απλός τρόπος να πεις σύνθετα πράγματα»). Αυτό που έκανε: πήρε το ανδρικό κοστούμι και αφαίρεσε τους επιδιορθωτικούς ώμους.
Όμως, ο Αρμάνι υπήρξε και έντονος επικριτής της ανεξέλεγκτης υπερπαραγωγής της σύγχρονης μόδας, κατακρίνοντας άλλους σχεδιαστές για το ότι δημιουργούσαν υπερβολικά πολλές συλλογές.
«Δεν έχει νόημα οι συλλογές μου να μένουν στα καταστήματα για τρεις εβδομάδες πριν γίνουν ξεπερασμένες», έγραψε σε ανοικτή επιστολή το 2020. «Δεν δουλεύω έτσι και το θεωρώ ανήθικο».
Τις δύο πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα η άρνηση του σχεδιαστή να ακολουθήσει τις τάσεις τον έκανε να κατηγορείται ότι ήταν πίσω από την εποχή και εκτός επαφής με την πραγματικότητα. Αποδείχτηκε, και πάλι, ότι ήταν μπροστά από την εποχή του.
Όπως γράφει ο Guardian η στροφή προς τη βιωσιμότητα έχει επαναφέρει στη μόδα την άποψή του ότι τα ρούχα πρέπει να είναι σχεδιασμένα και κατασκευασμένα για να διαρκούν. Κάποτε είχε πει ότι «η κομψότητα δεν έχει να κάνει με το να γίνεσαι αντιληπτός, αλλά με το να σε θυμούνται».
Ο Τζόρτζιο Αρμάνι με τη Ναόμι Κάμπελ |EPA PHOTO ANSA / DANILO SCHIAVELLA /
Αναλυτικά το άρθρο της Jess Cartner-Morley στον Guardian για τον Τζόρτζιο Αρμάνι:
Ο Τζόρτζιο Αρμάνι έντυσε όλους μας. Είτε είχες ποτέ τα χρήματα για ένα σακάκι με την ετικέτα Armani είτε όχι, έχεις φορέσει ένα σακάκι που εκείνος εφηύρε. Ήταν ο αρχιτέκτονας του σύγχρονου στυλ, ο δημιουργός του τρόπου με τον οποίο ντυνόμαστε σήμερα. Αν έχεις φορέσει ένα άνετο κοστούμι με T-shirt σε γάμο· αν έχεις φορέσει ήπιους, ουδέτερους τόνους στη δουλειά· αν έχεις σκεφτεί ότι θα ήταν κομψό να βάψεις το σαλόνι σου γκρι: αυτό ήταν ο Αρμάνι.
Ο Αρμάνι δούλευε μέχρι τις τελευταίες του μέρες. Είχαν ήδη σταλεί προσκλήσεις για το επόμενο σόου του, που θα γινόταν στις 28 Σεπτεμβρίου στην αυλή του 14ου αιώνα στο Palazzo Brera του Μιλάνου. Ένα θεαματικό πάρτι που θα συνόδευε το σόου είχε σχεδιαστεί ως εορτασμός της 50ής επετείου του brand, το οποίο ίδρυσε το καλοκαίρι του 1975.
Στο κινητό μου έχω δεκάδες βίντεο με τον Armani να υποκλίνεται στο τέλος των επιδείξεών του στο Μιλάνο (ready to wear) και στο Παρίσι (haute couture). Την τελευταία δεκαετία, όλοι στο κοινό σε κάθε του σόου είχαν την επίγνωση ότι βρίσκονταν μπροστά σε έναν ζωντανό θρύλο. Κάθε σύντομη εμφάνισή του στην πασαρέλα έμοιαζε με στιγμή που έπρεπε να αποτυπωθεί, γιατί ακόμα και οι θρύλοι δεν ζουν για πάντα.
