Η κοινή γνώμη παρακολουθεί τις τελευταίες ημέρες την ένταση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, καθώς η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν, διεκδικούν το συγκεκριμένο μέρος.
Παρόλα αυτά, η συγκεκριμένη περιοχή αποτελεί το «μήλο της Έριδος» για σχεδόν 30 χρόνια και για την ακρίβεια από την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης.
Το Ναγκόρνο-Καραμπάχ βρίσκεται στα εδάφη του Αζερμπαϊτζάν, αλλά περιέχει πολλούς Αρμένιους, οι οποίοι ζητούν την ένωση με την Αρμενία ή τουλάχιστον την ανεξαρτησία τους. Το Αζερμπαϊτζάν όμως κρατάει το συγκεκριμένο έδαφος «με νύχια και με δόντια», ενώ έχει υποστηριχθεί διαχρονικά από διάφορες δυνάμεις της Μέσης Ανατολής, όπως η Τουρκία και το Ισραήλ.
Έτσι, το 1988 έως το 1991 πραγματοποιείται ανταρτοπόλεμος, ενώ το 1992 έως το 1994 γίνεται ολοκληρωτικός πόλεμος, μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και Αρμενίας.
Μάλιστα, τότε το κοινοβούλιο του Ναγκόρνο-Καραμπάχ είχε ψηφίσει υπέρ της ένωσης με την Αρμενία, σε ένα δημοψήφισμα το οποίο μποϊκόταρε ο Αζερικός πληθυσμός του.
Το αίτημα για ένωση με την Αρμενία γινόταν με ειρηνικό τρόπο, αλλά καθώς η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης πλησίαζε, σταδιακά εξελίχθηκε σε όλο και πιο βίαιες συγκρούσεις
Αρχικά, το αίτημα για ένωση με την Αρμενία γινόταν με ειρηνικό τρόπο, αλλά καθώς η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης πλησίαζε, σταδιακά εξελίχθηκε σε όλο και πιο βίαιες συγκρούσεις μεταξύ εθνοτικών Αρμενίων και των εθνοτικών Αζέρων, με αποτέλεσμα στις αξιώσεις της εθνοκάθαρσης και από τις δύο πλευρές.
Οι πρώτες συγκρούσεις ξέσπασαν λίγο μετά το ψήφισμα του κοινοβουλίου της Αυτόνομης Περιφέρειας του Ναγκόρνο-Καραμπάχ στο Αζερμπαϊτζάν για την ενοποίηση της περιοχής με την Αρμενία στις 20 Φεβρουαρίου του 1988.
Καθώς το Αζερμπαϊτζάν διακήρυξε την ανεξαρτησία του από τη Σοβιετική Ένωση, η αρμενική πλειοψηφία ψήφισε υπέρ της αποχώρησης από το Αζερμπαϊτζάν και στη διαδικασία κήρυξε τη μη αναγνωρισμένη Δημοκρατία του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Παρόλα αυτά, οι μεγάλης κλίμακας μάχες ξέσπασαν στα τέλη του χειμώνα του 1992. Η διεθνής διαμεσολάβηση από διάφορες ομάδες, συμπεριλαμβανομένου του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), δεν επέφερε ένα τελικό ψήφισμα με το οποίο θα μπορούσαν να συνεργαστούν και οι δύο πλευρές.
Την άνοιξη του 1993, αρμενικές δυνάμεις κατέλαβαν περιοχές εκτός του ίδιου του θύλακα, απειλώντας τη συμμετοχή άλλων χωρών στην περιοχή. Μέχρι το τέλος του πολέμου το 1994, οι Αρμένιοι είχαν τον πλήρη έλεγχο του εδάφους (με εξαίρεση την περιφέρεια Σαουμιάν) εκτός από τις γύρω περιοχές του Αζερμπαϊτζάν, κυρίως τον διάδρομο Λάτσιν, ένα ορεινό πέρασμα που συνδέει το Ναγκόρνο-Καραμπάχ με την ηπειρωτική Αρμενία.
Μια παράνομη κατάπαυση της Ρωσίας υπογράφηκε τον Μάιο του 1994, αλλά οι τακτικές ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν με τη μεσολάβηση της Ομάδας Μινσκ του ΟΑΣΕ δεν κατάφεραν να οδηγήσουν σε ειρηνευτική συνθήκη.
Ως αποτέλεσμα της σύγκρουσης, έχουν εκτοπιστεί 230.000 Αρμένιοι από το Αζερμπαϊτζάν και 800.000 Αζέροι από την Αρμενία
Αυτό έχει αφήσει την περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ σε κατάσταση νομικής έλλειψης, ενώ η δημοκρατία του Ναγκόρνο-Καραμπάχ παραμένει de facto ανεξάρτητη, αλλά διεθνώς μη αναγνωρισμένη, ενώ οι αρμενικές δυνάμεις ελέγχουν σήμερα 9% περίπου του εδάφους του Αζερμπαϊτζάν. Ως αποτέλεσμα της σύγκρουσης, έχουν εκτοπιστεί 230.000 Αρμένιοι από το Αζερμπαϊτζάν και 800.000 Αζέροι από την Αρμενία.
