Ο 73χρονος Κάρολος έγινε αυτομάτως βασιλιάς καθώς η μητέρα του, βασίλισσα Ελισάβετ Β΄ απεβίωσε το απόγευμα της 9ης Σεπτεμβρίου στο κάστρο Μπαλμόραλ της Σκωτίας. Παράλληλα, η σύζυγος του Καρόλου -μέχρι τώρα γνωστής ως δούκισσα Καμίλα της Κορνουάλης- θα μοιράζεται την κοινωνική θέση του ως «βασιλική σύζυγος».
Ο νέος μονάρχης της Βρετανίας, γνωστός μέχρι σήμερα ως πρίγκιπας Κάρολος, θα ονομάζεται πλέον «βασιλιάς Κάρολος Γ΄», όπως ανακοινώθηκε σήμερα από την μέχρι πρότινος επίσημη κατοικία του, το Clarence House.
«Ο θάνατος της πολυαγαπημένης μου μητέρας, της βασίλισσας, είναι μια στιγμή υπέρτατης θλίψης για εμένα», τόνισε ο βασιλιάς Κάρολος Γ΄ της Βρετανίας στις πρώτες του δηλώσεις μετά τον θάνατο της Ελισάβετ Β΄.
«Η απώλειά της θα γίνει βαθιά αισθητή σε όλη τη χώρα, την κοινοπολιτεία και για αμέτρητους ανθρώπους» είπε ο μεγαλύτερος γιος της Ελισάβετ Β΄, ο οποίος τη διαδέχεται στον θρόνο της Βρετανίας.
Συμπλήρωσε ότι ανακούφιση τόσο για τον ίδιο όσο και για την οικογένειά του προσφέρουν ο σεβασμός και η στοργή που απολάμβανε η μητέρα του καθ’ όλη τη διάρκεια της βασιλείας της.
Τα «ρεκόρ» της βασίλισσας Ελισάβετ
Η Ελισάβετ-Αλεξάνδρα-Μαίρη, όπως ήταν το πλήρες όνομά της, γεννήθηκε στις 21 Απριλίου 1926 στο Μέιφερ του Λονδίνου και βαπτίστηκε στις 29 Μαΐου της ίδιας χρονιάς στο ιδιωτικό παρεκκλήσι των Ανακτόρων του Μπάκιγχαμ.
Η μικρή πριγκίπισσα βρέθηκε πρώτη στη σειρά διαδοχής για τον θρόνο όταν ο θείος της, ο Εδουάρδος Η΄, παραιτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 1936 και ο πατέρας της έγινε βασιλιάς με το όνομα Γεώργιος Στ΄. Η Ελισάβετ ήταν τότε 10 ετών.
Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου υπηρέτησε σε ένα βοηθητικό σώμα γυναικών και εκπαιδεύτηκε ως οδηγός και μηχανικός αυτοκινήτων.
Στις 20 Νοεμβρίου 1947 παντρεύτηκε τον πρίγκιπα Φίλιππο Μαουντμπάντεν της Ελλάδας στο Αβαείο του Γουεστμίνστερ, στο Λονδίνο. Απέκτησαν τέσσερα παιδιά: τον Κάρολο (γεν. 1948), την Άννα (1950), τον Άντριου (1960) και τον Έντουαρντ (1964). Ο γάμος τους κράτησε 73 χρόνια, μέχρι τον θάνατο του Φιλίππου, τον Απρίλιο του 2021, σε ηλικία 99 ετών.
Η Ελισάβετ ανέβηκε στον θρόνο όταν πέθανε ο πατέρας της, στις 6 Φεβρουαρίου 1952. Η ίδια βρισκόταν για επίσημη επίσκεψη στην Κένυα. Στέφθηκε στις 2 Ιουνίου 1953 στο Αβαείο του Γουεστμίνστερ. Αυτή ήταν η πρώτη στέψη που μεταδόθηκε από την τηλεόραση.
Όταν ανέλαβε τα σκήπτρα, σε ηλικία 25 ετών, ο Ιωσήφ Στάλιν, ο Μάο Τσετούνγκ και ο Χάρι Τρούμαν ήταν ηγέτες της Σοβιετικής Ένωσης, της Κίνας και των ΗΠΑ. Πρωθυπουργός της Βρετανίας ήταν ο Ουίνστον Τσόρτσιλ.
