Η Ρωσία προσφέρει στις Ηνωμένες Πολιτείες μια συμφωνία που θα παρατείνει κατά ένα έτος τη μόνη τελευταία συνθήκη για τα πυρηνικά όπλα μεταξύ των δύο χωρών, γνωστή ως NEW START.
Ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν προσέφερε τη Δευτέρα στον Αμερικανό ομόλογό του Ντόναλντ Τραμπ παράταση ενός έτους στη μόνη τελευταία συνθήκη που περιορίζει τα πυρηνικά όπλα και των δύο χωρών, ενώ συζητούν για το τι θα ακολουθήσει.
Η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες διαθέτουν κατά πολύ τα μεγαλύτερα πυρηνικά οπλοστάσια στον κόσμο. Η συνθήκη Νέο START, που περιορίζει τον αριθμό των στρατηγικών πυρηνικών όπλων —αυτών που σχεδιάζονται για να πλήττουν τα κέντρα στρατιωτικής, οικονομικής και πολιτικής ισχύος— λήγει στις 5 Φεβρουαρίου.
Ο Πούτιν δήλωσε ότι η πρότασή του υπηρετεί τα συμφέροντα της παγκόσμιας μη διάδοσης πυρηνικών όπλων και θα μπορούσε να βοηθήσει στην προώθηση διαλόγου με την Ουάσινγκτον για τον έλεγχο των όπλων.
Βρίσκεται υπό πίεση από τον Τραμπ να συμφωνήσει σε λήξη του πολέμου στην Ουκρανία, κάτι που, όπως αναφέρει η Μόσχα, αποτελεί μέρος μιας σειράς ζητημάτων ασφαλείας που έχουν αυξήσει τις εντάσεις Ανατολής-Δύσης στο πιο επικίνδυνο επίπεδο από τον Ψυχρό Πόλεμο.
Η πρόταση, που έγινε την ώρα που η Ουκρανία προσπαθεί να πείσει τον Τραμπ να επιβάλει αυστηρότερες κυρώσεις κατά της Ρωσίας, ανακοινώθηκε από τον Πούτιν σε σύσκεψη του Συμβουλίου Ασφαλείας του.
To Reuters παρουσιάζει το διακύβευμα και τι έχουν δηλώσει μέχρι στιγμής οι πρόεδροι Βλαντίμιρ Πούτιν και Ντόναλντ Τραμπ σχετικά με το ζήτημα.
Τι ορίζει η συνθήκη NEW START και πότε λήγει;
Υπογεγραμμένη το 2010 από τους τότε προέδρους Μπαράκ Ομπάμα και Ντμίτρι Μεντβέντεφ, η συνθήκη περιορίζει τον αριθμό των στρατηγικών πυρηνικών κεφαλών που μπορούν να αναπτύξουν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσία.
Καθένα από τα δύο κράτη περιορίζεται σε το πολύ 1.550 τέτοιες κεφαλές και σε μέγιστο αριθμό 700 βαλλιστικών πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς και βομβαρδιστικών για την εκτόξευσή τους. Στρατηγικά όπλα είναι εκείνα που σχεδιάζονται από κάθε πλευρά για να πλήξουν τα κέντρα στρατιωτικής, οικονομικής και πολιτικής ισχύος του αντιπάλου.
Το NEW START τέθηκε σε ισχύ το 2011 και επεκτάθηκε το 2021 για ακόμη πέντε χρόνια, μετά την ανάληψη καθηκόντων του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν. Το 2023, ο Πούτιν ανέστειλε τη συμμετοχή της Ρωσίας, αλλά η Μόσχα δήλωσε ότι θα συνεχίσει να τηρεί τα όρια των κεφαλών.
Η συνθήκη λήγει στις 5 Φεβρουαρίου του επόμενου έτους, και οι δύο χώρες, που διέκοψαν τον διάλογο για τα πυρηνικά ζητήματα μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2022, δεν έχουν διεξαγάγει συζητήσεις για το τι θα συμβεί στη συνέχεια. Οι αναλυτές ασφαλείας αναμένουν ότι και οι δύο πλευρές ενδέχεται να παραβιάσουν τα όρια αν η συνθήκη δεν παραταθεί ή δεν αντικατασταθεί.
Ποιος διαθέτει τα περισσότερα πυρηνικά όπλα;
Σύμφωνα με τη Συνομοσπονδία Αμερικανών Επιστημόνων, η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες διαθέτουν εκτιμώμενα στρατιωτικά αποθέματα 4.309 και 3.700 πυρηνικών κεφαλών αντίστοιχα. Η Κίνα ακολουθεί με περίπου 600.
