Εδώ και μήνες το Κίεβο συμμετείχε σε διαπραγματεύσεις ειρήνης με τη Μόσχα, στις οποίες όμως στην πραγματικότητα δεν πίστευε ότι θα αποδώσουν. Παρ’ όλα αυτά, επιθυμώντας να ικανοποιήσει την ώθηση του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για μια διπλωματική λύση, η Ουκρανία έστειλε τους διπλωμάτες της από γύρο σε γύρο συναντήσεων με Αμερικανούς και Ρώσους ομολόγους — ακόμα κι αν οι συνομιλίες απέφεραν ελάχιστα αποτελέσματα.
Τώρα, καθώς ο Τραμπ γίνεται όλο και πιο απογοητευμένος από την άρνηση της Μόσχας να συμβιβαστεί, πόσω μάλλον να συμφωνήσει σε κατάπαυση του πυρός, το Κίεβο βλέπει μια ευκαιρία να προωθήσει όσα επιδιώκει καιρό: λιγότερες συνομιλίες και περισσότερα όπλα για να πλήξουν τη Ρωσία, καθώς και αυστηρότερες κυρώσεις, με στόχο να εξαναγκάσουν τη Μόσχα να διαπραγματευτεί σοβαρά ένα τέλος του πολέμου.
Την Τρίτη, μια υψηλόβαθμη ουκρανική αντιπροσωπεία ξεκίνησε πολυήμερη επίσκεψη στην Ουάσιγκτον για να συζητήσει συμφωνίες αγοράς αμερικανικών όπλων που προορίζονται να πλήξουν βαθιά εντός της Ρωσίας και να θωρακίσουν την Ουκρανία από αεροπορικές επιθέσεις. Ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι σκοπεύει να ακολουθήσει με επίσκεψη στον Λευκό Οίκο την Παρασκευή, πιθανόν για να οριστικοποιηθούν συμφωνίες. Έχει επιμείνει στην ανάγκη απόκτησης αμερικανικών κρουζ-πυραύλων Tomahawk, οι οποίοι θα ενίσχυαν την ικανότητα του Κιέβου για επιθέσεις μεγάλου βεληνεκούς.
Ο Τραμπ άφησε την Κυριακή να εννοηθεί ότι ίσως χρησιμοποιήσει την προοπτική αποστολής των ισχυρών αυτών πυραύλων στην Ουκρανία ως μοχλό πίεσης προς τον πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, ώστε να καταθέσει τα όπλα. «Μπορεί να πω, ‘Κοίτα, αν αυτός ο πόλεμος δεν πρόκειται να τελειώσει, θα τους στείλω Tomahawks’», είπε ο κ. Τραμπ πάνω στο Air Force One.
►Κατέρρευσε η στρατιωτική βοήθεια της Ε.Ε. στην Ουκρανία – Ελεύθερη πτώση 43% μέσα σε ένα εξάμηνο
Αλλαγή προσέγγισης στην Ουάσινγκτον
Η προθυμία της κυβέρνησης Τραμπ να συζητήσει την παράδοση και χρήση τέτοιων όπλων — κάτι που η κυβέρνηση Μπάιντεν είχε απορρίψει κατηγορηματικά — σηματοδοτεί μια αλλαγή στην προσέγγιση της Ουάσιγκτον για τον τερματισμό του πολέμου, σύμφωνα με αναλυτές.
«Οι διπλωματικές προσπάθειες και οι ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις ήταν για πολύ καιρό το νούμερο ένα θέμα στον δημόσιο διάλογο, και κάθε φορά που η Ουκρανία προσπαθούσε να αλλάξει αυτή την αφήγηση, δεν έβρισκε κατανόηση από τους εταίρους της, ιδιαίτερα την Ουάσιγκτον», δήλωσε ο Σεργκέι Σολοντκί, διευθυντής του New Europe Center, μιας δεξαμενής σκέψης με έδρα το Κίεβο. «Τώρα φαίνεται πως μιλάμε την ίδια γλώσσα».