Κατά τη διάρκεια της βασιλείας της συνεργάστηκε με 15 πρωθυπουργούς. Συναντήθηκε επίσης με όλους τους προέδρους των ΗΠΑ (συνολικά 14), εκτός από τον Λίντον Τζόνσον. Επισκέφθηκε δεκάδες χώρες (ΗΠΑ, Ινδία, Πακιστάν, Κύπρο, Νεπάλ, Ιράν, Γκάνα, Καναδά, Αυστραλία, Γιουγκοσλαβία, Κίνα…) και συναντήθηκε με αμέτρητους πολιτικούς και θρησκευτικούς ηγέτες, μεταξύ των οποίων και πέντε ποντίφικες.
Στις 9 Σεπτεμβρίου 2015 έγινε η μακροβιότερη μονάρχης του Ηνωμένου Βασιλείου, ξεπερνώντας το «ρεκόρ» της προγιαγιάς της, της βασίλισσας Βικτορίας, η οποία παρέμεινε στον θρόνο επί 63 χρόνια, 7 μήνες, 2 ημέρες, 16 ώρες και 23 λεπτά.
Η Ελισάβετ παρέμεινε μέχρι τον θάνατό της ηγεμόνας 15 χωρών, μεταξύ των οποίων είναι η Αυστραλία, ο Καναδάς, η Νέα Ζηλανδία, η Τζαμάικα, η Αντίγκουα και Μπαρμούντα, η Γρενάδα, τα Νησιά Σολομώντα, το Τουβαλού, το Σεντ Κιτς και Νέβις και άλλες.
Γιόρτασε το Πλατινένιο Ιωβηλαίο της, τα 70 χρόνια από την ανάρρησή της στον θρόνο, στις 6 Φεβρουαρίου 2022.
Η αποφασιστικότητα της βασίλισσας Ελισάβετ
Κατά το BBC, η μακρά βασιλεία της Βασίλισσας Ελισάβετ Β΄ χαρακτηρίστηκε από την έντονη αίσθηση του καθήκοντός της και την αποφασιστικότητά της να αφιερώσει τη ζωή της στον θρόνο της και στον λαό της.
Έγινε για πολλούς το ένα σταθερό σημείο σε έναν ταχέως μεταβαλλόμενο κόσμο καθώς η βρετανική επιρροή μειώθηκε, η κοινωνία άλλαξε πέρα από την αναγνώριση και ο ρόλος της ίδιας της μοναρχίας τέθηκε υπό αμφισβήτηση.
Η επιτυχία της στη διατήρηση της μοναρχίας σε τόσο ταραγμένους καιρούς ήταν ακόμη πιο αξιοσημείωτη δεδομένου ότι, τη στιγμή της γέννησής της, κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει ότι ο θρόνος θα ήταν το πεπρωμένο της.
Τα πρώτα χρόνια
Τόσο η Ελίζαμπεθ όσο και η αδερφή της, Μάργκαρετ Ρόουζ, η οποία γεννήθηκε το 1930, εκπαιδεύτηκαν στο σπίτι και μεγάλωσαν σε μια στοργική οικογενειακή ατμόσφαιρα. Η Ελισάβετ ήταν εξαιρετικά δεμένη τόσο με τον πατέρα της όσο και με τον παππού της, Γεώργιο Ε΄.
Στην ηλικία των έξι ετών, η Ελισάβετ είπε στον εκπαιδευτή ιππασίας της ότι ήθελε να γίνει μια «επαρχιώτισσα με πολλά άλογα και σκυλιά».
Λέγεται ότι είχε δείξει αξιοσημείωτο αίσθημα ευθύνης από πολύ νωρίς. Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ, ο μελλοντικός πρωθυπουργός, φέρεται να είπε ότι διέθετε «έναν αέρα εξουσίας που ήταν εκπληκτικός για ένα βρέφος».
Παρά το γεγονός ότι δεν πήγε στο σχολείο, η Ελισάβετ αποδείχθηκε ικανή στις γλώσσες και έκανε μια λεπτομερή μελέτη της συνταγματικής ιστορίας.
Μια ειδική σχολή εκπαίδευσης θηλαίων, το 1ο Ανάκτορο του Μπάκιγχαμ, δημιουργήθηκε για να μπορεί να συναναστρέφεται με κορίτσια της ηλικίας της.
Αύξηση της έντασης
Με τον θάνατο του Γεωργίου Ε΄ το 1936, ο μεγαλύτερος γιος του, γνωστός ως Ντέιβιντ, έγινε Εδουάρδος Η΄.
Ωστόσο, η επιλογή της συζύγου του, της δύο φορές διαζευγμένης Αμερικανίδας Γουάλις Σίμπσον, κρίθηκε απαράδεκτη για πολιτικούς και θρησκευτικούς λόγους. Στο τέλος της χρονιάς παραιτήθηκε.
