Μερικές ώρες πριν την αυριανή (1/10) άτυπη σύνοδο κορυφής, στην Κοπεγχάγη, με τη συμμετοχή αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ, ο Αντόνιο Κόστα επιδιώκει να παρακάμψει το βέτο του Βίκτορ Όρμπαν για την αίτηση ένταξης της Ουκρανίας στην ΕΕ.
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου έχει αναζητήσει υποστήριξη από τα ευρωπαϊκά κράτη για να απλοποιηθεί η διαδικασία που αφορά στα νέα μέλη και να ξεπεραστεί το αδιέξοδο σχετικά με την προοπτική ένταξης της Ουκρανίας και της Μολδαβίας, σύμφωνα με πέντε διπλωμάτες και αξιωματούχους που ζήτησαν να παραμείνουν ανώνυμοι και μίλησαν στο Politico.
Η διπλωματική αυτή επίθεση αποτελεί μια προσπάθεια να παρακαμφθεί ο Πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, ο οποίος έχει χρησιμοποιήσει το βέτο της χώρας του για να εμποδίσει την πορεία ένταξης της Ουκρανίας στην Ένωση. Οι υφιστάμενοι κανόνες, υπενθυμίζουμε, απαιτούν από όλα τα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ να εγκρίνουν κάθε στάδιο της διαδικασίας προσχώρησης, κάτι που προσκρούει στο «όχι» της Ουγγαρίας.
Ακριβώς αυτός ο κανόνας αποτελεί εδώ και χρόνια διπλωματικό «χαρτί» στα χέρια της Ελλάδας απέναντι στην Τουρκία, ειδικά σε θέματα που άπτονται άμεσα της ασφάλειας, των συνόρων ή της Κύπρου. Η ανάγκη ομοφωνίας στην ΕΕ λειτουργεί ως διαπραγματευτικό «όπλο» για την Ελλάδα στις σχέσεις της με την Τουρκία, κυρίως για να εξασφαλίζει ότι οι ευρωπαϊκές αποφάσεις δεν θα ευνοούν μονομερώς την Τουρκία και για να προωθεί τη σταθερότητα και την τήρηση συμφωνιών στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Αν ο κανόνας αυτός αλλάξει, τότε αλλάζουν και τα δεδομένα των ελληνοτουρκικών σχέσεων.
Οι προσπάθειες του Αντόνιο Κόστα αφορούν φυσικά και τη Μολδαβία, η οποία είναι επίσης υποψήφια χώρα προς ένταξη στην ΕΕ.
Σύμφωνα με την πρόταση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, οι λεγόμενες «συζητήσεις για ομάδες διαπραγμάτευσης» – βασικά νομικά βήματα στην πορεία προς την ένταξη – θα μπορούσαν να ανοίγουν με την έγκριση της πλειοψηφίας των χωρών της ΕΕ, αντί για ομοφωνία. Το κλείσιμο μιας ομάδας θα απαιτούσε ακόμη την υποστήριξη όλων των πρωτευουσών της ΕΕ, αλλά ένα ενδεχόμενο χαμηλότερο όριο για το άνοιγμα των διαπραγματεύσεων θα επέτρεπε τόσο στην Ουκρανία, όσο και στη Μολδαβία να ξεκινήσουν τις μεταρρυθμίσεις που χρειάζονται για να δείξουν πρόοδο προς τα πρότυπα της ΕΕ σε συγκεκριμένους τομείς πολιτικής. Έτσι, θα μπορούσαν να προωθήσουν τις αιτήσεις ένταξής τους ακόμη και αν μία ή δύο χώρες διαφωνούν, σύμφωνα με πρόσωπο που είναι εξοικειωμένο με το σχέδιο.
Σύμφωνα με τους διπλωμάτες, ο Αντόνιο Κόστα έχει ασκήσει απευθείας πίεση στους ηγέτες της ΕΕ κατά τη διάρκεια πρόσφατης «περιοδείας στις πρωτεύουσες», όπου συναντήθηκε με αρκετούς Ευρωπαίους ηγέτες (μεταξύ των οποίων ο Κυριάκος Μητσοτάκης, με τον οποίο μάλιστα δείπνησαν στο σπίτι του, αλλά και ο Νίκος Χριστοδουλίδης), καθώς και σε διμερείς συνομιλίες στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ την προηγούμενη εβδομάδα στη Νέα Υόρκη.
«Η διεύρυνση αποτελεί σημαντική προτεραιότητα για τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου», δήλωσε ένας από τους αξιωματούχους στο Politico. «Τη θεωρεί ως τη σημαντικότερη γεωπολιτική επένδυση που μπορεί να κάνει η ΕΕ. Γι’ αυτό πιστεύει ότι είναι σημαντικό να συνεχιστούν οι συζητήσεις για τρόπους ώστε οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες της Ουκρανίας να μεταφραστούν σε απτά βήματα».
Η Μάρτα Κος, Επίτροπος Διεύρυνσης της ΕΕ, θα μεταβεί στην Ουκρανία τη Δευτέρα, καθώς η χώρα ολοκληρώνει τη διαδικασία ελέγχου της νομοθεσίας που απαιτείται για να προχωρήσει η υποψηφιότητά της.
«Όλες οι ομάδες έχουν ελεγχθεί, σε ρεκόρ χρόνου. Η Ουκρανία έχει ανταποκριθεί. Η Ουκρανία είναι έτοιμη για το επόμενο βήμα. Τώρα είναι στο χέρι των κρατών-μελών να δώσουν το πράσινο φως», δήλωσε η Κος στο Politico και πρόσθεσε: «Ούτε η Ουκρανία ούτε η Ευρώπη μπορούν να αντέξουν να δουν την ορμή των μεταρρυθμίσεων στην Ουκρανία να επιβραδύνει. Αυτό είναι το κατάλληλο χρονικό σημείο για επιτάχυνση».
