Ενώ οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας λόγω του πολέμου που ξεκίνησε στην Ουκρανία συνεχίζονται, αποκαλύφθηκε ότι μόνο 10 από τις δυτικές εταιρείες που εξακολουθούν να έχουν επενδύσεις στη Ρωσία σταμάτησαν εντελώς τις δραστηριότητές τους τους τελευταίους 4 μήνες.
Ο Μόριτζ Κέρνερ, μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, υπέβαλε κοινοβουλευτική ερώτηση στην Επιτροπή της ΕΕ την περασμένη εβδομάδα σχετικά με το «πόσες δυτικές εταιρείες συνεχίζουν να δραστηριοποιούνται στη Ρωσία» παρά τις κυρώσεις που έχουν επιβληθεί.
Η Επιτροπή απάντησε στην ερώτηση του Κέρνερ με στοιχεία από το Institute for Executive Leadership του Yale School of Management στις ΗΠΑ, τα οποία έδειξαν ότι μόνο το 40% των διεθνών εταιρειών είχε αποφασίσει να εγκαταλείψει τη Ρωσία.
Το γεγονός αυτό έφερε και πάλι στο προσκήνιο τη βάση δεδομένων που τηρεί το Ινστιτούτο για την Ηγεσία των Στελεχών της Σχολής Διοίκησης του Yale για το θέμα, την οποία επικαλέστηκε η Επιτροπή της ΕΕ στην απάντησή της στην κοινοβουλευτική ερώτηση.
Τα στοιχεία για τις διεθνείς εταιρείες στη Ρωσία
Στην έρευνα που διεξήχθη σχετικά με το θέμα στη βάση δεδομένων τον Ιούνιο, αποκαλύφθηκε ότι 525 από τις περισσότερες από 1.500 διεθνείς εταιρείες που δραστηριοποιούνταν στη Ρωσία πριν από τον πόλεμο είχαν σταματήσει εντελώς τις δραστηριότητές τους, ενώ 555 από αυτές συνέχισαν τις δραστηριότητές τους στη χώρα εν μέρει ή κανονικά. Σύμφωνα με τη βάση δεδομένων, ο αριθμός των εταιρειών που έχουν σταματήσει εντελώς τις δραστηριότητές τους αυξήθηκε σε 535, ενώ 547 από αυτές συνεχίζουν να λειτουργούν μερικώς ή κανονικά.
Στη βάση δεδομένων που δημοσιεύεται από τις 28 Φεβρουαρίου 2022 από το Institute for Executive Leadership του Yale School of Management, στην οποία παραπέμπει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κάτω από τον κατάλογο A, B, C, D και F, που δημιουργήθηκε με τη λογική της σχολής, η θέση των διεθνών εταιρειών στη Ρωσία είναι «εκείνες που έχουν εγκαταλείψει πλήρως τη χώρα».
Οι εταιρείες κατηγοριοποιήθηκαν ως «εκείνες που σταμάτησαν προσωρινά ή ανέστειλαν τις δραστηριότητές τους στη Ρωσία, αλλά άφησαν ανοιχτή την πόρτα για επιστροφή στη χώρα», «εκείνες που συνέχισαν ορισμένους επιχειρηματικούς τομείς στη Ρωσία, αλλά τερμάτισαν σημαντικά τις δραστηριότητές τους», «εκείνες που κέρδισαν χρόνο αναβάλλοντας μελλοντικές επενδύσεις ή ανάπτυξη, ενώ συνέχιζαν τις δραστηριότητές τους» και «οι εταιρείες που συνέχισαν κανονικά τις δραστηριότητές τους».
Αντίστοιχα, υπάρχουν 535 εταιρείες στην κατηγορία Α, η οποία περιλαμβάνει εκείνες που εγκατέλειψαν πλήρως τη Ρωσία, 504 στην κατηγορία Β, η οποία περιλαμβάνει εκείνες που σταμάτησαν προσωρινά ή ανέστειλαν τις δραστηριότητές τους, 156 στην κατηγορία Γ, η οποία περιλαμβάνει εκείνες που συνέχισαν ορισμένους επιχειρηματικούς κλάδους, 175 στην κατηγορία Δ, η οποία περιλαμβάνει εκείνες που εξαγόρασαν χρόνο, και 216 στην κατηγορία ΣΤ, η οποία συνεχίζει κανονικά τις δραστηριότητές της.