Ένας απρόθυμος δούκας της Υόρκης έγινε βασιλιάς, ο Γεώργιος ΣΤ΄. Η στέψη του έδωσε στην Ελισάβετ μια πρόγευση του τι της επιφύλασσε το μέλλον και αργότερα η ίδια έγραψε ότι βρήκε την εν λόγω υπηρεσία του «πολύ, πολύ υπέροχη».
Σε ένα φόντο αυξανόμενης έντασης στην Ευρώπη, ο νέος βασιλιάς, μαζί με τη σύζυγό του, βασίλισσα Ελισάβετ, ξεκίνησαν να αποκαταστήσουν την πίστη του κοινού στη μοναρχία. Το παράδειγμά τους ακαολουθήθηκε και από τη μεγάλη τους κόρη.
Το 1939, η 13χρονη πριγκίπισσα συνόδευσε τον Βασιλιά και τη Βασίλισσα στο Βασιλικό Ναυτικό Κολλέγιο στο Ντάρτμουθ.
Μαζί με την αδερφή της Μαργαρίτα, τη συνόδευε ένας από τους δόκιμους, ο τρίτος ξάδερφός της, ο πρίγκιπας Φίλιππος της Ελλάδας.
Εμπόδια
Δεν ήταν η πρώτη φορά που συναντήθηκαν, αλλά ήταν η πρώτη φορά που ενδιαφερόταν για εκείνον.
Ο πρίγκιπας Φίλιππος κάλεσε τους βασιλικούς συγγενείς του όταν είχε άδεια από το ναυτικό, και μέχρι το 1944, όταν ήταν 18 ετών, η Ελισάβετ ήταν ξεκάθαρα ερωτευμένη μαζί του. Κράτησε τη φωτογραφία του στο δωμάτιό της και αντάλλαξαν γράμματα.
Η νεαρή πριγκίπισσα εντάχθηκε για λίγο στη Βοηθητική Εδαφική Υπηρεσία (ATS) προς το τέλος του πολέμου, μαθαίνοντας να οδηγεί και να συντηρεί ένα φορτηγό. Την Ημέρα της Ευρώπης, ενώθηκε με τη βασιλική οικογένεια στο παλάτι του Μπάκιγχαμ καθώς χιλιάδες συγκεντρώθηκαν στα Ανάκτορα για να γιορτάσουν το τέλος του πολέμου στην Ευρώπη.
«Ρωτήσαμε τους γονείς μου αν μπορούσαμε να βγούμε έξω και να το γιορτάσουμε», θυμάται αργότερα. «Θυμάμαι ότι ήμασταν τρομοκρατημένοι μήπως μας αναγνωρίσουν. Θυμάμαι ουρές άγνωστων ανθρώπων που ένωναν τα χέρια και περπατούσαν κάτω από το παλάτι, όλοι μας παρασυρθήκαμε από μια παλίρροια ευτυχίας και ανακούφισης».
Μετά τον πόλεμο, η επιθυμία της να παντρευτεί τον πρίγκιπα Φίλιππο αντιμετώπισε μια σειρά από εμπόδια.
Ο Βασιλιάς ήταν απρόθυμος να χάσει μια κόρη που του άρεσε, και ο Φίλιππος έπρεπε να ξεπεράσει την προκατάληψη ενός κατεστημένου που δεν μπορούσε να δεχτεί την ξένη καταγωγή του.
Όμως οι επιθυμίες του ζευγαριού επικράτησαν και στις 20 Νοεμβρίου 1947 το ζευγάρι παντρεύτηκε στο Αβαείο του Γουέστμινστερ.
Ο Δούκας του Εδιμβούργου, όπως είχε γίνει ο Φίλιππος, παρέμεινε εν ενεργεία αξιωματικός του ναυτικού. Για ένα σύντομο χρονικό διάστημα, μια ανάπαυλά τους στη Μάλτα σήμανε ότι το νεαρό ζευγάρι μπορούσε να απολαύσει μια σχετικά φυσιολογική ζωή.
Το πρώτο τους παιδί, ο Κάρολος, γεννήθηκε το 1948. Ακολούθησε η αδερφή του, η Άννα, η οποία γεννήθηκε το 1950.
Αλλά ο Βασιλιάς, έχοντας υποστεί σημαντικό στρες κατά τη διάρκεια των χρόνων του πολέμου, ήταν άρρωστος σε τελικό στάδιο από καρκίνο του πνεύμονα, που προκλήθηκε από το βαρύ κάπνισμα που έκανε όλη του τη ζωή.