Τι προτείνει τώρα ο Πούτιν
Ο Πούτιν δήλωσε τη Δευτέρα ότι η Ρωσία είναι έτοιμη να τηρήσει τα όρια της συνθήκης NEW START για ακόμη ένα έτος «για να αποφευχθεί η πρόκληση μιας περαιτέρω στρατηγικής κούρσας εξοπλισμών και για να διασφαλιστεί ένα αποδεκτό επίπεδο προβλεψιμότητας και αυτοσυγκράτησης». Ωστόσο, αυτό θα ίσχυε μόνο εάν οι ΗΠΑ συμφωνούσαν να κάνουν το ίδιο, όπως είπε.
Τι έχει πει ο Τραμπ
Ο Τραμπ δήλωσε για πρώτη φορά τον Ιούλιο ότι θα ήθελε να διατηρηθούν τα όρια που ορίζει το NEW START, λέγοντας ότι «δεν είναι μια συμφωνία που θέλεις να λήξει» και ότι η αφαίρεση των περιορισμών θα δημιουργούσε «ένα μεγάλο πρόβλημα». Τον επόμενο μήνα, ο Τραμπ δήλωσε ότι η Κίνα θα έπρεπε επίσης να συμμετάσχει στις συνομιλίες για τον έλεγχο των όπλων, με τελικό στόχο την «αποπυρηνικοποίηση».
Ωστόσο, το Πεκίνο δήλωσε ότι είναι μη λογικό και μη ρεαλιστικό να του ζητηθεί να συμμετάσχει σε συνομιλίες για τον πυρηνικό αφοπλισμό με τη Ρωσία και τις ΗΠΑ, που διαθέτουν πολύ μεγαλύτερα οπλοστάσια.
Ποια είναι τα δυνητικά εμπόδια για την παράταση του NEW START;
Στις δηλώσεις του τη Δευτέρα, ο Πούτιν ανέφερε ειδικά τα σχέδια πυραυλικής άμυνας των ΗΠΑ – αναφερόμενος στην προγραμματισμένη από τον Τραμπ ασπίδα Golden Dome, που στοχεύει στην αποκάλυψη απειλών από Ρωσία και Κίνα.
«Θα προχωρήσουμε με βάση ότι η πρακτική εφαρμογή τέτοιων αποσταθεροποιητικών ενεργειών θα μπορούσε να ακυρώσει τις προσπάθειές μας να διατηρήσουμε το status quo στον τομέα του NEW START. Θα αντιδράσουμε ανάλογα», είπε.
Ο Τραμπ δήλωσε τον Μάιο ότι είχε επιλέξει ένα σχέδιο για το έργο Golden Dome αξίας 175 δισεκατομμυρίων δολαρίων, το οποίο θα δημιουργούσε ένα δίκτυο δορυφόρων, ίσως εκατοντάδων, για να εντοπίζουν, παρακολουθούν και ενδεχομένως να αναχαιτίζουν εισερχόμενους πυραύλους.
Ποιος θα είχε όφελος από την παράταση του NEW START;
Και οι δύο πλευρές, ενδεχομένως, καθώς θα έδινε περισσότερο χρόνο για τη διαπραγμάτευση μιας διαδεδομένης συνθήκης και θα απέτρεπε – ή τουλάχιστον θα καθυστερούσε – μια δαπανηρή νέα κούρσα εξοπλισμών. Μετά από μια σύνοδο τον Αύγουστο στην Αλάσκα που δεν απέφερε απτά αποτελέσματα, ο Πούτιν και ο Τραμπ θα μπορούσαν επίσης να την παρουσιάσουν ως ένα χειροπιαστό βήμα για την εκτόνωση των εντάσεων και ως μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας κανονικοποίησης των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών.
«Αρκετά καλή» συμφωνία, λέει ο Λευκός Οίκος
Ο Λευκός Οίκος θεωρεί ότι η πρόταση της Ρωσίας για παράταση, για έναν χρόνο, της συνθήκης για τον έλεγχο των εξοπλισμών, που περιορίζει τον αριθμό των πυρηνικών όπλων της Ουάσιγκτον και της Μόσχας, μοιάζει «αρκετά καλή».
Η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Κάρολαϊν Λέβιτ είπε ότι ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ είναι ενήμερος για την πρόταση και θέλει να κάνει κάποια σχόλια επ’ αυτής.
Η Νέα Συνθήκη για τον Περιορισμό των Στρατηγικών Οπλων, γνωστή ως New START, η οποία ορίζει το ανώτατο όριο πυρηνικών κεφαλών που μπορούν να αναπτύξουν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσία, καθώς και των πυραύλων που μπορούν να αναπτυχθούν στην ξηρά, σε υποβρύχια και βομβαρδιστικά που μπορούν να τις μεταφέρουν, εκπνέει στις 5 Φεβρουαρίου του 2026.
