Το ΝΑΤΟ μπορεί να δηλώνει «ετοιμοπόλεμο» για σύγκρουση με τη Ρωσία. Ωστόσο στο εσωτερικό της συμμαχίας υπάρχει διχασμός σχετικά με τον τρόπο αντίδρασης στις παραβιάσεις εναέριων χώρων από τη Ρωσία. Και αυτός ο διχασμός αντανακλάται και στις δημόσιες δηλώσεις, με κράτη – μέλη να αλληλοαναιρούνται και να αυτοαναιρούνται μέσα σε λίγες ημέρες ή και ώρες.
Ενδεικτικά, η Γερμανία – παρότι στο παρελθόν έχει χρησιμοποιήσει μια πολεμική ρητορική έναντι της Ρωσίας – το βράδυ της Τρίτης προειδοποίησε για τους κινδύνους που συνεπάγεται η κατάρριψη ρωσικών αεροσκαφών. Μια ημέρα νωρίτερα, ο Πολωνός πρωθυπουργός, Ντόναλντ Τουσκ, που διατηρεί στενές σχέσεις με τον καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς, δήλωσε πως «ασυζητητί» εάν ρωσικά αεροσκάφη παραβιάσουν τον πολωνικό εναέριο χώρο θα καταρριφθούν.
Οι ισχυρισμοί περί «ρωσικών παραβιάσεων» δοκιμάζουν το ΝΑΤΟ
Ο διχασμός στο εσωτερικό του ΝΑΤΟ γίνεται ακόμη πιο έντονος καθώς κράτη – μέλη της συμμαχίας όπως η Πολωνία, η Εσθονία και η Ρουμανία, ισχυρίστηκαν τις τελευταίες ημέρες πως υπήρξε παραβίαση των εναέριων χώρων τους, είτε από μαχητικά αεροσκάφη, είτε από drones. Μάλιστα η Βαρσοβία έκανε λόγο ακόμη και για επίθεση.
Παρότι ο στόχος είναι να καταδειχθεί η επιθετικότητα της Μόσχας και ενδεχομένως να ενεργοποιηθεί το ΝΑΤΟ για μεγαλύτερη εμπλοκή στον πόλεμο με την Ουκρανία, στην πραγματικότητα οι εν λόγω ισχυρισμοί φαίνεται πως δοκιμάζουν περισσότερο τη συνοχή της ΝΑΤΟϊκής συμμαχίας.
Όταν ένα κράτος – μέλος μιλάει για παραβίαση του εναέριου χώρου του από τη Μόσχα, το ΝΑΤΟ θα πρέπει να αποφασίσει μια πειστική απάντηση. Η Πολωνία ζήτησε την ενεργοποίηση του άρθρου 4 της Συμμαχίας, αλλά χωρίς σαφές σχέδιο αντίδρασης, όπως σχολιάζει το Bloomberg σε δημοσίευμά του, το ΝΑΤΟ χάνει σταδιακά την αξιοπιστία του.
«Οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ κινδυνεύουν να οδηγηθούν σαν υπνοβάτες στην παγίδα κλιμάκωσης του Πούτιν εάν ανοίξουν πυρ σε ρωσικά αεροσκάφη», προειδοποίησε ο υπουργός Άμυνας της Γερμανίας, Μπόρις Πιστόριους, σε συνέντευξή Τύπου με τον Σουηδό ομόλογό του Παλ Γιόνσον και τόνισε: «Η ψυχραιμία δεν είναι δειλία ούτε φόβος, αλλά ευθύνη απέναντι στη χώρα σου και στην ειρήνη της Ευρώπης».
Το μήνυμα του Πιστόριου απευθύνεται σε μια σειρά από χώρες που πιέζουν για πιο σκληρή στάση έναντι του Κρεμλίνου. Για παράδειγμα, ο πρόεδρος της Λετονίας Ένγκαρς Ρινκέβιτς κάλεσε τους νατοϊκούς συμμάχους να κάνουν μια «επίδειξη ισχύος». «Πιστεύω ότι οι κανόνες εμπλοκής πρέπει να αναβαθμιστούν, ώστε εάν η Ρωσία συνεχίσει, το άνοιγμα πυρός να αποτελεί εναλλακτική», είπε μιλώντας στο Bloomberg.
Ο Τραμπ προκαλεί ανασφάλεια στους Συμμάχους
Με μια από τις γνωστές παρορμητικές του αντιδράσεις, ο Ντόναλντ Τραμπ έριξε «λάδι στη φωτιά». Στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, κατά τη διάρκεια της συνάντηση με τον Ουκρανό Πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο Τραμπ ρωτήθηκε αν στηρίζει την κατάρριψη ρωσικών αεροσκαφών από τους ΝΑΤΟϊκούς. «Ναι», απάντησε κοφτά, χωρίς όμως να δώσει κάποια περαιτέρω διευκρίνηση.
Λίγο αργότερα και ο Λευκός Οίκος απέφυγε να διευκρινίσει εάν οι ΗΠΑ θα στήριζαν μια χώρα του ΝΑΤΟ σε περίπτωση εμπλοκής με τη Ρωσία. «Εξαρτάται από τις περιστάσεις. Πάντως οι ΗΠΑ είναι ισχυρά στο πλευρό του ΝΑΤΟ», ήταν η σιβυλλική δήλωση.