Τα δύο τρίτα αυτών των επιχειρήσεων, που συνολικά ξεπερνούν τις 1.500, είναι δυτικές εταιρείες και οι υπόλοιπες πολυεθνικές εταιρείες. Από αυτές, 547 εταιρείες των κατηγοριών Γ, Δ και ΣΤ συνεχίζουν να δραστηριοποιούνται μερικώς ή κανονικά στη Ρωσία.
Η «γεωγραφία» των διεθνών εταιρειών
Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι γρήγορες δηλώσεις των δυτικών εταιρειών ότι θα αποσυρθούν από τη Ρωσία αμέσως μετά τον πόλεμο δεν αντανακλώνται στην πράξη με τον ίδιο τρόπο και ότι ένας μεγάλος αριθμός εταιρειών συνέχισε τις δραστηριότητές του στη χώρα κατά τους 20 μήνες από την έναρξη του πολέμου.
26 εταιρείες από τη Γερμανία, 24 από τη Γαλλία, 23 από τις ΗΠΑ, 12 από την Ιταλία, 8 από την Αυστρία, 5 από την Ισπανία, 4 από το Ηνωμένο Βασίλειο και 3 από την Ελβετία συνεχίζουν κανονικά τις δραστηριότητές τους στη Ρωσία παρά τις κυρώσεις που έχουν επιβληθεί από τις δυτικές χώρες. Μεταξύ αυτών που «αγοράζουν χρόνο» αναβάλλοντας τα μελλοντικά τους σχέδια ανάπτυξης στη Ρωσία είναι 47 εταιρείες από τις ΗΠΑ, 20 από τη Γερμανία, 12 από τη Γαλλία, 9 από την Ιταλία, 7 από την Αυστρία, 9 από το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ελβετία.
54 αμερικανικές, 19 γερμανικές, 12 ελβετικές, 6 γαλλικές, 5 ιταλικές, 5 βρετανικές και 2 αυστριακές εταιρείες συγκαταλέγονται μεταξύ εκείνων που συνεχίζουν να διατηρούν κάποιες επιχειρηματικές γραμμές στη Ρωσία.
Τα κέρδη των κορυφαίων δυτικών εταιρειών που παραμένουν στη Ρωσία
Σύμφωνα με δημοσιεύματα του ρωσικού Τύπου, τα κέρδη των 100 κορυφαίων δυτικών εταιρειών που παραμένουν στη Ρωσία το 2022 αυξήθηκαν κατά 54% σε σύγκριση με το 2021, φθάνοντας το 1,1 τρισεκατομμύριο ρούβλια (13,2 δισεκατομμύρια δολάρια). Οι εταιρείες αυτές κατέβαλαν περίπου 288 δισεκατομμύρια ρούβλια (3,5 δισεκατομμύρια δολάρια) σε εταιρικό φόρο το 2022. Ο εταιρικός φόρος που κατέβαλαν οι γερμανικές εταιρείες ήταν 402 εκατομμύρια δολάρια.
Τα φορολογικά έσοδα που παρείχαν στη Μόσχα οι 100 κορυφαίες δυτικές εταιρείες αντιστοιχούσαν στο 1% των εσόδων του ρωσικού προϋπολογισμού, ενώ οι μεγαλύτεροι ξένοι εταιρικοί φορολογούμενοι ήταν οι εταιρείες των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Γαλλίας, οι οποίες κατέβαλαν 40 δισεκατομμύρια ρούβλια, 47 δισεκατομμύρια ρούβλια και 55 δισεκατομμύρια ρούβλια αντίστοιχα.
Στις εταιρείες που πραγματοποίησαν μεγάλα κέρδη πέρυσι περιλαμβάνονται η γαλλική ενεργειακή εταιρεία Total Energies, η αυστριακή Raiffeisen Bank και η βρετανική πετρελαϊκή εταιρεία BP.
