Οι διεθνολόγοι Χριστόδουλος Γιαλλουρίδης και Κωνσταντίνος Φίλης μιλάνε στο iEidiseis.gr για τα τέσσερα χρόνια από το αποτυχημένο πραξικόπημα στην Τουρκία του 2016 που έγινε σαν σήμερα και για την μεταστροφή του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τόσο στην εσωτερική όσο και στην εξωτερική πολιτική.
Μάλιστα, το πραξικόπημα που πραγματοποιήθηκε στις 15 Ιουλίου στη γείτονα χώρα, άλλαξε ριζικά το εσωτερικό της, καθώς μέχρι στιγμής έχουν φυλακιστεί περισσότερα από 50.000 άτομα, ενώ οι φυλακές αντιμετωπίζουν πρόβλημα υπερπληθυσμού.
Επίσης, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν χάσει τις δουλειές του γιατί θεωρούνται αντικαθεστωτικοί, ενώ έχει περιοριστεί η ελευθερία του Τύπου και υπάρχει αυστηρώς έλεγχος από το κράτος στο διαδίκτυο, ενώ αποκλείονται δημοφιλής πλατφόρμες και social media.
Το αποτυχημένο πραξικόπημα και η αφορμή για αλλαγή
Ο Χριστόδουλος Γιαλλουρίδης αναφέρει ότι το αποτυχημένο πραξικόπημα στην Τουρκία που πραγματοποιήθηκε στις 15 Ιουλίου, είναι το πρώτο που δεν επιτυγχάνει στην ιστορία της γείτονα χώρας.
Ταυτόχρονα, πραγματοποιείται μια ιστορική τομή, καθώς ο στρατός έχει την πρώτη του αποτυχία σε εσωτερικό επίπεδο με αποτέλεσμα να αλλάξει ο ρόλος του.
«Για πρώτη φορά στην τουρκική ιστορία αποκεφαλίστηκε το στράτευμα, γιατί έχασε το ρόλο του», σημειώνει χαρακτηριστικά.
Μάλιστα, δεν είναι τυχαίο ότι τονίζει την θέση του στρατού, καθώς από την ίδρυση του τουρκικού κράτους έως σήμερα, οι ένοπλες δυνάμεις είχαν τυπικά και άτυπα τον ρυθμιστικό ρόλο στη πολιτική ζωή του τόπου.
Έτσι, τονίζει πως «μέχρι τότε ο ρόλος των ενόπλων δυνάμεων ήταν παρεμβατικός», αλλά πλέον «έγινε παράρτημα του συστήματος του Ερντογάν».
Παράλληλα, ο Κωνσταντίνος Φίλης υπογραμμίζει πως ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν χρησιμοποιεί το αποτυχημένο πραξικόπημα για να εδραιωθεί στην εξουσία για να ξεκαθαρίσει το τοπίο στο εσωτερικό.
Ταυτόχρονα, επιχειρεί «να εξουδετερώσει τις δυνάμεις οι οποίες των αντιστρατεύονται» και «να δαιμονοποιήσει το δίκτυο Γκιουλέν».
Επίσης, αναφέρει ότι ο πρόεδρος Ερντογάν θέλει να «κυνηγήσει» τον Φετουλάχ Γκιουλέν, καθώς ήταν ένας εκ των στενώτερων εταίρων του, την περίοδο 2010 με 2012.
Η επόμενη μέρα μετά το πραξικόπημα
Ο Χριστόδουλος Γιαλλουρίδης επισημαίνει ότι μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν «τα έχει ισοπεδώσει όλα», αναφερόμενος στις δεκάδες χιλιάδες συλλήψεις που έχει πραγματοποιήσει στην Τουρκία.
Πλέον, αποφασίζει «μονομερώς με το επιτελείο του, χωρίς να ρωτά κανέναν», ενώ «έχει εισχωρήσει παντού», δηλαδή ανεξαιρέτως σε όλους τους τομείς του κράτους.
