Στην αναθεώρηση προς τα κάτω των προβλέψεών της για την παγκόσμια οικονομία το 2025 προχώρησε η Παγκόσμια Τράπεζα, σημειώνοντας πως η δεκαετία του 2020 αναμένεται να είναι η πιο αδύναμη για την παγκόσμια οικονομία από τη δεκαετία του 1960. Συγκεκριμένα, αναφέρει πως η ανάπτυξη θα περιοριστεί στο 2,3%, δηλαδή 0,4% χαμηλότερα από την προηγούμενη εκτίμηση, επισημαίνοντας ότι οι δασμοί και η αυξημένη αβεβαιότητα αποτελούν «σοβαρό αντίθετο άνεμο» για σχεδόν όλες τις οικονομίες.
Στην εξαμηνιαία έκθεσή της Global Economic Prospects, η Παγκόσμιας Τράπεζα έχει αναθεωρήσει προς τα κάτω τις εκτιμήσεις για σχεδόν το 70% των οικονομιών – συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, της Κίνας και της Ευρώπης, καθώς και έξι σημαντικών αναδυόμενων οικονομιών – σε σχέση με τις αντίστοιχες προβλέψεις πριν από έξι μήνες, προτού δηλαδή αναλάβει καθήκοντα ο Ντόναλντ Τραμπ.
Ο εμπορικός πόλεμος που κήρυξε ο πρόεδρος των ΗΠΑ, με τεράστιους δασμούς σε συμμάχους και ανταγωνιστές, έχει προκαλέσει αναταράξεις στο παγκόσμιο εμπόριο και αντίποινα από τις χώρες που βρέθηκαν στο στόχαστρο. Αν και ορισμένα μέτρα ανακλήθηκαν στη συνέχεια, οι δασμοί παραμένουν σημαντικά υψηλότεροι από ό,τι πριν αναλάβει την εξουσία, ενώ η αβεβαιότητα γύρω από την εμπορική πολιτική παραμένει πρωτοφανής. Πάντως, Αμερικανοί αξιωματούχοι συνεχίζουν να επιμένουν ότι οι αρνητικές συνέπειες θα αντισταθμιστούν από αύξηση των επενδύσεων και τις φορολογικές περικοπές που προωθούνται.
Ο χειρότερος ρυθμός ανάπτυξης από το 1960
Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι η παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη φέτος θα είναι η ασθενέστερη εκτός περιόδου ύφεσης από το 2008. Έως το 2027, η μέση ετήσια αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ αναμένεται να φτάσει μόλις το 2,5%, τον χαμηλότερο ρυθμό ανάπτυξης από τη δεκαετία του 1960.
Η έκθεση προβλέπει ότι το παγκόσμιο εμπόριο θα αυξηθεί μόλις κατά 1,8% το 2025, από 3,4% το 2024 και πολύ κάτω από τον μέσο όρο 5,9% της δεκαετίας του 2000. Η πρόβλεψη βασίζεται στους δασμούς που ίσχυαν στα τέλη Μαΐου, περιλαμβανομένου του 10% των ΗΠΑ σε εισαγωγές από τις περισσότερες χώρες, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη αυξήσεις που ανακοίνωσε ο Τραμπ τον Απρίλιο και αναβλήθηκαν για τις 9 Ιουλίου ώστε να συνεχιστούν οι διαπραγματεύσεις.
Η Τράπεζα εκτιμά ότι ο παγκόσμιος πληθωρισμός θα φτάσει στο 2,9% το 2025, παραμένοντας πάνω από τα προ πανδημίας επίπεδα, λόγω αυξήσεων δασμών και στενότητας στις αγορές εργασίας. «Οι κίνδυνοι για την παγκόσμια προοπτική δείχνουν ξεκάθαρα καθοδική κατεύθυνση», αναφέρει η Τράπεζα. Από τα μοντέλα που εφαρμόζει προκύπτει ότι μια επιπλέον αύξηση 10 ποσοστιαίων μονάδων στους μέσους δασμούς των ΗΠΑ, πέρα από το ήδη ισχύον 10%, και αντίστοιχα αντίποινα από άλλες χώρες, θα μπορούσαν να αφαιρέσουν ακόμη 0,5 ποσοστιαίες μονάδες από την πρόβλεψη για το 2025.
«Η ανάπτυξη μπορεί να αποδειχθεί ακόμη χαμηλότερη, αν ενταθούν οι εμπορικοί περιορισμοί ή συνεχιστεί η πολιτική αβεβαιότητα, οδηγώντας πιθανόν και σε αύξηση των χρηματοοικονομικών πιέσεων». Μια τέτοια κλιμάκωση των εμπορικών φραγμών θα οδηγούσε σε «πάγωμα του παγκόσμιου εμπορίου στο δεύτερο εξάμηνο του έτους… συνοδευόμενο από κατάρρευση της εμπιστοσύνης, αυξανόμενη αβεβαιότητα και αναστάτωση στις χρηματοπιστωτικές αγορές», όπως αναφέρεται στην έκθεση.
Παρότι ο κίνδυνος παγκόσμιας ύφεσης παραμένει κάτω του 10%, η Παγκόσμια Τράπεζα στην έκθεση της επισημαίνει ότι «πολλές από τις δυνάμεις που οδήγησαν στο οικονομικό θαύμα των τελευταίων 50 χρόνων – όταν το κατά κεφαλήν ΑΕΠ στις αναπτυσσόμενες χώρες σχεδόν τετραπλασιάστηκε και πάνω από 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι βγήκαν από την ακραία φτώχεια – έχουν πλέον αντιστραφεί».