Λίγες ώρες νωρίτερα, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, είχε απορρίψει τις δηλώσεις του Τουσκ περί «άμεσης κατάρριψης» ρωσικών αεροσκαφών, τονίζοντας πως η πολιτική του ΝΑΤΟ είναι η αναχαίτιση ξένων αεροσκαφών, όχι η κατάρριψή τους.
Από την πλευρά του, το ίδιο το ΝΑΤΟ εξέδωσε ανακοίνωση για «ισχυρή» απάντηση στις ρωσικές παραβιάσεις, σημειώνοντας ότι θα χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα, περιλαμβανομένων στρατιωτικών, για να υπερασπιστεί τα μέλη του, μια θέση που επί της ουσίας ευθυγραμμίζεται με αυτήν του Τουσκ.
Ο πρόεδρος της Φινλανδίας, Αλεξάντερ Στουμπ, μιλώντας στο Bloomberg, φάνηκε πιο μπερδεμένος, ζητώντας ταυτόχρονα «αποφασιστικότητα» που να δείχνει την ισχύ, αλλά «όχι υπερβολική αντίδραση», που θα προκαλούσε μεγαλύτερο κακό. Συγκεκριμένα προειδοποίησε τους συμμάχους στο ΝΑΤΟ: «να μην αντιδράσουν υπερβολικά, αλλά να είναι αρκετά αποφασιστικοί, γιατί το μόνο που καταλαβαίνει η Ρωσία είναι η ισχύς».
«Οι συζητήσεις θα συνεχιστούν στο ΝΑΤΟ σχετικά με τα κατάλληλα μέτρα και τις απαντήσεις. Είναι σημαντικό η Ρωσία να αλλάξει συμπεριφορά», δήλωσε ένας ανώτερος διπλωμάτης του ΝΑΤΟ.
Αναλυτές σημειώνουν πως υπό όρους, κανείς δεν πρόκειται να ξεκινήσει έναν Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο για μια παραβίαση εναέριου χώρου. Όμως αυτό που συγκρατεί ακόμη περισσότερο τους ευρωπαίους από μια κλιμάκωση με τη Ρωσία είναι η αβεβαιότητα που υπάρχει για την αντίδραση και τη θέση των ΗΠΑ υπό την κυβέρνηση Τραμπ.
Αυτή την ανασφάλεια και τον φόβο απηχούν και οι δηλώσεις που έκανε ο Ντόναλντ Τουσκ μετά τις απειλές του προς τη Μόσχα για κατάρριψη αεροσκαφών. Ο πρωθυπουργός της Πολωνίας ζήτησε διασφαλίσεις από τους Συμμάχους πώς εάν «βγει μπροστά» δεν θα είναι μόνος του.
Η Πολωνία είπε «θα πρέπει να είναι βέβαιη ότι δεν θα είναι μόνη εάν ξεκινήσει κλιμάκωση. Πρέπει να είμαι τελείως βέβαιος – 100% – ότι όλοι οι σύμμαχοί μας θα αντιμετωπίσουν αυτό το ζήτημα με ακριβώς τον ίδιο τρόπο όπως κι εμείς. Πρέπει να είμαι 100% βέβαιος ότι όταν η σύγκρουση εισέλθει σε τόσο οξεία φάση, δεν θα είμαστε μόνοι σε αυτό».
Το ΝΑΤΟ και η «συνέλευση των ποντικών»
Στον μύθο του Αισώπου «η συνέλευση των Ποντικών», τα ποντίκια συγκεντρώθηκαν για να αναζητήσουν έναν τρόπο να απαλλαγούν οριστικά από την απειλή του γάτου. Και ενώ η συνέλευση είχε καταλήξει σε αδιέξοδο, ένας ποντικός έριξε μια τελευταία ιδέα στο τραπέζι: Να κρεμάσουν ένα «κουδούνι» στην ουρά του γάτου, ώστε κάθε φορά που αυτός θα πλησιάζει θα τον ακούν και θα φεύγουν. Και ενώ όλοι έσπευσαν να χειροκροτήσουν και να αποδεχτούν την τολμηρή ιδέα, ένας γηραιότερος ποντικός έκανε μια απλή ερώτηση: Ποιος από εσάς θα τολμήσει να προσεγγίσει το γάτο για να του κρεμάσει το κουδούνι στην ουρά;
«Και από τότε έχουν περάσει χίλια χρόνια / Κι ακόμα ο γάτος τα ποντίκια κυνηγά / Που πάει να πει ότι δε βρέθηκε κανένας / Να του κρεμάσει την κουδούνα στην ουρά», αναφέρουν οι στίχοι του ομότιτλου τραγουδιού των Κατσιμιχαίων, που βασίστηκε στον μύθο και καταλήγει στο εξής δίδαγμα: «Όλες οι λύσεις είναι φίνες και ωραίες. Τότε και μόνο όταν είναι εφικτές. Μα σαν δεν έχεις κότσια να τις εφαρμόσεις, ασ’ τες καλύτερα καθόλου μην τις λες»…