Επίσης, ο Τούρκος πρόεδρος έχει ορίσει επικεφαλείς στο στρατό άτομα που εμπιστεύεται, καρατομόντας μια μακροχρόνια ηγεσία από υψηλόβαθμα και χαμηλόβαθμα στελέχη.
Έτσι, οι ένοπλες δυνάμεις που μέχρι πρότινος ρύθμιζαν την πολιτική κατάσταση, κινούνται με αποφάσεις δικές του και όχι των στρατιωτικών, καθώς υπάγονται στη δικαιοδοσία του.
Επιπλέον, ο Κωνσταντίνος Φίλης τονίζει πως ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αρχίζει συστηματικά να αποδομεί το κεμαλικό κράτος, μετά τις 15 Ιουλίου του 2016.
Παράλληλα, έχει αλλάξει το Σύνταγμα της χώρας και έχει συγκεντρώσει όλες τις εξουσίες στο πρόσωπο του.
Μάλιστα, στην προσπάθεια του να αποδομήσει τον Φετουλάχ Γκιουλέν, χρησιμοποίησε άτομα από την αξιωματική αντιπολίτευση, δηλαδή τους Ρεπουμπλικάνους, γνωστούς και ως Κεμαλιστές.
Αφορμή στάθηκε ότι από το πραξικόπημα και έπειτα, ο κύριος εχθρός έγινε ο Γκιουλέν και όχι η πολιτική κληρονομιά του Κεμάλ Ατατούρκ.
Η Τουρκία και ο Ερντογάν σήμερα
Ο Χριστόδουλος Γιαλλουρίδης τονίζει πως από το καλοκαίρι του 2016 και έπειτα, ο Ερντογάν θέλει να μετατρέψει την Τουρκία σε ηγεμονική δύναμη στην περιοχή.
«Να υπαγορεύει δηλαδή πολιτικές και επιβάλλεται χωρίς να καταλαμβάνει χώρες», σημειώνει χαρακτηριστικά.
Μάλιστα, πρόκειται για μια πολιτική που εφαρμόζει σε όλη την Μεσόγειο, από την Κύπρο μέχρι την Λιβύη, αναφέρει ο κ. Γιαλλουρίδης.
Επιπλέον, η Τουρκία «παρεμβαίνει στρατιωτικά στις γύρω περιοχές για να στηρίξει φίλιες δυνάμεις όπως στην Λιβύη».
Επίσης, αναφερόμενος στους Κεμαλιστές, υπογραμμίζει πως «η αντιπολίτευση επιχειρεί να υπερκεράσει τον Ερντογάν για να κερδίσει το εκλογικό σώμα».
Στη συνέχεια διευκρινίζει πως «η Κεμαλιστική ιδεολογία ακυρώθηκε μετά το πραξικόπημα» και ότι «είναι δύσκολη η γειτνίαση με την Τουρκία», ιδιαίτερα μετά το 2016.
Έπειτα, ο Κωνσταντίνος Φίλης χαρακτηρίζει τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ως έναν διαφορετικό ηγέτη από το 2016 και μετά.
«Είναι πολύ πιο αυταρχικός και ανασφαλής σε σχέση με την Δύση», τονίζει χαρακτηριστικά.
Παράλληλα, επισημαίνει πως ο Τούρκος πρόεδρος είναι δύσπιστος απέναντι στη Δύση, καθώς θεωρεί ότι κάποιοι δυτικοί κύκλοι έχουν ενορχηστρώσει το αποτυχημένο πραξικόπημα.
Ακόμη, αναφέρει ότι η πολιτική της Τουρκίας έχει γίνει από το 2016 έως σήμερα πιο επιθετική, παρεμβατική και αναθεωρητική, ενώ έχει ανάγκη να προβάλλει την ισχύ της.
Επιπλέον, περιγράφει τις σχέσεις του Ερντογάν με τα μουσουλμανικά κράτη της περιοχής και καταδεικνύει τις προβληματικές σχέσεις με τον Αραβικό κόσμο.
