Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν το έχει κρύψει: Ο διακαής πόθος του είναι να κερδίσει το Νόμπελ Ειρήνης. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ έχει αποκτήσει εμμονή με το βραβείο και είναι απόλυτα προσηλωμένος σε αυτόν τον στόχο.
Είτε με αυτοπροβολή της δράσης του (υποστηρίζει συνέχεια πως έχει τερματίσει 6, 7 ή και 8 πολέμους – ανάλογα με την ημέρα και τη διάθεση), είτε ακόμη και με απειλητικές δηλώσεις: «Θα ήταν προσβολή για τις ΗΠΑ εάν δεν μου απονεμηθεί το Νόμπελ Ειρήνης», ανέφερε σε ομιλία του ενώπιον της αμερικανικής στρατιωτικής ηγεσίας στο Κουάντικο της Βιρτζίνια, κοντά στην Ουάσινγκτον.
«Θα το δώσουν σε κάνα τύπο που δεν έχει κάνει απολύτως τίποτα», τόνισε με τη γνωστή έπαρση που τον διακατέχει. «Ποτέ δεν θα μου δώσουν το Νόμπελ Ειρήνης. Κρίμα, το αξίζω», είχε δηλώσει τον περασμένο Φεβρουάριο, μόλις λίγο καιρό μετά την ανάληψη της προεδρίας των ΗΠΑ.
«Κανείς άλλος δεν έχει επιδιώξει το βραβείο Νόμπελ με τον τρόπο και την επιμονή που το κάνει ο Ντόναλντ Τραμπ, κανείς άλλος δεν έχει κάνει τέτοια εκστρατεία για να το αποκτήσει», σχολιάζουν δηκτικά οι Financial Times.
Ο νυν πρόεδρος των ΗΠΑ απροκάλυπτα έχει εκφράσει την αγανάκτησή του για την βράβευση του Μπαράκ Ομπάμα το 2009, για τις «εξαιρετικές του προσπάθειες να ενισχύσει τη διεθνή διπλωματία και τη συνεργασία μεταξύ των λαών». Μόλις είχε αναλάβει την προεδρία και αυτό ο Τραμπ δεν μπορεί να το χωνέψει: «Αν με έλεγαν Ομπάμα, θα μου είχαν δώσει το Νόμπελ μέσα σε δέκα δευτερόλεπτα», έχει διαμαρτυρηθεί δημόσια.
Η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Άννα Κέλι, έχει δηλώσει «ο πρόεδρος Τραμπ αξίζει το Νόμπελ Ειρήνης, όχι μια, αλλά πολλές φορές», καθώς η «κληρονομιά του είναι ήδη εδραιωμένη ως ‘Αρχιτέκτονας της Ειρήνης’».
Ακόμα και ηγέτες χωρών έχουν αντιληφθεί την «ψύχωση» του Τραμπ για το βραβείο Νόμπελ και τη χρησιμοποιούν ως «παράθυρο» για προσέγγιση και προώθηση άλλων ζητημάτων εξωτερικών πολιτικής. Ο πρόεδρος της Ταϊβάν, Λάι Τσινγκ-τε, δήλωσε αυτή την εβδομάδα ότι ο Τραμπ θα έπρεπε «αναμφίβολα να είναι νομπελίστας Ειρήνης», ιδιαίτερα εάν καταφέρει να πείσει την Κίνα «να εγκαταλείψει οποιαδήποτε στρατιωτική επιθετικότητα κατά της Ταϊβάν».
«Νόμπελ στον Τραμπ; Όχι φέτος»
Η Επιτροπή Νόμπελ θα ανακοινώσει τον νικητή την Παρασκευή και το κακό για τον Τραμπ είναι πως μάλλον δεν πρόκειται να ικανοποιήσει τον πόθο του, τουλάχιστον όχι φέτος. Οι ειδικοί αποκλείουν την πιθανότητα να είναι αυτός ο νικητής του βραβείου Νόμπελ.
«Όχι, φέτος δεν θα είναι ο Τραμπ», δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο σουηδός καθηγητής Πέτερ Βάλενστεν, ειδικός σε διεθνή θέματα. «Ίσως όμως την ερχόμενη χρονιά; Μέχρι τότε, η σκόνη θα έχει κατακάτσει γύρω από τις διάφορες πρωτοβουλίες του, κυρίως σχετικά με την κρίση στη Γάζα», προσθέτει.
Η Νίνα Γκρέγκερ, διευθύντρια του Ινστιτούτου έρευνας για την Ειρήνη του Όσλο (PRIO), επισημαίνει ότι οι πολιτικές του Τραμπ έρχονται σε αντίθεση με τις αρχές του ίδιου του Άλφρεντ Νόμπελ, ο οποίος προώθησε την αδελφοσύνη των λαών και τον αφοπλισμό.
Η αποχώρηση των ΗΠΑ από δεθνείς οργανισμούς, οι εμπορικοί πόλεμοι «ακόμα και με συμμάχους», και οι επιθέσεις εναντίον θεσμών και ελευθεριών, αποτελούν, όπως λέει, βαρύ φορτίο για έναν άνθρωπο που δηλώνει «ειρηνοποιός».
Ακόμα και τυπικά ο Τραμπ δύσκολα δικαιούται το βραβείο, το οποίο απονέμεται για δράσεις που έγιναν την προηγούμενη χρονιά, δηλαδή το 2024. Ο Τραμπ εξελέγη πέρυσι τον Νοέμβριο, αλλά επίσημα ανέλαβε τα καθήκοντά του, τον Ιανουάριο του 2025.
