Τυπικά, η σύνταξη χηρείας κυμαίνεται στο 70%. Σε πολλές περιπτώσεις, ωστόσο, πέφτει κάτω του… 20%, αλλά και εδώ υπάρχουν εξαιρέσεις. Για τον ΕΦΚΑ υπάρχουν χήρες και χήρες…
Με βάση την ασφαλιστική νομοθεσία, η σύνταξη «λόγω θανάτου», όπως λέγεται, εξελίσσεται ως εξής:
- Στο 70% από την ημέρα θανάτου του άμεσα ασφαλισμένου (δικαιούχου)
- Στο 50% αυτής (ήτοι στο 35% της αρχικής) μετά την τριεετία, στην περίπτωση απασχόλησης ή λήψης σύνταξης εξ ιδίου δικαιώματος
Ωστόσο, τα ανωτέρω δεν εφαρμόζονται ενιαία, καθώς υπάρχει μια σειρά από κρυφές διατάξεις, οι οποίες οδηγούν την σύνταξη ακόμη και κάτω του ευτελούς 20%. Και ακόμη δεν εφαρμόζεται η διάταξη του νόμου 4387/16 (Νόμος Κατρούγκαλου) που προβλέπει ότι όταν ο δικαιούχος λαμβάνει σύνταξη εξ ιδίου δικαιώματος, δεν δικαιούται και το τμήμα της εθνικής σύνταξης από της χηρείας (δεύτερη εθνική σύνταξη),
Η σύνταξη χηρείας υπολογίζεται στο 70% για τις περιπτώσεις συνταξιοδότησης του άμεσα ασφαλισμένου μετά την 1η Ιανουαρίου 2019, ή για τις περιπτώσεις που ο θανών (ασφαλισμένος) εργαζόταν και δεν έπαιρνε σύνταξη.
Στην περίπτωση της εργασίας του άμεσα ασφαλισμένου, η σύνταξη χηρείας αποτελεί το 70% της σύνταξης που θα ελάμβανε ο θανών, εάν έβγαινε με τις προϋποθέσεις που είχε συγκεντρώσει μέχρι τη στιγμή του μοιραίου.
Η σύνταξη χηρείας και παραδείγματα
Παράδειγμα 1: Αν, για παράδειγμα, έχει μόνο 15 έτη ασφάλισης και συντάξιμο μισθό 1.000 ευρώ, θα έπαιρνε σύνταξη γήρατος 508 ευρώ και η χήρα, κατά την πρώτη τριετία, θα πάρει 355 ευρώ μεικτά.
Μετά την τριετία και στην περίπτωση εργασίας ή συνταξιοδότησης εξ ιδίου δικαιώματος, η σύνταξη περιορίζεται στο 35%. Στο παράδειγμά μας, στα 178 ευρώ. Εάν δεν υπάρχει εργασία ή (δεύτερη) σύνταξη, η παροχή παραμένει στο 70%. Να σημειωθεί εδώ ότι πρόκειται για τη μοναδική περίπτωση συνταξιούχου που εργάζεται και πληρώνει πέναλτι (μειωμένη σύνταξη) στον ΕΦΚΑ. Και αυτή αφορά στην/στον χήρα/ο που πρέπει να μεγαλώσει ενδεχομένως μια μονογονεϊκή οικογένεια.
Εάν πρόκειται για παλιό συνταξιούχο, πριν από την πλήρη εφαρμογή του ν. 4387/16 και ο θάνατος επήλθε τα τελευταία χρόνια, δηλαδή μετά το 2016, τότε η αρχική σύνταξη του θανόντος επανακαθορίζεται. Υπολογίζεται από την αρχή με βάση τα νέα μειωμένα ποσοστά του Νόμου Κατρούγκαλου. Αυτό συνήθως βγάζει μια μείωση της τάξης κατά 20%. Και, ακολούθως, εφαρμόζονται τα ποσοστά του νόμου (70% και 35% στην τριετία).
Τούτων δοθέντων, με τον επανυπολογισμό η σύνταξη περιορίζεται στο 80%, όταν εφαρμόζεται το 70%, πέφτει στο 56% και στην τριεετία, όταν υπάρχει εργασία ή άλλη/δεύτερη σύνταξη, αυτή συρρικνώνεται στο 28%.
Παράδειγμα 2: Εάν η σύνταξη εξ ιδίου δικαιώματος είναι 1.250 ευρώ και η σύνταξη χηρείας 500 ευρώ, τότε η καταβολή της δεύτερης σύνταξης οδηγεί σε μηνιαίες μεικτές καταβολές σε 1.750 ευρώ, οπότε εφαρμόζεται συντελεστής Εισφοράς Αλληλεγγύης (ΕΑΣ) 6% επί όλου του ποσού, δηλαδή τόσο επί της σύνταξης χηρείας όσο και στην εξ ιδίου δικαιώματος, με αποτέλεσμα να παρακρατούνται το 105 ευρώ κάθε μήνα.
Ταυτόχρονα, τα 395 ευρώ υπόκεινται και σε φορολογικό συντελεστή 22% και εισφορά Υγείας (ΕΟΠΥΥ) 6%. Κατά συνέπεια, περιορίζονται ακόμη περισσότερο, κόβοντας την αρχική σύνταξη χηρείας κάτω του 20%.
Βεβαίως, ο ΕΦΚΑ δεν εφαρμόζει πάντα τις διατάξεις για περικοπή της σύνταξης στο μισό μετά την τριετία (σε περίπτωση εργασίας ή συνταξιοδότησης εξ ιδίου δικαιώματος). Με αποτέλεσμα πολλοί δικαιούχοι να εμφανίζονται ότι λαμβάνουν «αχρεωστήτως» επιπλέον ποσά, τα οποία θα κληθούν να επιστρέψουν κάποια στιγμή.
