Οι συνομιλίες για κατάπαυση του πυρός μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς είχαν βαλτώσει αυτή την εβδομάδα, μέχρι που οι Αμερικανοί απεσταλμένοι Στιβ Γουίτκοφ και Τζάρεντ Κούσνερ επενέβησαν για να επιβάλουν καίριους συμβιβασμούς, σύμφωνα με τρία άτομα που γνωρίζουν την πορεία των διπλωματικών προσπαθειών και έναν αξιωματούχο της αμερικανικής κυβέρνησης.
Τις πρώτες ημέρες, «οι συνομιλίες προχωρούσαν πολύ αργά», είπε ένα από τα άτομα που γνωρίζουν τη διαδικασία, η οποία ξεκίνησε τη Δευτέρα. «Δεν υπήρχε καμία διάθεση υποχώρησης στα βασικά ζητήματα».
Τα ζητήματα αυτά περιελάμβαναν το πού θα αποσυρθούν τα ισραηλινά στρατεύματα, τις διαδικασίες για την απελευθέρωση ομήρων και την ανταλλαγή κρατουμένων, τον τρόπο με τον οποίο θα εισέλθει ανθρωπιστική βοήθεια στη Λωρίδα της Γάζας και ποιοι Παλαιστίνιοι κρατούμενοι θα απελευθερωθούν από το Ισραήλ, σύμφωνα με το ίδιο πρόσωπο, το οποίο, όπως και άλλοι που μίλησαν, ζήτησε ανωνυμία λόγω της ευαισθησίας των διαπραγματεύσεων.
Την Τετάρτη, ωστόσο, έφτασαν ο Γουίτκοφ και ο Κούσνερ, μαζί με τον πρωθυπουργό του Κατάρ Μοχάμεντ Αμπντουλραχμάν αλ Θάνι. Παρουσίασαν μια σειρά από όρους και πίεσαν και τις δύο πλευρές να τους αποδεχθούν γρήγορα.
Η ταχύτητα με την οποία η συμφωνία άρχισε να διαμορφώνεται μετά την άμεση εμπλοκή των Γουίτκοφ και Κούσνερ δείχνει την έντονη πίεση που ένιωθαν όλες οι πλευρές να ολοκληρώσουν τη συμφωνία, ύστερα από εβδομάδες κατά τις οποίες ο Ντόναλντ Τραμπ δήλωνε ότι αυτή ήταν «πολύ κοντά».
Αυτό δείχνει επίσης πόσο έχει αλλάξει η στάση της κυβέρνησης Τραμπ απέναντι στη σύγκρουση — σε μια προσέγγιση πιο επιθετική, που επιβάλλει τη θέλησή της και στις δύο πλευρές. Η αλλαγή αυτή ξεκίνησε από τη συνάντηση του Τραμπ με τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου την περασμένη εβδομάδα, κατά την οποία ο Αμερικανός πρόεδρος τον ώθησε να ζητήσει συγγνώμη από το Κατάρ για ένα πλήγμα εναντίον διαπραγματευτών της Χαμάς στη Ντόχα.
Σύμφωνα με άλλο άτομο που γνωρίζει τις συνομιλίες, οι όροι της αμερικανικής πλευράς περιλάμβαναν απαίτηση το Ισραήλ να αρχίσει να αποσύρει τα στρατεύματά του πριν από οποιαδήποτε απελευθέρωση ομήρων. Αυτό ήταν ένα μόνο από τα ανταλλάγματα που βοήθησαν να κλειδώσει η συμφωνία.
Οι συζητήσεις συνεχίστηκαν μέχρι αργά το βράδυ, αλλά η συμφωνία άρχισε να παίρνει μορφή. Ήταν περίπου 2:30 τα ξημερώματα της Πέμπτης στην Αίγυπτο όταν ο Τραμπ είχε την τελική επικοινωνία με τους διαπραγματευτές του, προτού δημοσιεύσει στο Truth Social την ανακοίνωση για τον τερματισμό της σύγκρουσης, σύμφωνα με ανώτερους Αμερικανούς αξιωματούχους.
Οι παράγοντες που έπαιξαν ρόλο
Αν και οι Γουίτκοφ και Κούσνερ συνέβαλαν καθοριστικά στην εδραίωση της συμφωνίας, άλλοι παράγοντες επίσης έπαιξαν σημαντικό ρόλο — μεταξύ αυτών, αξιωματούχοι από την Αίγυπτο και την Τουρκία, των οποίων η επιρροή στη Χαμάς συνέβαλε στο να ξεπεραστούν τα εμπόδια. Είναι πιθανό, σύμφωνα με πηγές, πολλοί από τους συμμετέχοντες να περίμεναν την άφιξη των Αμερικανών εκπροσώπων για να ληφθούν οι οριστικές αποφάσεις.