Τον Ιανουάριο του 1952, η Ελισάβετ, τότε 25 ετών, ξεκίνησε με τον Φίλιππο για μια περιοδεία στο εξωτερικό. Ο Βασιλιάς, παρά τις ιατρικές συμβουλές, πήγε στο αεροδρόμιο για να αποχαιρετήσει το ζευγάρι. Ήταν η τελευταία φορά που η Ελίζαμπεθ θα έβλεπε τον πατέρα της.
Η Ελισάβετ άκουσε για το θάνατο του Βασιλιά ενώ διέμενε σε ένα ξενοδοχείο στην Κένυα και η νέα Βασίλισσα επέστρεψε αμέσως στο Λονδίνο.
«Κατά κάποιον τρόπο, δεν ήμουν έτοιμη», θυμάται αργότερα. «Ο πατέρας μου πέθανε πολύ νέος, οπότε ήταν πολύ ξαφνικό να αναλάβω και να κάνω την καλύτερη δυνατή δουλειά».
Προσωπική επίθεση
Η στέψη της τον Ιούνιο του 1953 μεταδόθηκε τηλεοπτικά, παρά την αντίθεση του πρωθυπουργού Ουίνστον Τσόρτσιλ, και εκατομμύρια συγκεντρώθηκαν γύρω από τηλεοπτικούς δέκτες, πολλοί από αυτούς για πρώτη φορά, για να παρακολουθήσουν την ώρα που η βασίλισσα Ελισάβετ Β’ έδινε τον όρκο της.
Καθώς η Βρετανία εξακολουθούσε να υπομένει τη μεταπολεμική λιτότητα, οι σχολιαστές είδαν τη στέψη ως την αυγή μιας νέας… ελισαβετιανής εποχής.
Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος είχε ”χρησιμεύσει” για να επισπεύσει το τέλος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας και μέχρι τη στιγμή που η νέα Βασίλισσα ξεκίνησε για μια μακρά περιοδεία στην Κοινοπολιτεία τον Νοέμβριο του 1953, πολλές πρώην βρετανικές κτήσεις, συμπεριλαμβανομένης της Ινδίας, είχαν αποκτήσει ανεξαρτησία.
Η Ελισάβετ έγινε η πρώτη βασιλεύουσα μονάρχης που επισκέφτηκε την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία. Υπολογίστηκε ότι τα τρία τέταρτα των Αυστραλών πήγαν να την δουν αυτοπροσώπως.
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1950, περισσότερες χώρες κατέβασαν τη σημαία της ένωσης και οι πρώην αποικίες και υπό κυριαρχία περιοχές συγκεντρώθηκαν πλέον ως μια εθελοντική οικογένεια εθνών.
Πολλοί πολιτικοί θεώρησαν ότι η νέα Κοινοπολιτεία θα μπορούσε να αποτελέσει κάτι που αντιτίθεται στη νεοεμφανιζόμενη τότε Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα και, σε κάποιο βαθμό, η βρετανική πολιτική απομακρύνθηκε από την ήπειρο.
Αλλά η πτώση της βρετανικής επιρροής επιταχύνθηκε από την καταστροφή του Σουέζ το 1956, όταν έγινε σαφές ότι η Κοινοπολιτεία δεν είχε τη συλλογική βούληση να δράσει από κοινού σε περιόδους κρίσης. Η απόφαση να στείλουν βρετανικά στρατεύματα για να προσπαθήσουν να αποτρέψουν την επαπειλούμενη εθνικοποίηση της Διώρυγας του Σουέζ από την Αίγυπτο κατέληξε σε μια άδοξη απόσυρση και επέφερε την παραίτηση του πρωθυπουργού Άντονι Έντεν.
Αυτό ενέπλεξε τη βασίλισσα σε μια πολιτική κρίση. Το Συντηρητικό Κόμμα δεν είχε μηχανισμό για την εκλογή νέου ηγέτη και, μετά από μια σειρά διαβουλεύσεων, η βασίλισσα κάλεσε τον Χάρολντ Μακμίλαν να σχηματίσει νέα κυβέρνηση.
Η βασίλισσα βρέθηκε επίσης αντικείμενο προσωπικής επίθεσης από τον συγγραφέα Λόρδο του Άλτρινχαμ. Σε ένα άρθρο περιοδικού, έγραψε πολλά αρνητικά σχόλια για την προσωπικότητά της και την κατηγόρησε ότι δεν μπορούσε να κάνει μια απλή ομιλία χωρίς γραπτό κείμενο.
Τα σχόλιά του προκάλεσαν σάλο στον Τύπο και ο Λόρδος του Άλτρινχαμ δέχθηκε σωματική επίθεση στο δρόμο από ένα μέλος της Ένωσης Πιστών της Αυτοκρατορίας.