Οι ειδικοί αμφιβάλλουν ότι οι πύραυλοι Tomahawk μπορούν να αλλάξουν ουσιαστικά την πορεία του πολέμου. Οι πύραυλοι αυτοί εκτοξεύονται συνήθως από πλοία ή υποβρύχια, τα οποία η Ουκρανία — αφού δεν διαθέτει ναυτικό — δεν έχει, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες διαθέτουν περιορισμένο αριθμό επίγειων εκτοξευτών. Ο πρόεδρος Πούτιν έχει δηλώσει ότι δεν περιμένει από την Ουάσιγκτον να προμηθεύσει την Ουκρανία με τους πυραύλους, προειδοποιώντας ταυτόχρονα για μια τέτοια κλιμάκωση.
Παρόλα αυτά, το Κίεβο ποντάρει ότι πλήγματα εντός της Ρωσίας — σε οικονομικούς στόχους όπως εγκαταστάσεις πετρελαίου και στρατιωτικούς στόχους όπως εργοστάσια όπλων — θα μπορούσαν να αυξήσουν το κόστος του πολέμου για τη Μόσχα και τελικά να την ωθήσουν σε διαπραγματεύσεις. Ο κ. Τραμπ έχει εκφράσει στήριξη σε αυτή την προσέγγιση, προτρέποντας την Ουκρανία το καλοκαίρι να «περάσει στην επίθεση» αντί να περιορίζεται στην άμυνα του εδάφους της.
Ο Τραμπ και ο Ζελένσκι μίλησαν σε δύο διαδοχικές τηλεφωνικές επικοινωνίες το Σαββατοκύριακο, τις οποίες ο Ζελένσκι χαρακτήρισε «πολύ παραγωγικές» για την ενίσχυση των προσπαθειών εξασφάλισης περισσότερων όπλων. Όταν ρωτήθηκε τη Δευτέρα αν θα συναντηθεί με τον Ζελένσκι την Παρασκευή, ο Τραμπ απάντησε: «Νομίζω πως ναι».
Ο Ζελένσκι δήλωσε ότι η ουκρανική αντιπροσωπεία στην Ουάσιγκτον θα διαπραγματευτεί την αγορά αντιαεροπορικών συστημάτων και διαφόρων πυραυλικών συστημάτων, πέρα από τους Tomahawk. Είχε αναφέρει προηγουμένως ότι η Ουκρανία έχει ετοιμάσει λίστα με όπλα που θέλει να αγοράσει από τις Ηνωμένες Πολιτείες, χρησιμοποιώντας ευρωπαϊκά κεφάλαια, συνολικής αξίας περίπου 90 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Η αντιπροσωπεία αναμένεται επίσης να συζητήσει συμφωνία για την πώληση ουκρανικής κατασκευής drones στην Ουάσιγκτον και τη δημιουργία κοινής παραγωγής μη επανδρωμένων αεροσκαφών.
►Financial Times: Οι ΗΠΑ βοηθούν το Κίεβο να χτυπήσει ρωσικές ενεργειακές υποδομές
Ο Ζελένσκι μιλά τη «συναλλακτική γλώσσα» Τραμπ
Η έμφαση του Κιέβου στις συμφωνίες με τις Ηνωμένες Πολιτείες δείχνει ότι έχει μάθει να μιλά τη «συναλλακτική γλώσσα» του Τραμπ. Ενώ η κυβέρνηση Μπάιντεν δαπάνησε δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια σε βοήθεια προς την Ουκρανία, η κυβέρνηση Τραμπ επικεντρώνεται στις επενδυτικές ευκαιρίες και τις εμπορικές συναλλαγές. Ο Ζελένσκι μάλιστα χρησιμοποίησε τραμπική φρασεολογία, αποκαλώντας την πρόταση για αγορά αντιαεροπορικών και πυραυλικών συστημάτων «mega deal».