Ωστόσο, η ταχύτητα με την οποία επήλθε η ανατροπή το βράδυ της Τετάρτης αιφνιδίασε πολλούς από τους αξιωματούχους που συμμετείχαν στις διαπραγματεύσεις, οι οποίοι πίστευαν ότι οι συζητήσεις θα διαρκούσαν ως το Σαββατοκύριακο.
«Περιμέναμε ότι θα χρειαστούν ακόμα πέντε μέρες», είπε το άτομο που γνωρίζει τις συνομιλίες.
Οι όροι που έθεσαν οι Γουίτκοφ και Κούσνερ προβλέπουν —αν όλα εξελιχθούν σύμφωνα με το σχέδιο— την απελευθέρωση των υπόλοιπων Ισραηλινών ομήρων, εκατοντάδων Παλαιστίνιων κρατουμένων, την αρχική αποχώρηση των ισραηλινών στρατευμάτων και την αύξηση της ανθρωπιστικής βοήθειας προς τη Γάζα, ανακουφίζοντας έτσι δύο χρόνια πολέμου που έχουν καταστρέψει την περιοχή και προκαλέσει χιλιάδες θανάτους.
Ωστόσο, πολλά μπορεί να ανατραπούν μέσα στις επόμενες ημέρες, και η κυβέρνηση Τραμπ ασκεί πιέσεις σε πολλαπλά μέτωπα για να διασφαλίσει ότι η συμφωνία δεν θα καταρρεύσει.
Από τις συνομιλίες στο Σαρμ ελ Σέιχ, ο Κούσνερ και ο Γουίτκοφ πέταξαν στο Κάιρο για να ενημερώσουν τον Αιγύπτιο πρόεδρο Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι και να τονίσουν ότι χρειάζονται τη βοήθειά του για την εφαρμογή του σχεδίου. Από εκεί, μετέβησαν στην Ιερουσαλήμ για να ξεκινήσουν την εύθραυστη πρώτη φάση.
Οι δύο απεσταλμένοι συναντήθηκαν με το υπουργικό συμβούλιο του Ισραήλ για περίπου μία ώρα αργά την Πέμπτη, εξηγώντας τα οφέλη της συμφωνίας και τους λόγους για τους οποίους η αμερικανική κυβέρνηση τη στηρίζει, σύμφωνα με τους Αμερικανούς αξιωματούχους. Το ισραηλινό υπουργικό συμβούλιο ενέκρινε τη συμφωνία για την απελευθέρωση των ομήρων λίγες ώρες αργότερα.
Ο Λευκός Οίκος αρνήθηκε να σχολιάσει τις διαπραγματεύσεις πέρα από όσα ειπώθηκαν στην επίσημη ενημέρωση.
Η αποχώρηση των ισραηλινών στρατευμάτων θα ξεκινήσει μέσα σε μία ημέρα από την έγκριση του υπουργικού συμβουλίου, ακολουθούμενη από την απελευθέρωση των εναπομεινάντων Ισραηλινών ομήρων από τη Χαμάς — 20 που θεωρούνται ζωντανοί και 28 των οποίων τα σώματα βρίσκονται σε αιχμαλωσία. Το Ισραήλ συμφώνησε να απελευθερώσει εκατοντάδες Παλαιστίνιους κρατούμενους, ενώ η ανθρωπιστική βοήθεια θα αρχίσει να ρέει προς τη Γάζα.
Σύμφωνα με το Politico ο Τραμπ θα επισκεφθεί το Ισραήλ την Κυριακή, όπου θα απευθυνθεί στην Κνεσέτ, θα συναντηθεί με οικογένειες ομήρων και θα παρακολουθήσει την απελευθέρωση κάποιων από όσους κρατούνται ακόμη στη Γάζα, σύμφωνα με έναν Ισραηλινό και έναν Αμερικανό αξιωματούχο, αν και τα σχέδια ενδέχεται να αλλάξουν.
Οι Γουίτκοφ και Κούσνερ θα παραμείνουν στο Ισραήλ το Σαββατοκύριακο για να διασφαλίσουν ότι η πρώτη φάση της συμφωνίας εφαρμόζεται σωστά.
«Υπάρχουν ακόμη πολλοί τρόποι να πάνε τα πράγματα στραβά, γι’ αυτό παρακολουθούμε κάθε λεπτομέρεια ώστε να τηρηθούν όλες οι δεσμεύσεις και να επιλυθούν άμεσα τυχόν παρεξηγήσεις», δήλωσε ανώτερος Αμερικανός αξιωματούχος.