Ωστόσο, το περιστατικό έδειξε ότι η βρετανική κοινωνία και η στάση απέναντι στη μοναρχία άλλαζαν γρήγορα και οι παλιές βεβαιότητες αμφισβητήθηκαν.
Από τη «μοναρχία» στη «βασιλική οικογένεια»
Ενθαρρυμένη από τον σύζυγό της, εμφανώς ανυπόμονη για την εφαρμογή της εξουσίας της, η βασίλισσα άρχισε να προσαρμόζεται στη νέα τάξη πραγμάτων.
Η πρακτική της υποστήριξης πρωτοεμφανιζόμενων στην εξουσία καταργήθηκε και ο όρος «η Μοναρχία» αντικαταστάθηκε σταδιακά από τη «Βασιλική Οικογένεια».
Η βασίλισσα βρέθηκε για άλλη μια φορά στο επίκεντρο μιας πολιτικής διαμάχης όταν το 1963, ο Χάρολντ Μακμίλαν παραιτήθηκε από την πρωθυπουργία. Καθώς το Συντηρητικό Κόμμα δεν έχει ακόμη δημιουργήσει ένα σύστημα για την επιλογή νέου ηγέτη, ακολούθησε τη συμβουλή του να διορίσει τον Κόμη του Οίκου στη θέση του.
Ήταν μια δύσκολη στιγμή για τη βασίλισσα. Το σήμα κατατεθέν της βασιλείας της ήταν η συνταγματική ορθότητα και ο περαιτέρω διαχωρισμός της μοναρχίας από την κυβέρνηση της εποχής. Πήρε σοβαρά τα δικαιώματά της να ενημερώνεται, να συμβουλεύει και να προειδοποιεί – αλλά δεν προσπάθησε να τα ξεπεράσει.
Ήταν η τελευταία φορά που θα την έβαζαν σε τέτοια θέση. Οι Συντηρητικοί κατήργησαν τελικά την παράδοση ότι οι νέοι ηγέτες των κομμάτων μόλις «αναδύθηκαν» και τέθηκε σε εφαρμογή ένα σωστό σύστημα.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1960, τα Ανάκτορα του Μπάκιγχαμ είχε αποφασίσει ότι έπρεπε να κάνει ένα θετικό βήμα για να δείξει τη βασιλική οικογένεια με πολύ λιγότερο επίσημο και πιο προσιτό τρόπο.
Το αποτέλεσμα ήταν ένα πρωτοποριακό ντοκιμαντέρ, το Βασιλική Οικογένεια. Στο BBC επετράπη να κινηματογραφήσει την οικογένεια στο σπίτι. Υπήρχαν φωτογραφίες της οικογένειας σε ένα μπάρμπεκιου, να στολίζουν το χριστουγεννιάτικο δέντρο, να πηγαίνουν τα παιδιά τους με το αυτοκίνητο – όλες συνηθισμένες δραστηριότητες, αλλά που δεν είχε ξαναδεί ο κόσμος.
Οι κριτικοί ισχυρίστηκαν ότι η ταινία του Ρίτσαρντ Κάουστον κατέστρεψε το μυστήριο των βασιλιάδων δείχνοντάς τους ως απλούς ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένων των σκηνών του Δούκα του Εδιμβούργου να ψήνει λουκάνικα στους χώρους του Μπαλμόραλ.
Αλλά η ταινία απηχούσε την πιο χαλαρή διάθεση των καιρών και έκανε πολλά για να αποκαταστήσει την υποστήριξη του κοινού προς τη μοναρχία.
Μέχρι το 1977, το Ασημένιο Ιωβηλαίο γιορταζόταν με γνήσιο ενθουσιασμό σε πάρτι στο δρόμο και σε τελετές σε όλο το βασίλειο. Η μοναρχία φαινόταν ασφαλής στη στοργή του κοινού και πολλά από αυτά ανήκαν στην ίδια τη βασίλισσα.
Δύο χρόνια αργότερα, η Βρετανία είχε, με τη Μάργκαρετ Θάτσερ, την πρώτη της γυναίκα πρωθυπουργό. Μερικές φορές λέγεται ότι οι σχέσεις μεταξύ της γυναίκας αρχηγού κράτους και της γυναίκας αρχηγού κυβέρνησης ήταν άβολες.