Μια εκεχειρία υπογράφηκε το Μάιο του 1994 μαζί με ειρηνευτικές συνομιλίες, με τη μεσολάβηση της Ομάδας Μινσκ του ΟΑΣΕ. Ωστόσο, πραγματοποιήθηκαν κάποιες συγκρούσεις μετά την εκεχειρία.
21ος αιώνας
Στο Μαρντάκερτ ξεκίνησαν στις 4 Μαρτίου 2008 αψιμαχίες μετά τις διαμαρτυρίες στις εκλογές της Αρμενίας.
Το Αζερμπαϊτζάν κατηγόρησε την Αρμενία, υποστηρίζοντας ότι η αρμενική κυβέρνηση προσπαθεί να αποσπάσει την προσοχή από τις εσωτερικές εντάσεις
Έτσι, η Αρμενία κατηγόρησε το Αζερμπαϊτζάν στο ότι προσπαθούσε να επωφεληθεί από τις συνεχιζόμενες ταραχές στην χώρα, ενώ το Αζερμπαϊτζάν κατηγόρησε την Αρμενία, υποστηρίζοντας ότι η αρμενική κυβέρνηση προσπαθεί να αποσπάσει την προσοχή από τις εσωτερικές εντάσεις.
Στις 14 Μαρτίου, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών με την ονομαστική ψηφοφορία 39 υπέρ και 7 κατά ενέκρινε το ψήφισμα 62/243, απαιτώντας την άμεση αποχώρηση όλων των αρμενικών δυνάμεων από τα κατεχόμενα εδάφη του Αζερμπαϊτζάν.
Σήμερα
Την Κυριακή (27/9) το Αζερμπαϊτζάν εξαπέλυσε εκτεταμένη επίθεση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, με αποτέλεσμα η δεύτερη πλευρά να κηρύξει γενική επιστράτευση.
«Κήρυξα στρατιωτικό νόμο και γενική επιστράτευση για τους άνω των 18 ετών», δήλωσε ο ηγέτης του Καραμπάχ, ο Αραΐκ Αρουτιουνιάν, στη διάρκεια έκτακτης συνεδρίασης του τοπικού κοινοβουλίου.
Μέχρι στιγμής, άμαχοι και στρατιωτικοί έχουν χάσει τη ζωή τους στις σφοδρές μάχες, ενώ το Αζερμπαϊτζάν και αρμένιοι αυτονομιστές, οι οποίοι αλληλοκατηγορούνται για το ποιος άρχισε τις εχθροπραξίες.
Ο δημόσιος μεσολαβητής του Καραμπάχ δήλωσε πως υπάρχουν θύματα μεταξύ των αμάχων στον πληθυσμό
«Νεκροί και τραυματίες έχουν αναφερθεί μεταξύ των αμάχων και των στρατιωτικών», ανακοινώθηκε από την αζερινή προεδρία, ενώ ο δημόσιος μεσολαβητής του Καραμπάχ δήλωσε πως υπάρχουν «θύματα μεταξύ των αμάχων» στον πληθυσμό της περιοχής.
Μάλιστα, Αζερμπαϊτζάν και Αρμενία χρησιμοποιούν πυραύλους και πυροβολικό, προκειμένου να σφυροκοπήσουν η μία την άλλη, κάτι που αποτελεί μέχρι στιγμής, την χειρότερη έκρηξη βίας αυτής της σύρραξης.
Χαρακτηριστικά, η Αλέσια Βαρτανιάν, υψηλόβαθμη αναλύτρια του Crisis Group για την περιοχή του Νότιου Καυκάσου, ανέφερε ότι «δεν έχουμε ξαναδεί κάτι τέτοιο μετά την εκεχειρία που επιτεύχθηκε τη δεκαετία του 1990. Οι μάχες διεξάγονται σε όλα τα τμήματα του μετώπου».
{https://youtu.be/TXjOi8P7iPM}
Επιπλέον, διευκρινίζει πως οι συγκρούσεις θέτουν σε κίνδυνο τους αμάχους, κάτι που δυσκολεύει την αποκλιμάκωση.
«Αν υπάρξουν μαζικές απώλειες (σ.σ. αμάχων) θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να περιοριστούν οι μάχες»
«Αν υπάρξουν μαζικές απώλειες (σ.σ. αμάχων) θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να περιοριστούν οι μάχες και σίγουρα θα βλέπαμε έναν ολοκληρωτικό πόλεμο με την πιθανή παρέμβαση της Τουρκίας ή της Ρωσίας ή και των δύο», είπε χαρακτηριστικά.
Μάλιστα, η Ρωσία που έχει συνάψει αμυντική συμμαχία με την Αρμενία, η οποία παρέχει υποστήριξη ζωτικής σημασίας στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ και αποτελεί τη σύνδεσή του με τον υπόλοιπο κόσμο, έκανε έκκληση για άμεση κατάπαυση του πυρός.
Παράλληλα, η Τουρκία στηρίζει τους τουρκογενείς Αζέρους, ενώ ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ζήτησε να αποχωρήσει αμέσως η Αρμενία από τα εδάφη των Αζέρων που έχει καταλάβει, τονίζοντας ότι ήρθε η ώρα για να τερματιστεί η κρίση του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
{https://youtu.be/53Liy14cd1w}