«Το να ασκείς πίεση στην επιτροπή και να λες συνέχεια “εγώ αξίζω το βραβείο” — δεν είναι και η πιο ειρηνική προσέγγιση», δήλωσε σκωπτικά η Νίνα Γκρέγκερ, διευθύντρια του Ινστιτούτου Ερευνών Ειρήνης του Όσλο, στους Financial Times.
Ο Χάλβαρντ Λέιρα, διευθυντής ερευνών στο Νορβηγικό Ινστιτούτο Διεθνών Υποθέσεων, πρόσθεσε: «Έχουν υπάρξει εκστρατείες και στο παρελθόν, αλλά ήταν πιο διακριτικές». Ως παράδειγμα ανέφερε την «αρκετά εκλεπτυσμένη» εκστρατεία της Νότιας Κορέας υπέρ του τότε προέδρου της Κιμ Ντέι-τζουνγκ, ο οποίος τελικά έλαβε το βραβείο το 2000.
Ασυγκράτητος ο Τραμπ – Πιέσεις στο Όσλο
Τίποτα από αυτά δεν αποθαρρύνει τον Τραμπ. Η προσέγγισή του είναι γεμάτη υπερβολές και δημόσιες δηλώσεις αυτοπροβολής. Μάλιστα σύμφωνα με τις πληροφορίες των Financial Times έχει ασκήσει ακόμα και πίεση στην κυβέρνηση της Νορβηγίας για να πετύχει τον σκοπό του. Σύμφωνα με Νορβηγούς αξιωματούχους, έθιξε το θέμα σε τουλάχιστον μία τηλεφωνική συνομιλία με τον υπουργό Οικονομικών και πρώην γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Νορβηγίας, Έσπεν Μπαρθ Έιντε, τόνισε από την πλευρά του ότι η Επιτροπή Νόμπελ είναι ανεξάρτητη από την κυβέρνηση. Οι πιέσεις είναι τόσο έντονες που στο Όσλο εκφράζονται ακόμη και ανησυχίες για πιθανές αντιδράσεις από τον Τραμπ εάν δεν κερδίσει το Νόμπελ.
Λόγω του κλίματος που έχει δημιουργηθεί και παρότι ελάχιστοι πιστεύουν πως ο Ντόναλντ Τραμπ θα μπορούσε να λάβει φέτος το βραβείο, δεν είναι λίγοι αυτοί που εκτιμούν πως ο Αμερικανός Πρόεδρος θα μπορούσε να επηρεάσει έμμεσα το αποτέλεσμα. Το Νόμπελ Ειρήνης θα μπορούσε να καταλήξει σε άτομο ή σε οργάνωση που δεν θεωρείται εχθρική προς τις ΗΠΑ ή το Ισραήλ, ώστε να «κατευναστεί ο Τραμπ».
Για παράδειγμα, η Επιτροπή θα μπορούσε να αποφύγει επιλογές όπως η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για του Πρόσφυγες (HCR), η UNRWA, η υπηρεσία του ΟΗΕ για τους Παλαιστίνιους πρόσφυγες, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ICC) ή την Επιτροπή για την Προστασία των Δημοσιογράφων (CPJ). Αυτές οι επιλογές αναμφίβολα θα εξόργισαν περισσότερο τον Τραμπ.
Αντίθετα θα μπορούσε να επιλέξει έναν πιο «ουδέτερο» νικητή, όπως οι Πυρήνες Άμεσης Επέμβασης (ERR), το δίκτυο εθελοντών από το Σουδάν ή η Γιούλια Ναβάλναγια, χήρα του Ρώσου ηγέτη της αντιπολίτευσης Αλεξέι Ναβάλνι ή το γραφείο του ΟΑΣΕ για τη Δημοκρατία και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (BIDDH).
Ο Χάλβαρντ Λέιρα, θέλοντας να δείξει την «πυγμή» της Επιτροπής, δήλωσε πως ορισμένα μέλη της έχουν αφήσει να εννοηθεί πως «δεν αντιδρούν καλά» στην πίεση, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε πιο προκλητική επιλογή.
«Ζούμε στον κόσμο του Τραμπ»
Ο Τραμπ έχει προταθεί πάνω από 10 φορές για το Νόμπελ Ειρήνης, όμως οι περισσότερες υποψηφιότητες είναι από πολιτικούς για να κερδίσουν την εύνοιά του. Ο ίδιος έχει τονίσει ότι κατά τη δεύτερη θητεία του «θα ήθελε περισσότερο από οτιδήποτε άλλο» να κερδίσει το βραβείο. Ακόμη κι αν δεν το καταφέρει φέτος, δεν πρόκειται να σταματήσει να το «κυνηγά».
Ευρωπαίος διπλωμάτης, μιλώντας στους Financial Times, σχολίασε ότι ο Τραμπ μετονόμασε πρόσφατα το Υπουργείο Άμυνας σε «Υπουργείο Πολέμου». Το να κερδίσει το Νόμπελ Ειρήνης «θα έστελνε ένα παράξενο μήνυμα», δήλωσε και πρόσθεσε: «Ωστόσο όλοι ζούμε πλέον στον κόσμο του Τραμπ. Και αυτή η συζήτηση για το Νόμπελ απλώς το υπογραμμίζει».
