Μία σημαντική διπλωματική νίκη κατάφερε να πετύχει ο Ντόναλντ Τραμπ -ο οποίος δεν έχει κρύψει την επιθυμία του για το Νόμπελ Ειρήνης και συχνά αυτοχαρακτηρίζεται ως «ειρηνοποιός»- καθώς χθες Δευτέρα (13/10) οι παγκόσμιοι ηγέτες ταξίδεψαν στην Αίγυπτο για την υπογραφή της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς.
►Το πλήρες κείμενο της συμφωνίας για τη Γάζα: «Δεσμευόμαστε σε ένα μέλλον διαρκούς ειρήνης»
Ωστόσο, για να εδραιωθεί μια διαρκής ειρήνη, σύμφωνα με αναλυτές και διπλωμάτες, ο Τραμπ θα πρέπει να συνεχίσει να ασκεί πίεση στον άνθρωπο του οποίου θα χρειαστεί την υποστήριξη στις επόμενες φάσεις του σχεδίου του: τον ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου.
Οι πρόεδροι των ΗΠΑ, από τον Μπιλ Κλίντον έως τον Τζο Μπάιντεν, έχουν διαπιστώσει ότι είναι δύσκολο να συνεργαστούν με τον ισχυρογνώμονα ισραηλινό ηγέτη, ενώ ακόμη και αξιωματούχοι της κυβέρνησης Τραμπ έχουν εκφράσει την απογοήτευσή τους για ορισμένες ισραηλινές στρατιωτικές επιθέσεις που θεωρούν ότι υπονομεύουν την πολιτική των ΗΠΑ.
Ωστόσο, αυτόν τον μήνα ο Τραμπ κατάφερε να πιέσει τον Νετανιάχου να αποδεχτεί το πλαίσιο του για μια ευρύτερη ειρηνευτική συμφωνία, ενώ παράλληλα έπεισε άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής να πιέσουν τη Χαμάς να επιστρέψει όλους τους ισραηλινούς ομήρους – οι οποίοι αποτελούν και τον βασικό της μοχλό πίεσης στην πόλεμο.
►Η μυστική συνάντηση που σφράγισε τη συμφωνία με τη Γάζα
Τα πιθανά «αγκάθια» για την επόμενη ημέρα στη Γάζα
Ωστόσο, από εδώ και πέρα η «δουλειά» θα μπορούσε να γίνει πολύ πιο δύσκολη, σχολιάζει σε ανάλυσή του το πρακτορείο Reuters.
Το Ισραήλ και η Χαμάς παραμένουν έντονα διχασμένες για πολλές πτυχές του σχεδίου των 20 σημείων του Τραμπ και, καθώς το Ισραήλ προετοιμάζεται για τις εκλογές του επόμενου έτους, η προσέγγιση του Νετανιάχου μπορεί να αλλάξει, καθώς προσπαθεί να διατηρήσει ενωμένο τον δεξιό συνασπισμό του.
«Μπαίνουμε σε μια πολιτική χρονιά όπου όλα σχετίζονται με τις προεκλογικές εκστρατείες, και οι υπολογισμοί του Νετανιάχου μπορεί να αλλάξουν από την υποχώρηση στην πίεση προς την προσπάθεια να εξασφαλίσει την πολιτική του επιβίωση», δήλωσε ο Νιμρόντ Γκόρεν, πρόεδρος του Mitvim, ενός ισραηλινού think tank για την εξωτερική πολιτική.
Η δύναμη του ειρηνευτικού σχεδίου του Τραμπ, σύμφωνα με διπλωμάτες και αναλυτές, είναι ταυτόχρονα και η αδυναμία του.
Το έγγραφο που βρίσκεται στο επίκεντρο της συμφωνίας αφήνει πολλά ασαφή σημεία, και καμία από τις δύο πλευρές δεν συμφώνησε πραγματικά με τις λεπτομέρειες κάθε όρου. Αυτή η ασαφής διατύπωση ήταν καθοριστική για να υπογράψουν και οι δύο πλευρές, αλλά σημαίνει επίσης ότι μερικές από τις πιο δύσκολες διπλωματικές προσπάθειες μόλις αρχίζουν.