Αν ολοκληρωθεί πλήρως, η απελευθέρωση όλων των εναπομεινάντων ομήρων θα σηματοδοτήσει σημαντικό σημείο καμπής σε δύο χρόνια πολέμου, δημιουργώντας μεγαλύτερο περιθώριο διπλωματικών κινήσεων για τις ΗΠΑ, τους Άραβες εταίρους τους και το Ισραήλ.
Ωστόσο, αυτό είναι μόνο το πρώτο στάδιο του 20 σημείων σχεδίου, και πολλά ερωτήματα παραμένουν ανοιχτά — όπως αν η Χαμάς θα αφοπλιστεί και ποιος θα διοικεί τη Γάζα μετά τον πόλεμο.
«Οι δύσκολες μέρες είναι αυτές που θα ακολουθήσουν τη Δευτέρα», δήλωσε ο Ρόμπερτ Γκρίνγουεϊ, πρώην ανώτερος διευθυντής για τη Μέση Ανατολή στην πρώτη κυβέρνηση Τραμπ, ο οποίος εργάζεται σήμερα στο Heritage Foundation. Ο Γκρίνγουεϊ, που συνεργάστηκε με τον Κούσνερ στις Συμφωνίες του Αβραάμ — οι οποίες ομαλοποίησαν τις σχέσεις του Ισραήλ με αρκετά αραβικά κράτη — αναφερόταν στη μέρα που, σύμφωνα με τον Τραμπ, η Χαμάς θα αρχίσει να απελευθερώνει ομήρους.
Δύναμη επιτήρησης της εκεχειρίας
Διακόσιοι Αμερικανοί στρατιώτες έχουν αρχίσει να φτάνουν στο Ισραήλ για να συγκροτήσουν κοινή δύναμη επιτήρησης της εκεχειρίας και να βοηθήσουν με την επιμελητεία και τον συντονισμό, σύμφωνα με Αμερικανό αξιωματούχο του υπουργείου Άμυνας, ο οποίος πρόσθεσε ότι όλοι θα έχουν αναπτυχθεί μέχρι το Σαββατοκύριακο.
Αμερικανοί αξιωματούχοι ανέφεραν ότι Αιγύπτιοι, Καταριανοί, Τούρκοι και Εμιρατινοί στρατιωτικοί αναμένεται να συμμετάσχουν στην αποστολή. Ο ανώτερος Αμερικανός αξιωματούχος τόνισε ότι οι Αμερικανοί στρατιώτες δεν θα μπουν στη Γάζα, και ότι το Σαββατοκύριακο θα διεξαχθούν διαπραγματεύσεις για το πού ακριβώς θα σταθμεύσουν.
Στις διαπραγματεύσεις, τα αραβικά κράτη δεσμεύτηκαν απέναντι στο Ισραήλ ότι θα στηρίξουν τον αφοπλισμό της Χαμάς, ενώ οι ΗΠΑ διαβεβαίωσαν τη Χαμάς ότι, εφόσον απελευθερώσει όλους τους ομήρους, το Ισραήλ δεν θα ξαναρχίσει τον πόλεμο.
Μετά την ανταλλαγή ομήρων και κρατουμένων, οι ΗΠΑ σχεδιάζουν να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις για τα πιο δύσκολα ζητήματα, όπως ο αφοπλισμός της Χαμάς, η δημιουργία τεχνοκρατικής κυβέρνησης και η πλήρης αναδιάταξη του ισραηλινού στρατού.
Η ειδική δύναμη της CENTCOM σχεδιάζει να συνεργαστεί με τις Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις και να ξεκινήσει τη διαδικασία δημιουργίας διεθνούς δύναμης ασφαλείας, στην οποία θα συμμετάσχουν αραβικές και άλλες δυνάμεις, με στόχο τελικά να αντικαταστήσει τον ισραηλινό στρατό σε τμήματα της Γάζας.
Αν και οι ΗΠΑ υποστηρίζουν ότι έχουν εξασφαλίσει δεσμεύσεις από μουσουλμανικές και αραβικές χώρες για συμμετοχή σε αυτή τη δύναμη, η υλοποίησή της θα αποτελέσει σημαντική πρόκληση.
«Όσο ο Τραμπ βρίσκεται εδώ, στο πεδίο, θα υπάρχει αυξημένη ελπίδα να δούμε την απελευθέρωση των ζωντανών ομήρων», δήλωσε Ισραηλινός αξιωματούχος, ο οποίος ζήτησε ανωνυμία λόγω του ότι τα σχέδια παραμένουν ρευστά, προσθέτοντας ότι ο χρονισμός της επίσκεψης του Τραμπ — που συμπίπτει με τη συμπλήρωση δύο ετών από τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου σύμφωνα με το εβραϊκό ημερολόγιο — είναι «εξαιρετικά σημαντικός για την ψυχολογία του ισραηλινού λαού».