Σκάνδαλα και καταστροφές
Ένας δύσκολος τομέας ήταν η αφοσίωση της Βασίλισσας στην Κοινοπολιτεία, της οποίας ήταν επικεφαλής. Η Βασίλισσα γνώριζε καλά τους ηγέτες της Αφρικής και ήταν συμπονετική για τον σκοπό τους.
Αναφέρθηκε ότι βρήκε τη στάση της Θάτσερ και το συγκρουσιακό ύφος της «λάθος», κυρίως για την αντίθεση του πρωθυπουργού στις κυρώσεις κατά του απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική.
Χρόνο με το χρόνο, τα δημόσια καθήκοντα της Βασίλισσας συνεχίζονταν. Μετά τον πόλεμο του Κόλπου το 1991, πήγε στις Ηνωμένες Πολιτείες για να γίνει η πρώτη Βρετανίδα μονάρχης που θα μιλήσει σε κοινή σύνοδο του Κογκρέσου. Ο Πρόεδρος Τζορτζ Μπους είπε ότι ήταν «φίλη της ελευθερίας από όσο θυμόμαστε».
Ωστόσο, ένα χρόνο αργότερα, μια σειρά από σκάνδαλα και καταστροφές άρχισαν να επηρεάζουν τη βασιλική οικογένεια.
Ο δεύτερος γιος της βασίλισσας, ο δούκας της Υόρκης, και η σύζυγός του Σάρα χώρισαν, ενώ ο γάμος της πριγκίπισσας Άννας με τον Μαρκ Φίλιπς κατέληξε σε διαζύγιο. Τότε ο Πρίγκιπας και η Πριγκίπισσα της Ουαλίας αποκάλυψαν ότι ήταν βαθιά δυστυχισμένοι και τελικά χώρισαν.
Η χρονιά κορυφώθηκε με μια τεράστια φωτιά στην αγαπημένη κατοικία της Βασίλισσας, το Κάστρο του Ουίνδσορ. Φαινόταν ως ένας άκρως χαρακτηριστικός συμβολισμός ενός βασιλικού οίκου που βρισκόταν σε μπελάδες. Η εν λόγω εικόνα έγινε χειρότερη λόγω μιας δημόσιας διαμάχης σχετικά με το εάν ο φορολογούμενος ή η βασίλισσα θα έπρεπε να πληρώσει τον λογαριασμό για τις επισκευές.
Η βασίλισσα περιέγραψε το 1992 ως μια «φρικτή χρονιά» για την ίδια και, σε μια ομιλία της στο Σίτι του Λονδίνου, φάνηκε να παραδέχεται την ανάγκη για μια πιο ανοιχτή μοναρχία με αντάλλαγμα έναν λιγότερο εχθρικό Τύπο.
«Κανένας θεσμός, πόλη, μοναρχία, οτιδήποτε, δεν πρέπει να περιμένει να είναι απαλλαγμένος από τον έλεγχο όσων του δίνουν την πίστη και την υποστήριξή τους, για να μην αναφέρουμε αυτούς που δεν το κάνουν. Αλλά είμαστε όλοι μέρος του ίδιου ιστού της εθνικής μας κοινωνίας και αυτός ο έλεγχος μπορεί να είναι εξίσου αποτελεσματικός εάν γίνεται με ένα μέτρο ευγένειας, καλό χιούμορ και κατανόηση».
Ο θεσμός της μοναρχίας βρισκόταν σε άμυνα σε μεγάλο βαθμό. Τα Ανάκτορα του Μπάκιγχαμ άνοιξαν για τους επισκέπτες για να συγκεντρώσουν χρήματα για να πληρώσουν για τις επισκευές στο Γουίνδσορ και ανακοινώθηκε ότι η βασίλισσα και ο πρίγκιπας της Ουαλίας θα πληρώσουν φόρο επί του εισοδήματος από επενδύσεις.
Στο εξωτερικό, οι ελπίδες για την Κοινοπολιτεία, τόσο υψηλές στην αρχή της βασιλείας της, δεν είχαν εκπληρωθεί. Η Βρετανία είχε γυρίσει την πλάτη στους παλιούς εταίρους της με νέες ρυθμίσεις στην Ευρώπη.
Η βασίλισσα έβλεπε ακόμα αξία στην Κοινοπολιτεία και ήταν βαθιά ικανοποιημένη όταν η Νότια Αφρική, όπου είχε πια «ενηλικιωθεί», έριξε επιτέλους στην άκρη το απαρτχάιντ. Γιόρτασε με μια επίσκεψη τον Μάρτιο του 1995.
Στο σπίτι, η βασίλισσα προσπάθησε να διατηρήσει την «αξιοπρέπεια» της μοναρχίας, ενώ ο δημόσιος διάλογος συνεχιζόταν για το εάν ο θεσμός είχε μέλλον.