Μεταξύ των πιθανών σημείων τριβής του ειρηνευτικού σχεδίου του Τραμπ είναι η συμφωνία ότι η Χαμάς θα αφοπλιστεί και δεν θα διαδραματίσει κανένα ρόλο στη μελλοντική διοίκηση της Γάζας. Ενώ η Χαμάς συμφώνησε γενικά με το σχέδιο του Τραμπ, η επίσημη απάντηση της οργάνωσης δεν ανέφερε αυτούς τους συγκεκριμένους όρους, και οι ηγέτες της Χαμάς έχουν δηλώσει ότι στην πραγματικότητα βλέπουν ρόλο για τον εαυτό τους στη διακυβέρνηση της Γάζας μετά τον πόλεμο.
«Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους αυτό θα μπορούσε να πάει στραβά», δήλωσε ο Τζον Άλτερμαν, εμπειρογνώμονας για τη Μέση Ανατολή στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών της Ουάσιγκτον και πρώην αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
«Είναι δύσκολο να θυμηθούμε μια διεθνή συμφωνία που άφησε τόσα πολλά να επιλυθούν αργότερα», υπογράμμισε.
Ένας ανώτερος αξιωματούχος των ΗΠΑ υπονόησε ότι ο Τραμπ είχε αποκτήσει επιρροή στον Νετανιάχου εν μέρει χάρη στην ισχυρή υποστήριξή του προς το Ισραήλ σε άλλα σημαντικά ζητήματα.
Η πρώτη κυβέρνηση Τραμπ αναγνώρισε επίσημα την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ και τα αμφισβητούμενα Υψώματα του Γκολάν ως μέρος της χώρας, δύο πράγματα που επιδίωκε από καιρό η ισραηλινή κυβέρνηση.
«Ένα πράγμα που έχει κάνει ο Πρόεδρος Τραμπ με το Ισραήλ… είναι ότι δεν προσπαθεί να είναι μετριοπαθής», δήλωσε ο αμερικανός αξιωματούχος. «Βασικά, στέκεται 100% στο πλευρό του Ισραήλ. Αλλά εξαιτίας αυτού, έχει καταφέρει να τους καθοδηγήσει προς τη σωστή κατεύθυνση», συμπλήρωσε.
Ένας πιο αυστηρός Τραμπ
Ο Τραμπ έχει ανάμεικτα αποτελέσματα όσον αφορά στην άσκηση πολιτικής πίεσης στον Νετανιάχου.
Τον Ιούλιο, το Ισραήλ βομβάρδισε το υπουργείο Άμυνας της Συρίας στη Δαμασκό, παρόλο που οι ΗΠΑ είχαν επισημάνει την επέκταση των σχέσεων με τη νέα συριακή κυβέρνηση. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ παρείχε πολιτική κάλυψη στον Νετανιάχου για τη Γάζα για μήνες, εν μέσω αυξανόμενων ανθρωπιστικών ανησυχιών μεταξύ των ευρωπαίων και αράβων συμμάχων.
Ωστόσο, τις τελευταίες εβδομάδες, ο Τραμπ έχει υιοθετήσει μια πιο αυστηρή στάση. Ανάγκασε τον Νετανιάχου να καλέσει τον ηγέτη του Κατάρ για να ζητήσει συγγνώμη μετά την αποτυχημένη βομβιστική επίθεση εναντίον των διαπραγματευτών της Χάμας στη χώρα αυτή τον Σεπτέμβριο. Τελικά, πίεσε τον Νετανιάχου να υπογράψει το σχέδιό του με τα 20 σημεία, παρά τις επιφυλάξεις του ισραηλινού ηγέτη.
Προς το παρόν, σύμφωνα με τον Άλτερμαν, ειδικό σε θέματα Μέσης Ανατολής, ο Τραμπ μπορεί πιθανώς να ασκήσει επιρροή στον Νετανιάχου, δεδομένης της σημαντικής δημοτικότητας του αμερικανού προέδρου στο Ισραήλ.
«Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του Τραμπ είναι ότι είναι πολύ πιο δημοφιλής πολιτικά στο Ισραήλ από τον Νετανιάχου», δήλωσε ο Άλτερμαν, «και μπορεί είτε να υποστηρίξει το πολιτικό μέλλον του Νετανιάχου είτε να το σαμποτάρει».
Στην ομιλία του ενώπιον του ισραηλινού κοινοβουλίου τη Δευτέρα, ο Τραμπ έκανε χιουμοριστικές αναφορές στον ισραηλινό ηγέτη, που έδειχναν ότι δεν ένιωθε την ανάγκη να φερθεί στον Νετανιάχου με ιδιαίτερο σεβασμό.
«Λοιπόν, βλέπεις, τώρα μπορείς να είσαι λίγο καλύτερος άνθρωπος, Μπίμπι, γιατί δεν είσαι πια σε πόλεμο», είπε ο Τραμπ γελώντας.
Ωστόσο, οι εκλογές του επόμενου έτους ενδέχεται να αλλάξουν τους πολιτικούς υπολογισμούς του Νετανιάχου με τρόπους που είναι δύσκολο να προβλεφθούν.
Οι υποστηρικτές των δεξιών πολιτικών Ιταμάρ Μπεν-Γκβίρ και Μπεζαλέλ Σμοτρίτς θα μπορούσαν θεωρητικά να απειλήσουν την κυβερνητική συμμαχία του Νετανιάχου, αν εξοργιστούν αρκετά από την απόφαση να σταματήσουν οι στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά της Χαμάς.
Αναλυτές προειδοποιούν ότι η καθυστέρηση της παλαιστινιακής οργάνωσης όσον αφορά στον αφοπλισμό θα μπορούσε να οδηγήσει τα δεξιά στοιχεία της συμμαχίας να ασκήσουν πίεση στον Νετανιάχου να ξαναρχίσει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Γάζα, ουσιαστικά ακυρώνοντας τη συμφωνία του Τραμπ.
«Μας προβληματίζει το γεγονός ότι η Χαμάς εξακολουθεί, ακόμη και σήμερα, να δηλώνει ότι θα παραμείνει στην εξουσία στη Γάζα», δήλωσε τη Δευτέρα στο Reuters ο Σίμχα Ρόθμαν, μέλος του κόμματος του Θρησκευτικού Σιωνισμού και της κυβερνητικής συμμαχίας του Νετανιάχου.
«Δεν είμαστε ικανοποιημένοι με καμία συμφωνία που δεν περιλαμβάνει την πλήρη παράδοση της Χαμάς… Δεν θα δεχτούμε καμία μερική νίκη», τόνισε ο ίδιος.
Ένα άλλο ζήτημα που θα μπορούσε να αποδειχθεί «προβληματικό»: μια διάταξη στο ειρηνευτικό σχέδιο που αναγνωρίζει τη δυνατότητα δημιουργίας ενός μελλοντικού παλαιστινιακού κράτους, το οποίο, σύμφωνα με αναλυτές, οι περισσότεροι Ισραηλινοί θα δυσκολευτούν να αποδεχθούν μετά την διασυνοριακή επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023.
Ο Νταν Σάπιρο, πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στο Ισραήλ, δήλωσε ότι εάν οι πολιτικοί της κυβέρνησης και της αντιπολίτευσης κάνουν έντονη εκστρατεία κατά της δημιουργίας ενός τέτοιου κράτους, αυτό θα μπορούσε να περιορίσει την προθυμία των αραβικών χωρών να πιέσουν τη Χαμάς να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της στο πλαίσιο της συμφωνίας του Τραμπ.
«Αυτή ήταν μια πολύ σημαντική προσθήκη για να εξασφαλιστεί η υποστήριξη των αραβικών κρατών ώστε να κάνουν το καθήκον τους», δήλωσε ο Σάπιρο.
«Αν ο πολιτικός λόγος είναι μια πλήρης απόρριψη ενός παλαιστινιακού κράτους για πάντα, νομίζω ότι αυτό θα μπορούσε να επηρεάσει τον ενθουσιασμό των αραβικών κομμάτων να παίξουν τον ρόλο που πρέπει να παίξουν», κατέληξε.