Επικεφαλής της ουκρανικής αντιπροσωπείας στην Ουάσιγκτον είναι η πρωθυπουργός Γιούλια Σβιριντένκο. Έχει ήδη εμπειρία διαπραγματεύσεων με την κυβέρνηση Τραμπ, αφού την άνοιξη διαμεσολάβησε σε μια υψηλού ρίσκου συμφωνία που παραχώρησε στις Ηνωμένες Πολιτείες προνομιακή πρόσβαση στα ορυκτά πλούτη της Ουκρανίας.
Σύμφωνα με αναλυτές, η στροφή της Ουάσιγκτον μακριά από τις παραδοσιακές ειρηνευτικές συνομιλίες και προς την προσέγγιση που προτιμά το Κίεβο οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην άρνηση της Μόσχας να συμμετάσχει σε διαπραγματεύσεις, την ώρα που εντείνει τις φονικές επιθέσεις της. Ο Τραμπ, που αρχικά είχε εξυμνήσει τον Πούτιν, άλλαξε στάση το καλοκαίρι, λέγοντας πως ο Ρώσος ηγέτης «μιλάει ωραία, αλλά το βράδυ βομβαρδίζει τους πάντες».
Η αλλαγή αυτή αντικατοπτρίζει επίσης τις προσπάθειες της Ουκρανίας να δείξει στον Τραμπ ότι είναι ο πιο λογικός και αξιόπιστος εταίρος στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Καθώς ο Τραμπ επιδίωκε τους τελευταίους μήνες μια πορεία προς την ειρήνη, το Κίεβο συμμορφώθηκε με τους όρους που εκείνος έθεσε. Αυτό περιλάμβανε μια κατάπαυση του πυρός την οποία παλαιότερα αντιστεκόταν να αποδεχθεί, καθώς φοβόταν ότι η Μόσχα θα εκμεταλλευόταν τη «παύση» για να ανασυνταχθεί και να επιτεθεί εκ νέου. Η Ουκρανία συμφώνησε επίσης στην πρόταση του Τραμπ για τριμερή συνάντηση ανάμεσα στον ίδιο, τον Ζελένσκι και τον Πούτιν.
Ο στόχος ήταν να δείξει ότι η Ουκρανία είναι έτοιμη να αναζητήσει τρόπους τερματισμού του πολέμου, ενώ η Ρωσία όχι. Η Μόσχα αρνήθηκε τόσο να εφαρμόσει την κατάπαυση του πυρός όσο και να συμμετάσχει στην τριμερή συνάντηση.
«Η υποστήριξη προς την Ουκρανία μπορεί να προσφέρει στον Τραμπ πολύ ταχύτερα και πολύ καλύτερα αποτελέσματα από το να στηρίζει κάποιον που δεν είναι έτοιμος ή πρόθυμος να διαπραγματευτεί», δήλωσε ο Ολεξάντρ Κραέιβ, επικεφαλής του Προγράμματος Βόρειας Αμερικής στο Ukrainian Prism, ένα ερευνητικό ινστιτούτο.
Το πόσο μακριά θα φτάσει αυτή η αλλαγή μένει να φανεί. Αφού πέτυχε μια κατάπαυση του πυρός στη Γάζα, ο Τραμπ έχει δηλώσει ότι θέλει τώρα να επικεντρωθεί σε μια ειρηνευτική διευθέτηση στην Ουκρανία. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πέσκοφ, δήλωσε στους δημοσιογράφους την Τρίτη ότι η Ρωσία «καλωσορίζει τέτοιες προθέσεις» και «παραμένει ανοιχτή και έτοιμη για ειρηνικό διάλογο».