«Ο Ερντογάν έχει αναπτύξει μια οργανική σχέση με την μουσουλμανική αδελφότητα, κάτι που ενοχλεί πάρα πολύ τα αραβικά κράτη. Κυρίως όμως τις μοναρχίες του Κόλπου με εξαίρεση το Κατάρ», επισημαίνει ο κ. Φίλης.
Το χρονικό του πραξικοπήματος
Στην Τουρκία συνέβει απόπειρα πραξικοπήματος το 2016 κατά τις βραδινές ώρες της 15ης Ιουλίου και πρώτες πρωινές της 16ης Ιουλίου του 2016. Επιπλέον, διήρκεσε για αρκετές ώρες έως ότου πριν το μεσημέρι της 16ης Ιουλίου είχε πλέον διαπιστωθεί πως είχε αποτύχει οριστικά.
Η ενέργεια φέρεται, σύμφωνα με την τουρκική κυβέρνηση, να έχει ενορχηστρωθεί από ομάδα στρατιωτικών εντός των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων, προσκείμενες στον Φετουλάχ Γκιουλέν.
Μάλιστα, η απόπειρα προκάλεσε σοβαρές απώλειες με 265 νεκρούς και πολλούς τραυματίες, ενώ στην Άγκυρα , το τουρκικό Κοινοβούλιο και το Προεδρικό Μέγαρο βομβαρδίστηκαν. Ταυτόχρονα, πυροβολισμοί ακούστηκαν κοντά σε μεγάλα αεροδρόμια στην Άγκυρα και την Κωνσταντινούπολη.
Οι αντιδράσεις στην απόπειρα ήταν σε μεγάλο βαθμό δυσμενείς τόσο στο εσωτερικό όσο και διεθνώς. Τα κύρια κόμματα της αντιπολίτευσης στην Τουρκία καταδίκασαν την απόπειρα. Διεθνείς ηγέτες -όπως από την Ευρωπαϊκή Ένωση, το ΝΑΤΟ και τις Ηνωμένες Πολιτείες, κάλεσαν τους επίδοξους πραξικοπηματίες να σεβαστούν τους θεσμούς στην Τουρκία και τους εκλεγμένους αξιωματούχους.
Παρά ταύτα, μετά την καταστολή της απόπειρας, ο πρόεδρος Ερντογάν είχε δηλώσει πως επρόκειτο για προδοσία «η οποία θα πληρωθεί πολύ ακριβά και πως «με την βοήθεια του Θεού» θα καθαριστούν οι ένοπλες δυνάμεις από τα στοιχεία αυτά.
Έως την 19η Ιουλίου, συνελήφθησαν ή αποτάχθηκαν 20.000 στρατιωτικοί, αστυνομικοί, και δικαστικοί υπάλληλοι από τις υπηρεσίες του κράτους, ενώ ο Ερντογάν άφησε το ενδεχόμενο ανοιχτό για επαναφορά της θανατικής ποινής, παρά τις προειδοποιήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ΗΠΑ πως κάτι τέτοιο θα απομόνωνε την Τουρκία.
Η αντίδραση της κυβέρνησης συνεχίστηκε, απαγορεύοντας την θρησκευτική τελετή στις κηδείες των πραξικοπηματιών, απαγορεύοντας την λειτουργία των τηλεοπτικών σταθμών που θεώρησε πως πρόσκεινται στους υπαίτιους του πραξικοπήματος/
Παράλληλα απέλυσε 15.000 υπαλλήλους του υπουργείου Παιδείας, ανάμεσα τους και 1.577 πρυτάνεις πανεπιστημίων και ακύρωσε τις άδειες 21.000 ιδιωτικών εκπαιδευτικών, ενώ δύο εβδομάδες αργότερα, οι διώξεις επεκτάθηκαν και σε διαιτητές και παίκτες του ποδοσφαίρου.
