Οι ισχυρισμοί της Πολωνίας πως δέχτηκε «επίθεση» από ρωσικά drones τα οποία καταρρίφθηκαν, πυροδότησαν μια επικίνδυνη κλιμάκωση στη σύγκρουση μεταξύ Ευρώπης και Ρωσίας με φόντο τον πόλεμο στην Ουκρανία. Η Μόσχα εξ αρχής διέψευσε τις κατηγορίες της Βαρσοβίας, τονίζοντας πως ουδέποτε υπήρξε σχεδιασμός για επίθεση στην Πολωνία.
Οι ισχυρισμοί υιοθετήθηκαν – χωρίς δεύτερη σκέψη – από τους Ευρωπαίους «Πρόθυμους» σε ένα θέατρο πολέμου. Η Λευκορωσία ανακοίνωσε πως τα drones τέθηκαν εκτός ελέγχου εξαιτίας του «ηλεκτρονικού πολέμου», ενώ ο Ντόναλντ Τραμπ σημείωσε πως το περιστατικό μάλλον ήταν ένα λάθος.
Ωστόσο πέρα από τις «πολεμικές κραυγές» των ευρωπαίων περί «ρωσικής επίθεσης», το περιστατικό προκάλεσε και μια άλλη – πραγματικά βάσιμη – ανησυχία στους κόλπους του ΝΑΤΟ.
Τα drones – συνολικά 19 στον αριθμό σύμφωνα με τον Ντόναλντ Τουσκ – που ξέφυγαν από τον έλεγχο και ορισμένα εξ αυτών καταρρίφθηκαν από την Πολωνία ήταν κατασκευασμένα από ξύλο και αφρώδες υλικό. Πρόκειται για εξαιρετικά φθηνά drones τύπου Gerbera, τα οποία όμως καταρρίφθηκαν από πανάκριβα οπλικά συστήματα αξίας εκατομμυρίων δολαρίων.
Σύμφωνα με νατοϊκούς αξιωματούχους και αναλυτές, το περιστατικό ανέδειξε μια ανεπαρκή προετοιμασία του ΝΑΤΟ απέναντι σε τέτοιου είδους απειλές. Η συμμαχία κατέρριψε μόλις τρία drones, την ώρα που το Κίεβο συνήθως αναφέρει ποσοστά αναχαίτισης 80% με 90%, παρότι αντιμετωπίζει πολύ μεγαλύτερες επιθέσεις.
Η Ούλρικε Φράνκε, ανώτερη ερευνήτρια στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων, τόνισε μιλώντας στο Politico τη δυσαναλογία ανάμεσα στον χαμηλού κόστους εξοπλισμό της Ρωσίας και στην πανάκριβη αντίδραση του ΝΑΤΟ: «Τι θα κάνουμε, θα στέλνουμε F-16 και F-35 κάθε φορά; Αυτό δεν είναι βιώσιμο. Χρειάζεται να εξοπλιστούμε καλύτερα με αντι-drone συστήματα».
Πύραυλοι δισεκατομμυρίων κατά drones των 10.000 δολαρίων
Σύμφωνα με τη Welt, πέντε από τα drones αναχαιτίστηκαν από ολλανδικά F-35 της Lockheed Martin, ενώ στην επιχείρηση συμμετείχαν επίσης ένα αεροσκάφος ανεφοδιασμού του ΝΑΤΟ, ένα ιταλικό αναγνωριστικό αεροπλάνο και ένα γερμανικό σύστημα αεράμυνας Patriot.
Δηλαδή δισεκατομμύρια δολάρια σε εξοπλισμό χρησιμοποιήθηκαν για να εξουδετερωθούν φθηνά ρωσικά drones τύπου Gerbera, αντίγραφα των ιρανικών Shahed που κοστίζουν περίπου 10.000 δολάρια το καθένα.
Ο Βρετανός Υπουργός Άμυνας Τζον Χίλι ανακοίνωσε την Τετάρτη ότι θα ζητήσει από την ηγεσία του στρατού τρόπους στήριξης της αεράμυνας του ΝΑΤΟ πάνω από την Πολωνία. Η Ουκρανία επίσης προσέφερε τη βοήθειά της. «Η Πολωνία ζήτησε υποστήριξη, συμπεριλαμβανομένης της συνεχούς παρακολούθησης, περισσότερων πληροφοριών, αναγνώρισης και επιπλέον αεράμυνας», δήλωσε αξιωματούχος του ΝΑΤΟ.
Μεγάλα κενά στην αεράμυνα του ΝΑΤΟ
Όπως επισημαίνουν ειδικοί στο Politico, η αεράμυνα έχει αναγνωριστεί εδώ και καιρό ως ένα από τα κύρια κενά δυνατοτήτων των χωρών του ΝΑΤΟ. Η Ε.Ε. επίσης ενθαρρύνει τα κράτη να διαθέσουν μέρος των 150 δισ. ευρώ του προγράμματος δανείων SAFE σε αυτόν τον τομέα.
Όμως, μεγάλο μέρος αυτών των κονδυλίων κατευθύνεται σε πανάκριβα όπλα. Ο ίδιος ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει επισημάνει ότι τα αμερικανικά συστήματα MIM-104 Patriot και τα γαλλοϊταλικά SAMP/T, με κόστος εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων, δεν είναι λογική επιλογή για την αντιμετώπιση των φθηνών ρωσικών drones-καμικάζι.
Η Ουκρανία δεν χρησιμοποιεί τέτοιον εξοπλισμό απέναντι στα κύματα μη επανδρωμένων ρωσικών αεροσκαφών, που μπορεί να φτάνουν εκατοντάδες μέσα σε μία νύχτα. Αντίθετα, έχει αναπτύξει δικά της πολύ φθηνά αντί-drone συστήματα που καταρρίπτουν τις εισερχόμενες απειλές.
