Έντονο είναι το παρασκήνιο των συζητήσεων σχετικά με την οικονομική υποστήριξη της Ουκρανίας. Στο άτυπο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στην Κοπεγχάγη, η Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν είδε την πρότασή της για δανεισμό του Κιέβου με χρήση των παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων να απορρίπτεται, καθώς οι Ευρωπαίοι είναι πεπεισμένοι ότι η Ουκρανία δεν πρόκειται να αποπληρώσει ποτέ τα χρέη.
Πηγές από τις Βρυξέλλες σημείωσαν στη Le Monde πως αυτός είναι και ένας από τους βασικούς λόγους που η πρόεδρος της Κομισιόν δεν έχει καταφέρει να εξασφαλίσει την έγκριση των κρατών – μελών για το σχέδιό της που συνδέει τον δανεισμό με τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, ύψους 300 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Σχεδόν τα δύο τρίτα εξ αυτών βρίσκονται στην Euroclear, με έδρα το Βέλγιο.
Τα συγκεκριμένα κεφάλαια – που έχουν παγώσει από το 2022 στο πλαίσιο των κυρώσεων λόγω του πολέμου στην Ουκρανία – έχουν ήδη αποφέρει δισεκατομμύρια σε τόκους, του οποίους η Κομισιόν προσπαθεί να διοχετεύσει στο Κίεβο.
Οι Βρυξέλλες θέλουν να αποφύγουν την άμεση δέσμευση λόγω νομικών κωλυμάτων, που θα μπορούσαν να αφήσουν εκτεθειμένη την Ευρώπη, οικονομικά και νομικά. Η G7 έχει ήδη υποστηρίξει ένα σχέδιο για χρήση των τόκων προς εξασφάλιση δανείων ύψους 50 δισεκατομμύριων δολαρίων, ωστόσο πληθαίνουν οι φωνές που επισημαίνουν ότι τέτοιες ενέργειες παραβιάζουν τους διεθνούς κανόνες και η Ευρώπη θα μπορούσε να βρεθεί υπόλογη και να υποχρεωθεί σε αποζημιώσεις μέσω αγωγών.
Επιπλέον μια μερίδα ευρωπαίων ηγετών και αξιωματούχων – μεταξύ των οποίων και ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν – τονίζουν πως η κατάσχεση των παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων θα υπονόμευε και την αξιοπιστία της Ευρώπης ως ασφαλούς καταφυγίου για επενδυτές.
«Είμαστε όλοι βαθιά δεσμευμένοι στο να σεβόμαστε τους διεθνείς κανόνες. Δεν μπορείς να κατασχέσεις τα περιουσιακά στοιχεία μιας κεντρικής τράπεζας, ακόμη και σε μια τέτοια κατάσταση», έχει δηλώσει ο Εμανουέλ Μακρόν, χαρακτηρίζοντάς το θέμα «ζήτημα αξιοπιστίας». «Όταν ορισμένες χώρες αρχίζουν να μην σέβονται το διεθνές δίκαιο… αυτό είναι η αρχή μιας πλήρους αναρχίας. Επομένως, θα σεβαστούμε το διεθνές δίκαιο. Τηρούμε τα προβλεπόμενα και δεν θα κάνουμε παράνομες ενέργειες με αυτά τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία».
Η Μόσχα έχει επανειλημμένα καταδικάσει το πάγωμα των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, καταγγέλλοντας τις απόπειρες διοχέτευσής τους στην Ουκρανία ως παράνομες. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, χαρακτήρισε το νέο σχέδιο της ΕΕ «καθαρή κλοπή», προειδοποιώντας ότι θα έχει αντίστροφα αποτελέσματα, με αγωγές και με απώλεια της εμπιστοσύνης στο δυτικό χρηματοπιστωτικό σύστημα.
«Ξέρουμε ότι το Κίεβο δεν πρόκειται ποτέ να αποπληρώσει το χρέος του»
Η πρόταση της Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν προβλέπει ένα «δάνειο επανορθώσεων» ύψους 140 δισ. ευρώ, το οποίο θα χρηματοδοτηθεί από τα κέρδη των παγωμένων περιουσιακών στοιχείων και θα αποπληρωθεί μόνο αν η Ρωσία συμφωνήσει σε επανορθώσεις μετά το τέλος της σύγκρουσης.
Το σχέδιο παρουσιάστηκε προς συζήτηση στη συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στην Κοπεγχάγη την Τετάρτη, προκαλώντας αντιδράσεις. «Σε αυτό το στάδιο, παραμένουν πολλά ερωτήματα για το κατά πόσο μια τέτοια συμφωνία θα μπορούσε να είναι βιώσιμη», δήλωσε Ευρωπαίος διπλωμάτης στη Le Monde μετά τις συνομιλίες. «Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι το Κίεβο δεν πρόκειται ποτέ να αποπληρώσει αυτό το δάνειο», τόνισε.
