Τη χειρότερη επίδοση πρώτου εξαμήνου από το 1973 κατέγραψε το αμερικανικό δολάριο, την περίοδο Ιανουαρίου – Ιουνίου 2025. Οι εμπορικές και οικονομικές πολιτικές του Ντόναλντ Τραμπ έχουν προκαλέσει τεράστια ανασφάλεια στις αγορές και πολλοί επενδυτές επανεξετάζουν την έκθεσή τους στο δολάριο ως κυρίαρχο νόμισμα της παγκόσμιας οικονομίας.
Ο δείκτης δολαρίου, που μετρά την ισχύ του έναντι έξι βασικών νομισμάτων, συμπεριλαμβανομένων της στερλίνας, του ευρώ και του γιεν, έχει σημειώσει πτώση άνω του 10% μέχρι στιγμής το 2025. Πρόκειται για τη χειρότερη εκκίνηση έτους από την κατάρρευση του συστήματος Μπρέτον Γουντς.
«Το δολάριο έχει γίνει ο σάκος του μποξ της αλλοπρόσαλλης πολιτικής Τραμπ», σχολίασε ο Φραντσέσκο Πεζόλε, στρατηγικός αναλυτής συναλλάγματος στην ING.
Όπως εξήγησε στους Financial Times, οι παλινωδίες Τραμπ με τον εμπορικό πόλεμο και τους δασμούς, σε συνδυασμό με τις δανειακές ανάγκες και το διαρκώς αυξανόμενο χρέος των ΗΠΑ, αλλά και η υπονόμευση της ανεξαρτησίας της ομοσπονδιακής τράπεζας έχουν προκαλέσει ισχυρό πλήγμα στην αξιοπιστία του δολαρίου ως ασφαλούς καταφυγίου για τους επενδυτές.
Το «μεγάλο όμορφο» νομοσχέδιο εκτοξεύει χρέος και ανασφάλεια
Καθώς η Γερουσία ετοιμάζεται να ψηφίσει για το «μεγάλο – όμορφο» φορολογικό νομοσχέδιο του Τραμπ, το οποίο εκτιμάται πως θα πυροδοτήσει μια νέα αύξηση χρέους, το νόμισμα υποχώρησε εκ νέου τη Δευτέρα κατά 0,2% με την πτωτική τάση να συνεχίζεται.
Το νέο φορολογικό νομοσχέδιο του Ντόναλντ Τραμπ – που αποτέλεσε και την αφορμή της δημόσιας διαμάχης με τον πρώην στενό συνεργάτη του και μεγιστάνα της τεχνολογίας Έλον Μασκ – αναμένεται να προσθέσει έως και 3,2 τρισεκατομμύρια δολάρια στο χρέος των ΗΠΑ την επόμενη δεκαετία, εντείνοντας τους φόβους για τη βιωσιμότητα του δανεισμού της Ουάσινγκτον και προκαλώντας μαζική έξοδο από την αγορά αμερικανικών ομολόγων.
► Trumponomics… κόντρα στις υποσχέσεις: Μείωση του ΑΕΠ των ΗΠΑ τις πρώτες 100 ημέρες
Το τέλος του «ασφαλούς καταφυγίου»
Η απότομη πτώση του δολαρίου το φέρνει στο χειρότερο πρώτο εξάμηνο από την απώλεια 15% του 1973 και στη χαμηλότερη επίδοση εξαμήνου από το 2009.
Τα στοιχεία διαψεύδουν και τους ισχυρισμούς του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος υποστήριζε ότι ο εμπορικός πόλεμος που κήρυξε θα έπληττε τις άλλες οικονομίες και όχι τις ΗΠΑ και θα ενίσχυε το δολάριο έναντι των ανταγωνιστικών νομισμάτων. Τελικά το ευρώ έχει ενισχυθεί κατά 13% και οι επενδυτές επιστρέφουν σε ευρωπαϊκά ομόλογα, όπως της Γερμανίας, θεωρώντας ασφαλέστερα καταφύγια από τα αμερικανικά.
Η τιμή του χρυσού έχει επίσης φτάσει σε ιστορικά υψηλά φέτος, με συνεχείς αγορές από κεντρικές τράπεζες και επενδυτές που ανησυχούν για υποτίμηση των περιουσιακών τους στοιχείων σε δολάρια.
Ο Άντριου Μπολς, επικεφαλής επενδύσεων σταθερού εισοδήματος στην Pimco, παρότι εκτιμά πως «δεν διακυβεύεται σοβαρά το καθεστώς του δολαρίου ως de facto αποθεματικού νομίσματος του κόσμου», σημειώνει πως «αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορείς να έχεις μια σημαντική αποδυνάμωσή του». Σε αυτό το πλαίσιο, επισημαίνει πως η στροφή των επενδυτών παγκοσμίως, δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο που τροφοδοτεί την πτώση του αμερικανικού νομίσματος.