Θάνατος της Νταϊάνα, Πριγκίπισσας της Ουαλίας
Καθώς η Βρετανία πάλευε να βρει ένα νέο πεπρωμένο, προσπάθησε να παραμείνει μια καθησυχαστική φιγούρα και με ένα ξαφνικό χαμόγελο μπορούσε να φωτίσει μια επίσημη στιγμή. Ο ρόλος που εκτιμούσε πάνω από όλα ήταν αυτός του συμβόλου του έθνους.
Ωστόσο, η μοναρχία κλονίστηκε και η ίδια η βασίλισσα προσέλκυσε ασυνήθιστη κριτική μετά τον θάνατο της Νταϊάνα, πριγκίπισσας της Ουαλίας, σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα στο Παρίσι τον Αύγουστο του 1997.
Καθώς το κοινό συνωστιζόταν γύρω από τα ανάκτορα στο Λονδίνο με αφιερώματα λουλουδιών, η βασίλισσα φαινόταν απρόθυμη να δώσει την εστίαση που πάντα προσπαθούσε να κάνει σε μεγάλες εθνικές στιγμές.
Πολλοί από τους επικριτές της δεν κατάλαβαν ότι προερχόταν από μια γενιά που υπαναχώρησε από τις σχεδόν υστερικές εκδηλώσεις δημόσιου πένθους που χαρακτηρίζουν τον απόηχο του θανάτου της πριγκίπισσας.
Ένιωθε επίσης ως φροντίδα γιαγιά ότι χρειαζόταν να παρηγορήσει τους γιους της Νταϊάνα στην ιδιωτικότητα του οικογενειακού κύκλου.
Τελικά, έκανε ζωντανή μετάδοση, αποτίοντας φόρο τιμής στη νύφη της και δεσμεύτηκε ότι η μοναρχία θα προσαρμοστεί.
Απώλειες και εορτασμοί
Ο θάνατος της Βασίλισσας Μητέρας και της Πριγκίπισσας Μαργαρίτας, στο Χρυσό Ιωβηλαίο της Βασίλισσας, το 2002, έριξε σκιά στους πανεθνικούς εορτασμούς της βασιλείας της.
Ωστόσο, παρά το γεγονός αυτό, και την επαναλαμβανόμενη συζήτηση για το μέλλον της μοναρχίας, ένα εκατομμύριο άνθρωποι συνωστίστηκαν μπροστά από τα Ανάκτορα του Μπάκιγχαμ, το βράδυ του ιωβηλαίου.
Τον Απρίλιο του 2006, χιλιάδες πολίτες παρατάχθηκαν στους δρόμους του Ουίνδσορ καθώς η Βασίλισσα έκανε μια άτυπη βόλτα για τα 80α γενέθλιά της.
Και τον Νοέμβριο του 2007, αυτή και ο πρίγκιπας Φίλιππος γιόρτασαν τα 60 χρόνια γάμου με μια λειτουργία στην οποία παρευρέθηκαν 2.000 άτομα στο Αβαείο του Γουέστμινστερ.
Υπήρξε άλλη μια χαρούμενη περίσταση τον Απρίλιο του 2011, όταν η βασίλισσα παρευρέθηκε στον γάμο του εγγονού της, Γουίλιαμ, Δούκα του Κέιμπριτζ, με την Κάθριν Μίντλετον.
Τον Μάιο του ίδιου έτους έγινε η πρώτη Βρετανίδα μονάρχης που πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στην Ιρλανδική Δημοκρατία, γεγονός μεγάλης ιστορικής σημασίας.
Σε μια ομιλία της, την οποία ξεκίνησε στα ιρλανδικά, κάλεσε σε ανεκτικότητα και συνεννόηση και αναφέρθηκε σε «πράγματα που θα θέλαμε να είχαν γίνει διαφορετικά ή καθόλου».
Δημοψήφισμα
Ένα χρόνο αργότερα, σε μια επίσκεψη στη Βόρεια Ιρλανδία στο πλαίσιο των εορτασμών του Χρυσού Ιωβηλαίου, έδωσε τα χέρια με τον πρώην διοικητή του IPA Μάρτιν Μακγκίνες.
Ήταν μια οδυνηρή στιγμή για την μονάρχη, της οποίας ο πολύ αγαπημένος ξάδερφός, ο Λόρδος Λούις Μάουντμπάτεν, είχε σκοτωθεί από βόμβα του IPA το 1979.
Το Χρυσό Ιωβηλαίο έφερε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους στους δρόμους και κορυφώθηκε με ένα Σαββατοκύριακο εορτασμών στο Λονδίνο.