Άλλη πηγή επισήμανε την αβεβαιότητα σχετικά με την έγκριση της Ουγγαρίας, η οποία αντιτίθεται στη γενικότερη πολιτική κυρώσεων των Βρυξελλών, αλλά και τους φόβους ότι οι αγορές μπορεί να εκλάβουν την κίνηση ως δήμευση περιουσιακών στοιχείων. Η ίδια πηγή προειδοποίησε για τα υψηλά επίπεδα διαφθοράς στην Ουκρανία, υπογραμμίζοντας ότι οι Βρυξέλλες πρέπει να θέσουν αυστηρούς κανόνες για τη χρήση κεφαλαίων από τη Δύση. Η Γερμανία, που στηρίζει το σχέδιο, επέμεινε ότι τα χρήματα πρέπει να κατευθυνθούν αποκλειστικά σε στρατιωτικές δαπάνες και σε πληρωμές ευρωπαϊκών αμυντικών εταιρειών για την παραγωγή όπλων.
Η φον ντερ Λάιεν δεν κατάφερε να εξασφαλίσει την απαραίτητη στήριξη στην Κοπεγχάγη, με αρκετά κράτη-μέλη να προειδοποιούν ότι το σχέδιο δανείου θα μπορούσε να δημιουργήσει επικίνδυνο προηγούμενο. Πολλά μέλη επέμειναν επίσης ότι οι μη ευρωπαϊκές χώρες της G7 -ΗΠΑ, Καναδάς, Ιαπωνία και Ηνωμένο Βασίλειο – πρέπει να μοιραστούν την ευθύνη για την εγγύηση του δανείου. Λόγω των αντιδράσεων και του αδιεξόδου, οι συνομιλίες μετατέθηκαν για τη σύνοδο κορυφής της ΕΕ στις 23-24 Οκτωβρίου.
Ξεπέρασε τα 145 δισ. το εξωτερικό χρέος της Ουκρανίας
Σημειώνεται πως από το 2022 η Ουκρανία έχει λάβει δισεκατομμύρια σε βοήθεια από τους Δυτικούς Συμμάχους, με πολλούς να εκφράζουν σοβαρές ενστάσεις για τον τρόπο διαχείρισης των κεφαλαίων που χορηγούνται στο Κίεβο, επικρίνοντας την ουκρανική ηγεσία για μια «μαύρη τρύπα» διαφθοράς. Ένα μέρος των κεφαλαίων έχει δοθεί υπό τη μορφή δανείων και εντείνονται οι ανησυχίες πως τα συγκεκριμένα χρήματα θα είναι τελικά «δανεικά και αγύριστα».
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών της Ουκρανίας, το χρέος τον Αύγουστο ανήλθε σε 192,7 δισεκατομμύρια δολάρια, σημειώνοντας αύξηση 6,58 δισ. μέσα σε έναν μήνα. Το εξωτερικό χρέος αντιστοιχεί στο 75,34% του συνόλου, δηλαδή 145,17 δισ. δολάρια, ενώ το εσωτερικό χρέος ανέρχεται σε 47,54 δισ. δολάρια (24,66%).
Μόλις πριν από μερικές ημέρες, το ΔΝΤ και το Κίεβο συμφώνησαν στην εκτίμηση του Ταμείου για ανάγκες εξωτερικής χρηματοδότησης ύψους 65 δισεκατομμυρίων δολαρίων έως το 2027, παρότι αρχικά η ουκρανική ηγεσία υπολόγιζε το εν λόγω νούμερο στα 38 δισεκατομμύρια δολάρια.
Βάσει αυτών των εκτιμήσεων, το ΔΝΤ θα χορηγήσει ένα νέο δάνειο προς την Ουκρανία περίπου στα 8 δισεκατομμύρια δολάρια για το επόμενο διάστημα. Ο υπουργός Οικονομικών Σερχίι Μαρτσένκο δήλωσε ότι η Ουκρανία επιδιώκει ένα νέο τετραετές πρόγραμμα με το ΔΝΤ, ενώ ήδη τρέχει ένα πρόγραμμα δανεισμού ύψους 15,5 δισεκατομμυρίων, το οποίο λήγει το 2027.
Το Κίεβο δαπανά περίπου το 60% του προϋπολογισμού του για τον πόλεμο και βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στη χρηματοδότηση από τους δυτικούς συμμάχους για να καλύψει βασικές εσωτερικές ανάγκες, όπως τις συντάξεις, τους μισθούς του δημοσίου και τις κοινωνικές δαπάνες.
