Η Κοπεγχάγη αποδείχθηκε δύσκολο πεδίο για την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και τον Αντόνιο Κόστα, καθώς οι πρωτοβουλίες τους έπεσαν στο κενό.
Η πρόεδρος της Κομισιόν δεν κατάφερε να πείσει για το σχέδιο δημιουργίας ενός «αντί-drone τείχους» στα ανατολικά σύνορα, ενώ η πρόταση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για αλλαγή στους κανόνες διεύρυνσης μπλόκαρε από την Ουγγαρία.
Η εικόνα στη σύνοδο ανέδειξε ξανά ότι οι ισχυρότερες χώρες της ΕΕ έχουν τον τελευταίο λόγο στις κρίσιμες αποφάσεις.
Όπως γράφει το Politico, την ώρα που η ΕΕ αναζητά τρόπους για να αντιμετωπίσει την απειλή από τη Ρωσία, οι δύο κορυφαίοι αξιωματούχοι των Βρυξελλών είχαν μερικές ιδέες. Καμία όμως δεν έτυχε αποδοχής στη σύνοδο κορυφής της Τετάρτης.
Οι πρόεδροι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου έχουν ένα κοινό – οι προτάσεις τους δεν βρίσκουν έδαφος.
Αυτό έγινε ξεκάθαρο ακόμη και πριν από τη σύνοδο κορυφής των Ευρωπαίων ηγετών στην Κοπεγχάγη την Τετάρτη, η οποία παρατάθηκε πέραν του προγραμματισμένου χρόνου ολοκλήρωσης. Πρόεδροι και πρωθυπουργοί τόνισαν την ανάγκη να γίνει κάτι απέναντι στη ρωσική επιθετικότητα, χωρίς όμως να υπάρξει ουσιαστική συναίνεση για το τι ακριβώς πρέπει να γίνει.
Οι προτάσεις τόσο της επικεφαλής της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν όσο και του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα συνάντησαν ισχυρές αντιστάσεις:
- η πρώτη από τις μεγαλύτερες και ισχυρότερες χώρες της ΕΕ όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιταλία, που παραδοσιακά είναι επιφυλακτικές με την υπέρβαση αρμοδιοτήτων της Επιτροπής, και
- η δεύτερη από την Ουγγαρία.
Αυτό κατέδειξε ότι, τελικά, τα 27 κράτη-μέλη εξακολουθούν να κρατούν τα ηνία.
Η φον ντερ Λάιεν, που όλο και περισσότερο εμφανίζεται ως το «πρόσωπο» της ΕΕ -τουλάχιστον όπως το βλέπει ο Ντόναλντ Τραμπ- επιχείρησε να αποσπάσει στήριξη στην Κοπεγχάγη για τη δημιουργία ενός «τείχους drones» που θα εντοπίζει και θα καταρρίπτει μη επανδρωμένα αεροσκάφη στα ανατολικά σύνορα της Ευρώπης. Ωστόσο, η ιδέα απορρίφθηκε από τα μεγαλύτερα κράτη.
«Είμαι επιφυλακτικός», δήλωσε ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, προσθέτοντας ότι «τα πράγματα πρέπει να είναι λίγο πιο εξελιγμένα». Ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς επίσης εξέφρασε την αντίθεσή του μέσα στην αίθουσα της συνόδου, σύμφωνα με τρεις αξιωματούχους. Το σχέδιο κατά των drones αναμένεται να μετασχηματιστεί σε κάτι άλλο, πιθανότατα με διαφορετική ονομασία.
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που εκπροσωπεί τις 27 κυβερνήσεις του μπλοκ, θέλησε να αξιοποιήσει τη σύνοδο ώστε να προωθήσει την κατάργηση της απαίτησης ομοφωνίας για την ένταξη νέων χωρών στην ΕΕ. Στόχος του ήταν να διευκολύνει την προσχώρηση της Ουκρανίας και της Μολδαβίας, παρακάμπτοντας χώρες όπως η Ουγγαρία που θέλουν να το εμποδίσουν.
Ωστόσο, ούτε αυτό προχώρησε. Στην αίθουσα της συνόδου, ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν απέρριψε την πρόταση, σύμφωνα με τρεις διπλωμάτες που είχαν γνώση των συζητήσεων στην Κοπεγχάγη. Οι προσδοκίες για αλλαγές στους κανόνες ψηφοφορίας στο άμεσο μέλλον θεωρούνται χαμηλές, είπαν οι ίδιοι.