Το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Σκωτίας, τον Σεπτέμβριο του 2014, ήταν μια δοκιμαστική περίοδος για τη βασίλισσα. Λίγοι είχαν ξεχάσει την ομιλία της στο Κοινοβούλιο το 1977, στην οποία έκανε ξεκάθαρη τη δέσμευσή της για ένα Ηνωμένο Βασίλειο.
«Αριθμώ βασιλιάδες και βασίλισσες της Αγγλίας και της Σκωτίας, και πρίγκιπες της Ουαλίας μεταξύ των προγόνων μου και έτσι μπορώ να κατανοήσω εύκολα αυτές τις φιλοδοξίες. Αλλά δεν μπορώ να ξεχάσω ότι στέφθηκα βασίλισσα του Ηνωμένου Βασιλείου της Μεγάλης Βρετανίας και της Βόρειας Ιρλανδίας».
Σε μια παρατήρηση προς τους καλοθελητές στο Balmoral την παραμονή του δημοψηφίσματος της Σκωτίας, η οποία ακούστηκε, είπε ότι ελπίζει ότι ο κόσμος θα σκεφτόταν πολύ προσεκτικά για το μέλλον.
Μόλις έγινε γνωστό το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας, η δημόσια δήλωσή της υπογράμμισε την ανακούφιση που ένιωθε ότι η Ένωση ήταν ακόμα ανέπαφη, αν και αναγνώριζε ότι το πολιτικό τοπίο είχε αλλάξει.
«Τώρα, καθώς προχωράμε μπροστά, θα πρέπει να θυμόμαστε ότι παρά το εύρος των απόψεων που έχουν εκφραστεί, έχουμε κοινή μια διαρκή αγάπη για τη Σκωτία, που είναι ένα από τα πράγματα που μας ενώνουν όλους».
Στις 9 Σεπτεμβρίου 2015 έγινε η μακροβιότερη βασιλεύουσα μονάρχης στη βρετανική ιστορία, ξεπερνώντας τη βασιλεία της προ-προγιαγιάς της Βασίλισσας Βικτώριας. Με τυπικό ύφος αρνήθηκε να το αναδείξει πολύ, λέγοντας ότι «δεν είχα ποτέ αυτήν τη φιλοδοξία».
Λιγότερο από ένα χρόνο αργότερα, τον Απρίλιο του 2016, γιόρτασε τα 90α γενέθλιά της.
Συνέχισε τα δημόσια καθήκοντά της, συχνά μόνη μετά τη συνταξιοδότηση του Δούκα του Εδιμβούργου το 2017.
Υπήρχαν συνεχείς πιέσεις στην οικογένεια – συμπεριλαμβανομένου του τροχαίου ατυχήματος του συζύγου της, της επιζήμιας φιλίας του Δούκα της Υόρκης με τον καταδικασμένο Αμερικανό επιχειρηματία Τζέφρι Έπσταϊν και της αυξανόμενης απογοήτευσης του πρίγκιπα Χάρι από τη ζωή στη βασιλική οικογένεια.
Αυτές ήταν στιγμές ανησυχίας, υπό την ηγεσία μιας μονάρχη που έδειξε ότι είχε ακόμη σταθερά τον έλεγχο. Υπήρξε επίσης ο θάνατος του πρίγκιπα Φιλίππου τον Απρίλιο του 2021, εν μέσω της πανδημίας του κορονοϊού, και το Πλατινένιο Ιωβηλαίο της ένα χρόνο αργότερα.
Αν και η μοναρχία μπορεί να μην ήταν τόσο ισχυρή στο τέλος της βασιλείας της Βασίλισσας όσο ήταν στην αρχή, ήταν αποφασισμένη ότι θα έπρεπε να συνεχίσει να έχει μια θέση στοργής και σεβασμού στις καρδιές του βρετανικού λαού.
Με αφορμή το Ασημένιο Ιωβηλαίο της, θυμήθηκε την υπόσχεση που είχε δόσει σε μια επίσκεψη στη Νότια Αφρική 30 χρόνια πριν.
«Όταν ήμουν 21 ετών, έταξα τη ζωή μου στην υπηρεσία του λαού μας και ζήτησα τη βοήθεια του Θεού για να πραγματοποιήσω αυτόν τον όρκο. Αν και αυτός ο όρκος δόθηκε όταν ήμουν πολύ νέα, όταν η κρίση μου ήταν ”άγουρη”, δεν μετανιώνω και δεν ανακαλώ ούτε λέξη από αυτόν».