Το ζήτημα τέθηκε την Πέμπτη και σε ενημέρωση μεταξύ του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε και των πρεσβευτών της Ε.Ε. στις Βρυξέλλες. Ήταν η πρώτη φορά που επικεφαλής του ΝΑΤΟ συμμετέχει σε τέτοια συνάντηση και πολλοί εξέφρασαν ανησυχία ότι η αντίδραση της Τετάρτης έδειξε την έλλειψη ετοιμότητας της Δύσης. Οι στρατοί του ΝΑΤΟ δεν μπορούν να χρησιμοποιούν συστηματικά F-35 για τέτοιες αναχαιτίσεις. «Ο ίδιος ο Ρούτε το συμπέρανε αυτό και κανείς δεν διαφώνησε», δήλωσε διπλωμάτης.
Σύμφωνα με τον Τσάρλυ Σαλόνιους-Παστερνάκ, επικεφαλής του think tank Nordic West Office στο Ελσίνκι, η προσαρμογή της αντίδρασης του ΝΑΤΟ απέναντι στον μαζικά παραγόμενο, χαμηλού κόστους εξοπλισμό της Ρωσίας είναι κάτι που έχει καθυστερήσει πολύ.
«Υπάρχουν τρόποι να παρακολουθείς και να καταρρίπτεις φθηνά drones χωρίς να ξοδεύεις εκατομμύρια; Φυσικά, αλλά αυτό δεν είναι καινούριο μάθημα», είπε στο Politico. «Τι έχει κάνει η ευρωπαϊκή πολιτική ηγεσία γι’ αυτό;».
Κάποιες χώρες προσαρμόζουν τα οπλοστάσιά τους – ιδίως όσες αισθάνονται την απειλή πιο έντονα – αλλά χρειάζεται χρόνος για την εφαρμογή των σχετικών αποφάσεων, σημειώνεται στο δημοσίευμα.
Οι πολεμικές βιομηχανίες τρέχουν να καλύψουν την απειλή των drones
Ορισμένοι από τους μεγάλους ευρωπαϊκούς αμυντικούς ομίλους προσπαθούν να προσαρμοστούν στον ταχύτατα εξελισσόμενο αγώνα εξοπλισμών γύρω από τα drones. Η Ρωσία έχει κάνει τεράστια βήματα σε αυτόν τον τομέα, καθώς ο πόλεμος της Ουκρανίας έχει εξελιχθεί σε μεγάλο βαθμό σε έναν πόλεμο drones.
Στα τέλη Αυγούστου, η σουηδική Saab παρουσίασε έναν νέο χαμηλού κόστους πύραυλο με την ονομασία Nimbrix, σχεδιασμένο να εξουδετερώνει μικρά, χαμηλού ύψους μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Η γαλλική υπηρεσία αμυντικών προμηθειών DGA παρήγγειλε επίσης πρόσφατα ένα πειραματικό σύστημα αντι-drone λέιζερ από κοινοπραξία εταιρειών όπως οι MBDA, Safran, Thales και Cilas.
Ωστόσο, μικρότερες καινοτόμες εταιρείες δυσκολεύονται να βρουν χώρο. «Οι startups έχουν σημειώσει μεγάλη πρόοδο σε ό,τι είναι τεχνικά εφικτό. Δεν έχουμε απαραίτητα αγοράσει αυτά που προσφέρουν στην Ευρώπη ακόμη», δήλωσε η Φράνκε, εντοπίζοντας δύο κύριες προκλήσεις για την άμυνα απέναντι στα drones:
Πρώτον, κανένα σύστημα από μόνο του δεν μπορεί να αντιμετωπίσει όλες τις απειλές. «Εκ των πραγμάτων θα χρειαστεί πολυεπίπεδη άμυνα, με ηλεκτρονικά και κινητικά αντίμετρα».
Δεύτερον, η εξέλιξη της τεχνολογίας είναι ταχύτατη και οι Ουκρανία και Ρωσία προσαρμόζουν συνεχώς τα επιθετικά και αμυντικά drones τους σε μια τεχνολογική κούρσα.
Η εμπειρία της Ουκρανίας
Η Ουκρανία για να αντιμετωπίσει τα ρωσικά drones χρησιμοποιεί ηλεκτρονικά αντίμετρα αλλά επιτυγχάνει και χιλιάδες αναχαιτιστές κάθε μήνα. Μπορεί να αντιμετωπίζει εκατοντάδες drones μέσα σε μία νύχτα και καταφέρνει να καταστρέψει τη συντριπτική πλειονότητα εξ αυτών.
Για τους ευρωπαϊκούς στρατούς, αυτό θα απαιτήσει αλλαγή από το παραδοσιακό μοντέλο προμηθειών μικρών παρτίδων ακριβού εξοπλισμού, δήλωσε τον περασμένο μήνα ο πρώην αρχηγός Γενικού Επιτελείου Άμυνας της Γαλλίας, στρατηγός Τιερί Μπουρχάρ.
«Για συγκεκριμένο εξοπλισμό, πιθανόν είναι προτιμότερο να αγοράζουμε σε παρτίδες των 10, 15, 20 ή ίσως 50», είπε. «Δεν έχει σημασία αν η εταιρεία που τον κατασκευάζει δεν μπορεί να παρέχει συντήρηση για 20 χρόνια, γιατί σε έναν χρόνο αυτό το υλικό είτε θα έχει καταστραφεί στο πεδίο της μάχης είτε θα είναι ξεπερασμένο».
