Νέους κανόνες που αλλάζουν το καθεστώς των βραχυχρόνιων μισθώσεων μέσω πλατφορμών όπως το Airbnb και το Booking, προωθεί η Κομισιόν σε μια προσπάθεια να αντιμετωπιστεί το «τεράστιο πρόβλημα» που συμβάλλει στη στεγαστική κρίση.
Όπως επισήμανε ο Επίτροπος Ενέργειας και Στέγασης της Κομισιόν, το μοντέλο των βραχυχρόνιων μισθώσεων αποτελεί σημαντικό μέρος του μεγάλου κοινωνικού προβλήματος σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις, καθώς περιορίζει την προσφορά σπιτιών, αυξάνει τα ενοίκια και εκτοπίζει τους κατοίκους από περιοχές, μετατρέποντάς τες σε τουριστικές ζώνες.
Το πρόβλημα αντανακλάται και στους επίσημους αριθμούς με την Ελλάδα να βρίσκεται στις χώρες με το υψηλότερο κόστος ενοικίων με βάση το διάθεσιμο εισόδημα. Μεταξύ 2010 και 2023, οι τιμές κατοικιών στην ΕΕ αυξήθηκαν κατά 48% και τα ενοίκια κατά 22%, ενώ ο πληθωρισμός ήταν 36%, σύμφωνα με τη Eurostat.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του 2023, σχεδόν το 9% των πολιτών του συνόλου της ΕΕ ξόδευε το 40% ή περισσότερο του διαθέσιμου εισοδήματός του για στέγη. Το εν λόγω ποσοστό στην Ελλάδα ήταν στο 29%, στη Δανία το 15% και στη Γερμανία το 13%.
«Ευρωπαϊκό» το πρόβλημα της στέγασης
Σε δηλώσεις του ο Δανός Επίτροπος Νταν Γιόργκενσεν τόνισε πως μέχρι στιγμής οι Βρυξέλλες «έχουν αποτύχει να ανταποκριθούν» βασικά στοιχεία της στεγαστικής κρίσης.
Ο Γιόργκενσεν έχει αναλάβει να καταρτίσει το πρώτο σχέδιο δράσης της ΕΕ για προσιτή στέγη, το οποίο αναμένεται να παρουσιαστεί τον Δεκέμβριο. Όπως είπε, η παρουσίαση μεταφέρθηκε νωρίτερα – από το 2026 όπως είχε αρχικά προγραμματιστεί – λόγω του επείγοντος χαρακτήρα της «κοινωνικής κρίσης».
Τόνισε δε πως παρότι μέχρι σήμερα η Κομισιόν απέφευγε να εμπλακεί άμεσα στην πολιτική στέγασης, πλέον είναι κοινή αντίληψη πως πρόκειται για ένα «σαφώς ευρωπαϊκό πρόβλημα».
«Το επερχόμενο σχέδιο για τη στέγη θα καλύπτει τομείς όπου είναι απολύτως σαφές ότι υπάρχει ευρωπαϊκή αρμοδιότητα και όπου μέχρι τώρα έχουμε αποτύχει… Ένας από αυτούς τους τομείς είναι οι βραχυχρόνιες μισθώσεις, όπου χρειαζόμαστε περισσότερους κοινούς ευρωπαϊκούς κανόνες», τόνισε, σύμφωνα με τον Guardian.
Ο Επίτροπος, που έχει επίσης αναλάβει τη μείωση των τιμών ενέργειας, είπε ότι το ευρωπαϊκό σχέδιο θα αντιμετωπίσει την ακραία «εμπορευματοποίηση» της κατοικίας. «Όταν η στέγη μετατρέπεται σε εμπόρευμα και μέσο κερδοσκοπίας, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι κοινωνικές επιπτώσεις, τότε δημιουργούνται αναπόφευκτα προβλήματα», τόνισε.
Ποια μέτρα εξετάζονται
Παρότι δεν έδωσε λεπτομέρειες ως προς το σχέδιο που προωθεί η Κομισιόν, ο Νταν Γιόργκενσεν σημείωσε πως εξετάζονται μέτρα που έχουν λάβει ήδη τα κράτη μέλη για να περιορίσουν το φαινόμενο.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες, στο «τραπέζι» της Κομισιόν – εκτός από την αλλαγή του κανονιστικού πλαισίου για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις – βρίσκονται και κάποια ριζοσπαστικά μέτρα για την αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης, όπως ο φόρος 100% επί της αξίας των ακινήτων που αγοράζουν μη Ευρωπαίοι.
Η Επιτροπή εξετάζει επίσης τρόπους ενίσχυσης των δικαιωμάτων των ενοικιαστών και πιθανή χαλάρωση των κανόνων κρατικών ενισχύσεων, ώστε να διευκολυνθούν οι κυβερνήσεις να επιδοτούν ή να προσφέρουν φορολογικά κίνητρα για τη στέγαση.
Τον περασμένο μήνα, η φον ντερ Λάιεν είπε στους ευρωβουλευτές ότι η ΕΕ χρειάζεται «μια ριζική αναθεώρηση του τρόπου που αντιμετωπίζει το ζήτημα της στέγης» και υποσχέθηκε να συγκαλέσει «την πρώτη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ για τη Στέγη, ώστε να τεθεί στην κορυφή της ευρωπαϊκής ατζέντας».
Οι ηγέτες της ΕΕ θα συζητήσουν το θέμα την επόμενη εβδομάδα, παρουσιάζοντας τις θέσεις τους για τη νέα στρατηγική. Οι Σοσιαλιστικές ευρωβουλευτές που ηγούνται των πρωτοβουλιών έχουν καταθέσει μια σειρά από προτάσεις, όπως το αίτημα για έως και 300 δισ. ευρώ σε επιδοτήσεις και δάνεια για στέγαση, καθώς και για αναθεώρηση των δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ, ώστε να επιτρέπεται περισσότερη δημόσια δαπάνη στον τομέα αυτό.
Ο Γιόργκενσεν απέφυγε να αναφέρει συγκεκριμένο ποσό — «μιλάμε για πολύ, πολύ μεγάλα νούμερα», είπε — αλλά παραδέχθηκε ότι δημόσια κεφάλαια θα χρειαστούν για να κινητοποιηθεί και ιδιωτικό χρήμα. Τα κράτη μέλη, πρόσθεσε, έχουν ήδη περισσότερη ευελιξία να δαπανούν ευρωπαϊκά κονδύλια για στέγη, καθώς η αναθεώρηση του τρέχοντος προϋπολογισμού αύξησε τα σχετικά κονδύλια από 7 σε 15 δισ. ευρώ.
Κλείνοντας, τόνισε ότι η ΕΕ πρέπει να αντιμετωπίσει το ζήτημα με «φρέσκια ματιά», συγκρίνοντάς το με την πανδημία της Covid-19, όταν η κοινή κρίση οδήγησε σε πρωτοφανή ευρωπαϊκή συνεργασία για τα εμβόλια. «Όπως συνέβη τότε, έτσι και τώρα, σε νέες κρίσεις πρέπει να επαναπροσδιορίζουμε τον ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης», είπε.