Αυτά τα βίντεο αφηγούνται την ιστορία ενός αξιοπρεπούς, αποφασισμένου άνδρα, που ακόμη και πριν από δέκα χρόνια, στα 80 του, έκανε υπόκλιση φορώντας εφαρμοστά μπλουζάκια σε navy απόχρωση, που αναδείκνυαν μια εντυπωσιακή σωματική διάπλαση. Στα τελευταία του χρόνια το βήμα του έγινε πιο αργό, ο χαιρετισμός του λιγότερο δυναμικός, αλλά παρέμενε πάντα αψεγάδιαστος.
Στην επίδειξη υψηλής ραπτικής του Ιανουαρίου στο Παρίσι, φόρεσε ένα διπλόπετο μαύρο βελούδινο σμόκιν, χαμογελώντας καθώς περπατούσε πλάι σε ένα αγαπημένο μοντέλο, με τα γαλάζια του μάτια να παραμένουν διαπεραστικά. Τον Ιούνιο και τον Ιούλιο φέτος, απουσίασε για πρώτη φορά από τις ανδρικές και τις haute couture επιδείξεις του, αλλά παρακολουθούσε τις πρόβες μέσω βιντεοκλήσης από το σπίτι και αλληλογραφούσε με τους δημοσιογράφους μέσω email.
Το ύφος της εφημερίδας απαιτεί να τον αποκαλούμε Αρμάνι, αλλά για όλους ήταν πάντα ο Κύριος Αρμάνι, όχι μόνο για τη βιομηχανία στο σύνολό της, αλλά και για τους στενούς του συνεργάτες. Ο κόσμος της μόδας εδώ και χρόνια λειτουργεί σε πρώτο όνομα, ακόμη και στα υψηλότερα επίπεδα – στα παρασκήνια, η Donatella είναι η Donatella, και ο Karl ήταν ο Karl – αλλά ο πιο εμπορικά επιτυχημένος Ευρωπαίος σχεδιαστής μόδας του περασμένου αιώνα δεν ήταν ποτέ απλά Τζόρτζιο, ούτε καν Αρμάνι. Ήταν πάντα Signor ή Mr Armani.
Η προσωπικότητά του ήταν κομψή, αποστασιοποιημένη και λίγο ανεξερεύνητη. Σε περιστάσεις όπου του πήρα συνέντευξη, στο σπίτι του στο Μιλάνο, στην εβδομάδα υψηλής ραπτικής στο Παρίσι και στο γιοτ του, Mariu, ήταν ευγενικός και κόσμιος, ένας αψεγάδιαστα ευγενικός οικοδεσπότης, αλλά πάντα με μια νότα επιφύλαξης.
Η ιστορία του Armani ξεκινά με ένα κοστούμι. Στα τέλη της δεκαετίας του 1970, ο Armani πήρε το γυναικείο παντελόνι-κοστούμι, αφαίρεσε όλη τη βαρύτητα και την παράδοση και το αντικατέστησε με μια επίφαση αστικής κομψότητας και μια δόση σκανδαλιάρικου σεξαπιλ. Κάνοντας αυτό, επανεφηύρε το power dressing για το τέλος του 20ού αιώνα.
Περισσότερο κι από αυτό, στην πραγματικότητα: επαναπροσδιόρισε τι σήμαινε να δείχνεις μοντέρνος. Ο Αρμάνι διαισθάνθηκε πώς οι κάποτε απόλυτες διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα σε έναν σκληρά τυπωμένο κόσμο της εργασίας και σε μια ζεστή, παντοφλοφορεμένη οικιακή φούσκα άρχιζαν ήδη να μαλακώνουν, τη δεκαετία του 1970 και του 1980, ακόμη και πριν έρθει το ίντερνετ για να τις καταργήσει εντελώς. Η ευλύγιστη ραφή του απευθυνόταν σε μια γενιά που επιθυμούσε μια διαφορετική μορφή επιτυχίας, που ήθελε να πετύχει χωρίς να χάσει την ψυχή της. Δεν ήθελαν να κολλήσουν στο ίδιο γραφείο μέχρι να κερδίσουν το ρολόι τους, αλλά να περιφέρονται και να επιδεικνύονται στην πόλη.