Το Κίεβο, ωστόσο, προσπαθεί να αντικρούσει την πεποίθηση του Τραμπ ότι η Ρωσία — η οποία εδώ και καιρό διατηρεί το πλεονέκτημα στο πεδίο της μάχης — είναι καταδικασμένο να κερδίσει τον πόλεμο, σύμφωνα με τους αναλυτές. Η Μόσχα, παρότι η πρόοδός της είναι αργή, έχει χρησιμοποιήσει την αίσθηση της αναπόφευκτης νίκης για να υποστηρίξει ότι το Κίεβο θα έπρεπε να δεχθεί μια ειρηνευτική συμφωνία τώρα, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει να παραχωρήσει εδάφη. Ο Τραμπ τελικά υιοθέτησε την ιδέα ότι το Κίεβο θα μπορούσε να εγκαταλείψει εδάφη προκειμένου να τερματιστεί ο πόλεμος.
Πίεση για παροχή περισσότερων όπλων
Σε μια συνάντηση στο Οβάλ Γραφείο τον Αύγουστο, ο Ζελένσκι υπογράμμισε την πραγματικότητα της αργής προέλασης της Ρωσίας, χρησιμοποιώντας έναν χάρτη του ουκρανικού πεδίου μάχης που είχαν ετοιμάσει οι υπάλληλοι του Λευκού Οίκου πάνω σε έναν καβαλέτο, σύμφωνα με τον Σερχί Κισλίτσια, τον πρώτο αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών της Ουκρανίας, ο οποίος βρισκόταν στην αίθουσα.
Ο Ζελένσκι επέστησε την προσοχή στο γεγονός ότι μεγάλο μέρος των ουκρανικών εδαφών που βρίσκονται σήμερα υπό ρωσικό έλεγχο είχαν ήδη καταληφθεί πριν από την πλήρους κλίμακας εισβολή του 2022, όταν η Μόσχα προσάρτησε παράνομα την Κριμαία και οργάνωσε μια εξέγερση στην ανατολική Ουκρανία. Τις τελευταίες 1.000 ημέρες, πρόσθεσε, η Ρωσία κατάφερε να καταλάβει λιγότερο από το 1% του ουκρανικού εδάφους.
Ο Κισλίτσια ανέφερε ότι ο Τραμπ και η ομάδα του άκουσαν προσεκτικά και ότι ο Αμερικανός πρόεδρος δεν επανέφερε στη διάρκεια της συνάντησης τις προηγούμενες προτάσεις του να παραχωρήσει το Κίεβο εδάφη για να εξασφαλιστεί μια ειρηνευτική συμφωνία.
Το αν οι προσπάθειες του Ζελένσκι βοήθησαν να αλλάξουν οι απόψεις του Τραμπ για τον πόλεμο παραμένει ασαφές. Όμως, τον περασμένο μήνα, σε μια αιφνίδια στροφή, ο Τραμπ δήλωσε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι η Ουκρανία, με τη στήριξη της Ευρώπης, βρίσκεται «σε θέση να πολεμήσει και να ανακτήσει ολόκληρη την Ουκρανία στην αρχική της μορφή».
Αν και οι Ουκρανοί αξιωματούχοι παραδέχονται εδώ και καιρό ότι η Ουκρανία δεν μπορεί να ανακαταλάβει όλα τα εδάφη της μόνο με τη βία, η ανάρτηση αυτή ενίσχυσε την πίεσή τους για την παροχή περισσότερων όπλων. Το Κίεβο πιστεύει ότι, παρά τις συζητήσεις για δυτικές εγγυήσεις ασφάλειας, μόνο μια τεράστια στρατιωτική ενίσχυση μπορεί να αναγκάσει τη Ρωσία να σταματήσει την επιθετικότητά της και να την αποτρέψει από μελλοντική εισβολή.
«Δεν υπάρχουν εγγυήσεις ασφάλειας πέρα από τους φίλους και τα όπλα», δήλωσε ο Ζελένσκι στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον περασμένο μήνα, μία ημέρα μετά τη στροφή του Τραμπ.
«Αν ένα έθνος θέλει ειρήνη, πρέπει να εργαστεί πάνω στα όπλα. Είναι άρρωστο, αλλά αυτή είναι η πραγματικότητα. Ούτε το διεθνές δίκαιο, ούτε η συνεργασία — τα όπλα καθορίζουν ποιος επιβιώνει».
