Για την «ερευνητική δημοσιογραφία» στην Ελλάδα. Μάλιστα. Ωραίο θέμα καθώς άρχισαν τα αποκαλυπτήρια, απ’ ότι καταλαβαίνουμε και όσοι συνηθίζουν να πέφτουν από τα σύννεφα, καλό θα ήταν να ξεκινήσουν τις προπονήσεις. Για να αποφύγουν τα κατάγματα, δηλαδή.
Κατ’ αρχήν πριν πάμε στα βαριά, ας το ρίξουμε στην ελαφρότητα με ένα καλλιτεχνικό κουίζ. Τι συνδέει τον cult σκηνοθέτη Μάρτιν Σκορσέζε και την «ερευνητική δημοσιογραφία» στην Ελλάδα; Απολύτως τίποτα, εκτός από το γεγονός ότι ο τίτλος της ταινίας του Σκορσέζε «Κακόφημοι Δρόμοι», άνετα μπορεί να περιγράψει την ελληνική «ερευνητική δημοσιογραφία». Όπως και άλλοι τίτλοι, για να αναφερθούμε έτσι πρόχειρα στο «Οι περιπέτειες του Επιθεωρητή Κλουζώ», το ανατολίτικο «Ο Αλή Μπαμπά και οι 40 κλέφτες» και τέλος το κλασικό αριστούργημα του Σαμ Πέκινπα «Getaway»,αλλά με την ελληνική απόδοση του τίτλου της ταινίας,δηλαδή «Πάρε τα λεφτά και τρέχα».
Για να τελειώνουμε με τις …διεθνείς υποθέσεις, αλλά και για να σας δείξουμε ότι είμαστε αρκούντως μορφωμένοι, όποιος θέλει να ασχοληθεί σοβαρά με την αυθεντική υπόθεση της ερευνητικής δημοσιογραφίας, ας διαβάσει το κατατοπιστικό paper του Columbia («DEFINING INVESTIGATIVE REPORTING What makes it different from other types of journalism?»), το οποίο παραθέτουμε ΕΔΩ: https://ccnmtl.columbia.edu/projects/caseconsortium/casestudies/23/casestudy/files/sunsentinel/coronel_chapter_10_16.pdf.
Τι συμβαίνει στην Ελλάδα; Με σοβαρότατες εξαιρέσεις, όπως για παράδειγμα η αποκάλυψη από τον Κ. Βαξεβάνη της περίφημης «λίστας Λαγκάρντ», όταν μιλάμε για «ερευνητική δημοσιογραφία», καλό θα ήταν να το μεταφράζουμε στην πιο κοντινή εκδοχή του. Η οποία είναι «Εκτελέσεις Συμβολαίων Ο Μπάμπης».
Επειδή λοιπόν μας αρέσουν τα κουίζ και επίσης θέλουμε να δικαιολογήσουμε την προηγούμενη προσομοίωση, πάμε σε κάποια:
- «Ερευνητής δημοσιογράφος» πριν από λίγα χρόνια προσελήφθη από εφοπλιστή για να τον διευκολύνει στην κόντρα που είχε με μεγαλοτραπεζίτη της εποχής. Τι έκανε, λοιπόν, ο δημοσιογράφος – ντετέκτιβ; Έγραφε με μονομανία εναντίον του τραπεζίτη σημεία και τέρατα, εκβιάζοντας τις δικαστικές αρχές να τον κλείσουν φυλακή. Τώρα που ο τραπεζίτης αποδείχτηκε αθώος σε όλα τα δικαστήρια, ο «Κλουζώ» ξέχασε την υπόθεση.
- «Ερευνητής δημοσιογράφος» εμφανίσθηκε σε κυβερνητικό αξιωματούχο (πρώτη κυβέρνηση Μητσοτάκη) ζητώντας βοήθεια για αμφιλεγόμενη γερμανική επένδυση στην Ελλάδα. Όταν η δουλειά δεν έγινε, ο «σταυροφόρος της ηθικής» εξετράπη σε πολυετή «δημοσιογραφικό» αγώνα που κρατάει ακόμη κατά του κυβερνητικού αξιωματούχου. «Είναι πολλά τα λεφτά Άρη» που έλεγε ο Σπύρος Καλογήρου στον Νίκο Κούρκουλο.
- «Ερευνητής δημοσιογράφος» ξεκίνησε καμπάνια εναντίον μεγαλοτραπεζίτη στα χρόνια του Μνημονίου. «Αποκαλύψεις», καταγγελίες, απειλές και όλος ο σχετικός ορυμαγδός. Ξαφνικά η «σταυροφορία» τερματίστηκε και ο «ερευνητής» εθεάθη ακόμη και στο σκάφος του τραπεζίτη. Φίλος, γνώστης των παρασκηνίων της υπόθεσης μας έλυσε το μυστήριο με μια… δυσνόητη φράση: «800.000 λόγοι υπήρχαν για να γίνει αυτή η μεταστροφή».
- Δυο «ερευνητές δημοσιογράφοι» κάθισαν και έγραψαν μια ανώνυμη επιστολή και την έστειλαν σε επικεφαλής Ανεξάρτητης Αρχής. Κατήγγειλαν τρείς επιχειρηματίες και κυβερνητικό παράγοντα της εποχής για «πολιτικό χρήμα». Μετά από ένα μήνα, ο Μπόλεκ και ο Λόλεκ εμφανίσθηκαν στον Πρόεδρο της Αρχής, λέγοντας ότι είχαν την πληροφορία (;) ότι υπήρχε στο γραφείο του μια επιστολή και δεν κάνει κάτι για να τη διερευνήσει. Όταν ο δυστυχής επικεφαλής της Αρχής, τους εξήγησε ότι οι περίφημες καταγγελίες για «πολιτικό χρήμα» ήταν επιπέδου «Μίκυ Μάους», οι σοβαροί «ερευνητές» ξεκίνησαν να τον προπηλακίζουν από τα Μέσα που είχαν στη διάθεσή τους.
Ο κατάλογος μπορεί να επεκταθεί απεριόριστα, γιατί η δημόσια ζωή στην Ελλάδα είναι ένα «μικρό καφενείο», όπου όλοι γνωριζόμαστε. Δεν έχει όμως σημασία.
Με σημαντικές εξαιρέσεις (όπως ο Κ. Βαξεβάνης) η ελληνική «ερευνητική δημοσιογραφία» απαρτίζεται από δυο «φυλές». Τη «φυλή» των Κλουζώ, που νομίζουν ότι λίγο απέχουν από το Πούλιτζερ. Και τους αρχηγούς, τη «φυλή» των snippers, των «ελεύθερων σκοπευτών» που προσφέρουν τα «πιστόλια» τους (για «νεροπίστολα» πρόκειται) σε οικονομικά συμφέροντα για «εκτελέσεις συμβολαίων».
Επειδή όμως έφτασε η εποχή των αποκαλυπτηρίων, οι snippers έγιναν πλέον τόσο ορατοί, τα σκοπευτικά τους έχουν σημαδέψει και οι αυλαίες πέφτουν. Αυτά προς το παρόν. Στη συνέχεια έρχονται, διευθύνσεις και ονόματα.