► Μια βόμβα στα χέρια του Τραμπ: Στα 36 τρισ. δολάρια το χρέος των ΗΠΑ – Ποιοι το κατέχουν
Μεγάλοι επενδυτές, από συνταξιοδοτικά ταμεία μέχρι διαχειριστές συναλλαγματικών αποθεμάτων κεντρικών τραπεζών, έχουν δηλώσει την πρόθεσή τους να μειώσουν την έκθεσή τους στο δολάριο και τα αμερικανικά περιουσιακά στοιχεία, αμφισβητώντας κατά πόσο το δολάριο εξακολουθεί να προσφέρει καταφύγιο απέναντι στις διακυμάνσεις των αγορών.
Ένας ακόμα λόγος πίεσης είναι οι αυξανόμενες προσδοκίες ότι η Fed θα μειώσει επιθετικά τα επιτόκια για να στηρίξει την οικονομία, με προτροπή του Τραμπ, ο οποίος επιτίθεται ανοιχτά και με ακραίους χαρακτηρισμούς κατά του επικεφαλής της ομοσπονδιακής τράπεζας Τζερόμ Πάουελ. Πολλοί εκτιμούν πως ο πρόεδρος των ΗΠΑ θα επιχειρήσει πέντε μειώσεις κατά 0,25% μέχρι το τέλος του επόμενου έτους.
► Τι συμβαίνει με την οικονομία των ΗΠΑ – Γιατί την υποβαθμίζουν οι οίκοι αξιολόγησης
Πάντως μια μερίδα αναλυτών εκτιμά πως ο κατήφορος του δολαρίου θα μπορούσε σύντομα να λάβει τέλος. Δεδομένου του ρυθμού πτώσης και της δημοφιλίας των στοιχημάτων κατά του δολαρίου, ορισμένοι περιμένουν σταθεροποίηση. «Το σενάριο του ασθενέστερου δολαρίου έχει γίνει υπερβολικά δημοφιλές και υποψιάζομαι ότι ο ρυθμός πτώσης θα επιβραδυνθεί», δήλωσε χαρακτηριστικά στους Financial Times ο Γκάι Μίλερ, επικεφαλής στρατηγικής αγοράς στον ασφαλιστικό όμιλο Zurich.
Επαναλαμβάνοντας τα λάθη του Νίξον
Αν και η τελική έκβαση της οικονομικής πολιτικής του Τραμπ παραμένει αβέβαιη, οι ΗΠΑ φαίνεται για την ώρα να έχουν μπει σε ένα σπιράλ φθοράς του δολαρίου, αύξησης του πληθωρισμού και υποχώρησης της ανάπτυξης. Οι κίνδυνοι για την αμερικανική οικονομία εντείνονται από το γεγονός πως αυτή τη φορά, οι ανταγωνιστές εμφανίζονται περισσότερο έτοιμοι για την απεξάρτηση από το δολάριο.
Από τη μια υπάρχει ένα μπλοκ με επίκεντρο το κινεζικό γουάν, το οποίο αποτελείται από την Κίνα και τις χώρες εταίρους της, ιδίως στην Ανατολική Ασία, αλλά και τη Λατινική Αμερική και την Αφρική, και από την άλλη το ευρωπαϊκό μπλοκ με το ευρώ να κερδίζει διαρκώς έδαφος έναντι του δολαρίου.
Είναι γεγονός πως η φθορά της κυριαρχίας του δολαρίου είχε ήδη ξεκινήσει πριν από τον Τραμπ. Ωστόσο ο Ντόναλντ Τραμπ, όπως παρατηρεί το Foreign Policy, επιταχύνει αυτή τη φθορά αναπαράγοντας αρκετά από τα μακροοικονομικά λάθη της εποχής Νίξον, πυροδοτώντας έναν εμπορικό πόλεμο και προωθώντας πολιτικές που υπονομεύουν την κυριαρχία του αμερικανικού νομίσματος.
Εξάλλου οι βαθύτερες απειλές για το δολάριο προέρχονται από το εσωτερικό: το δημόσιο χρέος έχει ξεπεράσει το 120% του ΑΕΠ, και η άνοδος των επιτοκίων κάνει τη δημοσιονομική πορεία ανεξέλεγκτη. Παρά τις επικρίσεις του Τραμπ για τα ελλείμματα που άφησε η κυβέρνηση Μπάιντεν (6,4% του ΑΕΠ εκτός κρίσεων), τα δικά του φαίνεται πως θα ξεπεράσουν το 7% χωρίς καν νέα ύφεση ή πανδημία. Τις κρίσεις τις δημιουργεί σχεδόν μόνος του.
Αν η διεθνής ζήτηση για αμερικανικά ομόλογα μειωθεί, τα επιτόκια θα αυξηθούν και η κρίση θα επιταχυνθεί. Δεν είναι βέβαιο ότι θα προκύψει πληθωριστικό σοκ ή συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας – αλλά οι πιθανότητες είναι πια υπέρ ενός τέτοιου σεναρίου μέσα στην επόμενη τετραετία.