Μεταξύ των μη δυτικών διεθνών εταιρειών, 42 εταιρείες από την Κίνα βρίσκονται στην κατηγορία business-as-usual, τέσσερις στην κατηγορία Δ και μία στην κατηγορία Γ. Δεκατρείς εταιρείες από την Ινδία συνεχίζουν κανονικά τις δραστηριότητές τους στη Ρωσία, ενώ δύο εταιρείες με έδρα την Ινδία βρίσκονται στον κατάλογο των «αγοραστών χρόνου» και μία εταιρεία συνεχίζει μέρος της επιχειρηματικής της γραμμής.
Από τις ιαπωνικές εταιρείες, 13 ανήκουν στην κατηγορία των επιχειρήσεων ως συνήθως στη Ρωσία, ενώ 10 εταιρείες βρίσκονται στον κατάλογο Δ και 5 στον κατάλογο Γ.
Ενώ η ΕΕ συνεχίζει να παρέχει πολιτική, οικονομική, ανθρωπιστική και στρατιωτική στήριξη στην Ουκρανία στον πόλεμο μεταξύ Κιέβου και Μόσχας, τα τρόφιμα εξαιρούνται ρητά από τις κυρώσεις τόσο της ΕΕ όσο και των ΗΠΑ, καθώς οι τρέχουσες δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας δεν καλύπτουν ολόκληρο το χαρτοφυλάκιο προϊόντων των παγκόσμιων εταιρειών.
Η ΕΕ έχει επιβάλει μια σειρά περιορισμών στις εισαγωγές και τις εξαγωγές στη Ρωσία στο πλαίσιο των οικονομικών κυρώσεων. Αυτό σημαίνει ότι οι ευρωπαϊκές εταιρείες δεν μπορούν να πωλούν ορισμένα προϊόντα στη Ρωσία (εξαγωγικοί περιορισμοί) και οι ρωσικές εταιρείες δεν μπορούν να πωλούν ορισμένα προϊόντα στην ΕΕ (εισαγωγικοί περιορισμοί).
Προκειμένου να μην ζημιωθεί ο ρωσικός πληθυσμός, από τους περιορισμούς εξαγωγών και εισαγωγών εξαιρούνται κυρίως τα καταναλωτικά αγαθά και ορισμένα προϊόντα για τους τομείς της υγείας, των φαρμάκων, των τροφίμων και της γεωργίας.
Σύμφωνα με έρευνα του γερμανικού δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού φορέα Südwestrundfunk (SWR), οι Ρώσοι δύσκολα αντιλαμβάνονται τις δυτικές κυρώσεις όταν πηγαίνουν για ψώνια στη Μόσχα. Σύμφωνα με τη μελέτη, άλλες γερμανικές μάρκες είναι διαθέσιμες στα καταστήματα της Μόσχας, μεταξύ άλλων στους τομείς της ένδυσης και του αθλητισμού. Οι περισσότερες αντιπροσωπείες αυτοκινήτων που πωλούν μοντέλα Volkswagen, BMW και Mercedes Benz είναι επίσης ανοιχτές κανονικά.
Πολλές εταιρείες υποστηρίζουν ότι τα υποκαταστήματα της Μόσχας ανήκουν πλέον νόμιμα σε ρωσικές εταιρείες ή ότι οι Ρώσοι έμποροι εξακολουθούν να πωλούν παλιά εισαγόμενα προϊόντα.
Η απόσυρση των δυτικών εταιρειών από τη Ρωσία λέγεται ότι είναι πολύ περίπλοκη. Υπάρχουν εμπόδια για τις μη ρωσικές εταιρείες που θέλουν πραγματικά να τερματίσουν τις δραστηριότητές τους στη χώρα.
Οι ρωσικές αρχές πρέπει να εγκρίνουν τους δυνητικούς επενδυτές. Οι ξένες εταιρείες αναμένεται επίσης να προεξοφλήσουν τα περιουσιακά στοιχεία που θέτουν προς πώληση. Αυτή η πρακτική προκαλεί στις εν λόγω ξένες εταιρείες απώλειες δισεκατομμυρίων δολαρίων.