Οι ηγέτες αποφάσισαν να συνεχίσουν τις προσπάθειες για να βρουν τρόπο αξιοποίησης 140 δισ. ευρώ ρωσικών περιουσιακών στοιχείων που έχουν παγώσει στην Ευρώπη από την εισβολή της Μόσχας το 2022, ώστε να χρηματοδοτηθεί η Ουκρανία. Επανέλαβαν επίσης την αποφασιστικότητά τους να βρουν λύση για τις ρωσικές εισβολές drones στον ευρωπαϊκό εναέριο χώρο -χωρίς όμως να καταλήξουν σε συγκεκριμένες λύσεις.
Αγώνας για ρόλο ηγεσίας
Ένας από τους λόγους που οι δύο πρόεδροι θέλησαν να τραβήξουν τα φώτα ήταν επειδή ανταγωνίζονται για τη σημασία τους και για να δείξουν ότι προσωπικά κάνουν ό,τι μπορούν για να βοηθήσουν την Ουκρανία, σύμφωνα με τρεις διπλωμάτες.
Ενώ η φον ντερ Λάιεν έχει καταθέσει πολλές προτάσεις για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας, αυτό παραμένει βασικό πεδίο αρμοδιότητας των εθνικών κυβερνήσεων. Τα μεγαλύτερα κράτη-μέλη δεν θέλουν η Κομισιόν να αφαιρέσει την εξουσία τους. Τα μικρότερα, κυρίως τα ανατολικά, είναι πιο θετικά, καθώς αισθάνονται πιο ευάλωτα στην απειλή της Ρωσίας.
Ο Κόστα ήθελε να δείξει ότι μπορεί και αυτός να παίξει ηγετικό ρόλο, σύμφωνα με δύο διπλωμάτες. Μέχρι τώρα περιοριζόταν κυρίως σε υποστηρικτική στάση, αφήνοντας τη φον ντερ Λάιεν να βρίσκεται στο επίκεντρο. Ως κεντροαριστερός ηγέτης σε μια ομάδα κυρίως κεντροδεξιών αρχηγών κρατών, ο Κόστα έπρεπε να διαλέγει προσεκτικά τις μάχες του.
Ωστόσο, οι αξιωματούχοι παρέμεναν ασαφείς για ποιον λόγο διάλεξε το ζήτημα της διεύρυνσης ως το «τελικό του χαρτί», δεδομένων των μικρών πιθανοτήτων επιτυχίας. Υπάρχει πάντως πιθανότητα να έχει εναλλακτικό σχέδιο Β, είπε ένας αξιωματούχος με γνώση των συζητήσεων της ΕΕ.
«Μυρίζει λαϊκισμό»
Αξιωματούχοι απέρριψαν την κριτική ότι οι προτάσεις της φον ντερ Λάιεν και του Κόστα ήταν κακοσχεδιασμένες. «Αυτό λέγεται ηγεσία», είπε ένας άλλος αξιωματούχος της ΕΕ, υπονοώντας ότι οι ιδέες κατατίθενται, δοκιμάζονται και εξελίσσονται μέχρι να γίνουν πραγματικότητα.
Η σύνοδος έδειξε ότι οι ισχυρότεροι εθνικοί ηγέτες της Ευρώπης εξακολουθούν να έχουν τον τελευταίο λόγο. Αυτό μπορεί να αποδεικνύεται ανησυχητικό για όσους χειρίζονται τη «μηχανή» της ΕΕ στις Βρυξέλλες – ιδίως όταν ακούν τον Γερμανό καγκελάριο Μερτς να μιλά σαν να υπάρχει πολιτικό όφελος στην κριτική προς την ΕΕ.
Τις τελευταίες ημέρες έχει επιτεθεί στην Κομισιόν για την υπερβολική γραφειοκρατία και το πλήθος κανονισμών. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι και διπλωμάτες θεωρούν ότι αυτό παραπέμπει σε λαϊκισμό. Πιστεύουν επίσης ότι το πραγματικό μήνυμα είναι σαφές: τους λέει να «επιστρέψουν στο κουτί τους».
Για τη φον ντερ Λάιεν και τον Κόστα, αυτό σημαίνει ότι η μάχη για ρόλο και επιρροή παραμένει ανηφορική.