«Ομιχλώδες τοπίο» στην παγκόσμια οικονομία
Ανώτατοι αξιωματούχοι από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα συναντώνται αυτή την εβδομάδα στο Λονδίνο σε μια προσπάθεια εκτόνωσης της εμπορικής διένεξης, η οποία έχει επεκταθεί πέρα από τους δασμούς, αγγίζοντας περιορισμούς στα σπάνια μέταλλα και απειλώντας τις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες και κατ’ επέκταση την παγκόσμια ανάπτυξη.
«Η αβεβαιότητα παραμένει ένα ισχυρό εμπόδιο, σαν ομίχλη σε διάδρομο απογείωσης. Επιβραδύνει τις επενδύσεις και θολώνει την προοπτική», δήλωσε στο Reuters ο αναπληρωτής επικεφαλής οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας, Αϊχάν Κόσε.
Ωστόσο, σημείωσε ότι υπάρχουν ενδείξεις αυξημένου διαλόγου για το εμπόριο που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη μείωση της αβεβαιότητας, ενώ οι εφοδιαστικές αλυσίδες προσαρμόζονται στον νέο παγκόσμιο χάρτη εμπορίου, χωρίς να καταρρέουν. Το παγκόσμιο εμπόριο θα μπορούσε να παρουσιάσει μέτρια ανάκαμψη το 2026, στο 2,4%, ενώ η πρόοδος στην τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε επίσης να ενισχύσει την ανάπτυξη.
«Πιστεύουμε ότι τελικά η αβεβαιότητα θα μειωθεί», ανέφερε και συμπλήρωσε: «Μόλις καθαρίσει η ομίχλη που υπάρχει, η μηχανή του εμπορίου μπορεί να ξεκινήσει ξανά – αλλά με πιο αργό ρυθμό». Ο Αϊχάν Κόσε επεσήμανε ότι, παρότι τα πράγματα μπορεί να επιδεινωθούν, το εμπόριο συνεχίζεται και οικονομίες όπως η Κίνα και η Ινδία εξακολουθούν να παρουσιάζουν ισχυρή ανάπτυξη. Παράλληλα, πολλές χώρες εξετάζουν νέες εμπορικές συνεργασίες που θα μπορούσαν να αποδώσουν καρπούς στο μέλλον.
«Κατήφορος» για ΗΠΑ, Ευρώπη και αναπτυσσόμενο κόσμο
Η Παγκόσμια Τράπεζα τόνισε ότι οι προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας έχουν «επιδεινωθεί σημαντικά» από τον Ιανουάριο, κυρίως λόγω των ανεπτυγμένων οικονομιών, οι οποίες τώρα αναμένεται να αναπτυχθούν μόλις κατά 1,2% το 2025, από 1,7% το 2024. Η πρόβλεψη για τις ΗΠΑ μειώθηκε κατά 0,9 ποσοστιαίες μονάδες, στο 1,4%, ενώ για το 2026 μειώθηκε κατά 0,4 μονάδες, στο 1,6%. Η αύξηση των εμπορικών φραγμών, η «ιστορικά υψηλή αβεβαιότητα» και η έντονη αστάθεια στις χρηματοπιστωτικές αγορές αναμένεται να επιβαρύνουν την ιδιωτική κατανάλωση, το εμπόριο και τις επενδύσεις.
Η ανάπτυξη στην ευρωζώνη αναμένεται να φτάσει μόλις το 0,7% (-0,3 μονάδες), ενώ στην Ιαπωνία προβλέπεται στο ίδιο επίπεδο, με μείωση 0,5 ποσοστιαίων μονάδων. Για τις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες, η ανάπτυξη τοποθετείται στο 3,8% για το 2025, έναντι πρόβλεψης 4,1% τον Ιανουάριο. Αντίθετα η πρόβλεψη για την Κίνα παρέμεινε αμετάβλητη στο 4,5%, καθώς το Πεκίνο εξακολουθεί να διαθέτει περιθώριο νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής για την ενίσχυση της ανάπτυξης.
Ιδιαίτερα ευάλωτες είναι οι φτωχότερες χώρες. Σύμφωνα με την έκθεση, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ των αναπτυσσόμενων οικονομιών το 2027 θα είναι 6% χαμηλότερο από τα προ πανδημίας επίπεδα, ενώ για τις περισσότερες χώρες – εξαιρουμένης της Κίνας – θα χρειαστούν δύο δεκαετίες για να ανακτήσουν τις οικονομικές απώλειες της δεκαετίας του 2020.
Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι πάνω από τις μισές χώρες χαμηλού εισοδήματος βρίσκονται είτε σε κατάσταση υπερχρέωσης είτε κοντά σε αυτή – με την κατάσταση να επιδεινώνεται από τη μείωση της διεθνούς βοήθειας. Η Βρετανία έχει μειώσει σημαντικά τον προϋπολογισμό αναπτυξιακής βοήθειας για να καλύψει αυξημένες αμυντικές δαπάνες, ενώ η USAID, ο αμερικανικός οργανισμός αναπτυξιακής βοήθειας, έχει πρακτικά διαλυθεί με απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ.
Σχολιάζοντας την κατάσταση στη διεθνή οικονομία, ο επικεφαλής οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας, Ιντέρμιτ Γκιλ, δήλωσε ότι η πρόοδος δεκαετιών στις αναπτυσσόμενες χώρες έχει σχεδόν σταματήσει, με την επένδυση και το εμπόριο να επιβραδύνονται και το χρέος να αυξάνεται. «Εκτός Ασίας, ο αναπτυσσόμενος κόσμος έχει μετατραπεί σε ζώνη χωρίς ανάπτυξη», είπε και πρόσθεσε: «Η ανάπτυξη στις αναπτυσσόμενες οικονομίες έχει πέσει από το 6% τη δεκαετία του 2000 στο 5% τη δεκαετία του 2010 – και τώρα σε κάτω από 4% στη δεκαετία του 2020».