Καθώς άλλαζαν οι τρόποι ζωής, ο Αρμάνι σχεδίασε μια νέα σιλουέτα για να ταιριάζει. «Το στυλ για μένα είναι μια διάθεση που μπορεί να εφαρμοστεί σε τα πάντα», είχε πει κάποτε. «Πάντα θεωρούσα ότι η μόδα είναι πολύ περισσότερα από ρούχα: είναι ένας τρόπος ύπαρξης». Ένα κοστούμι Armani έκανε μια νέα γενιά να νιώθει σαν μεγάλα θηρία της αστικής ζούγκλας. Αν ήθελες να γίνεις αρχιτέκτονας ή ηθοποιός ή ένας media hustler ή πράκτορας, αυτό το κοστούμι μιλούσε σε αυτό που ήθελες να γίνεις. Πήρε το κοστούμι, που είχε μείνει κολλημένο στο 9-με-5, και του έδωσε τόσο street smarts όσο και bedroom appeal.
Ο Τζόρτζιο Αρμάνι αγαπούσε να λέει ότι «η ουσία του στυλ είναι ένας απλός τρόπος να πεις κάτι σύνθετο», μια φράση που δανείστηκε και τροποποίησε από τον Jean Cocteau («το στυλ είναι ένας απλός τρόπος να πεις σύνθετα πράγματα»). Αυτό που έκανε: πήρε το ανδρικό κοστούμι και αφαίρεσε τους επιδιορθωτικούς ώμους.
Αφαίρεσε την φόδρα, κάτι που άλλαξε τον τρόπο που κρεμόταν το ύφασμα: ήταν λιγότερο τεντωμένο, με μια αίσθηση αβίαστης αυτοπεποίθησης. Χαμήλωσε τα κουμπιά του σακακιού και έκανε τα πόδια του παντελονιού λίγο πιο φαρδιά. Τελειοποίησε τη σιλουέτα κατά τη δεκαετία του 1970, και όταν ο κόσμος τη είδε στην οθόνη, στον Richard Gere στο American Gigolo το 1980, φαινόταν ότι αποτύπωνε κάτι για τη σύγχρονη ζωή. Σε ένα κοστούμι Armani, ένας άνδρας έμοιαζε πρωτόγονος και πεινασμένος, αλλά ταυτόχρονα κομψός και αστικός. Ήταν ένας εκρηκτικός συνδυασμός δύναμης και σεξ, χρήματος και εγωισμού.
Ο Αρμάνι ήταν έντονος επικριτής της ανεξέλεγκτης υπερπαραγωγής της σύγχρονης μόδας, κατακρίνοντας άλλους σχεδιαστές για το ότι δημιουργούσαν υπερβολικά πολλές συλλογές. «Δεν έχει νόημα οι συλλογές μου να μένουν στα καταστήματα για τρεις εβδομάδες πριν γίνουν ξεπερασμένες», έγραψε σε ανοικτή επιστολή το 2020. «Δεν δουλεύω έτσι και το θεωρώ ανήθικο».
Κατά τις δύο πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα, η άρνηση του Armani να ακολουθήσει τις τάσεις – ποτέ δεν άλλαξε ριζικά ούτε τα ρούχα που σχεδίαζε, ούτε το δικό του στυλ – τον έκανε να κατηγορείται ότι ήταν πίσω από την εποχή και εκτός επαφής με την πραγματικότητα. Αποδείχτηκε, και πάλι, ότι ήταν μπροστά από την εποχή του.
Η στροφή προς τη βιωσιμότητα έχει επαναφέρει στη μόδα την άποψή του ότι τα ρούχα πρέπει να είναι σχεδιασμένα και κατασκευασμένα για να διαρκούν. Κάποτε είχε πει ότι «η κομψότητα δεν έχει να κάνει με το να γίνεσαι αντιληπτός, αλλά με το να σε θυμούνται». Έφυγε, αλλά δεν θα ξεχαστεί ποτέ.
