Δεν έχει τέλος η εφευρετικότητα και η δημιουργικότητα των Ελλήνων τραπεζιτών, όταν χρειάζεται να παρακάμψουν τις κυβερνητικές παρεμβάσεις για τις υψηλές προμήθειες και τα μεγάλα «σπρεντ» επιτοκίων και να συνεχίσουν να χρεώνουν τους Έλληνες ακριβότερα από ότι στην Ευρωζώνη.
Από τη στιγμή που άρχισε η υποχώρηση των επιτοκίων και οι τράπεζες έχασαν τα δυνατότητα να τοποθετούν σε υψηλότοκες καταθέσεις της ΕΚΤ, για δικό τους όφελος, τα χρήματα των καταθέσεων των πελατών με τα σχεδόν μηδενικά επιτόκια, οι τραπεζίτες έβαλαν μπροστά τη φάμπρικα των αμοιβαίων κεφαλαίων.
Η μείωση των επιτοκίων συνέπεσε λίγο πολύ και με τις κυβερνητικές παρεμβάσεις, οι οποίες είχαν στόχο να μειώσουν τις υπέρογκες και σε πολλές περιπτώσεις προκλητικές προμήθειες τις οποίες χρέωναν οι τράπεζες στους πελάτες για απλές συναλλαγές, όπως εμβάσματα, μεταφορές μικροποσών κ.ά..
Παρότι, όμως, οι προμήθειες αυτές μειώθηκαν, ύστερα από τη νομοθετική παρέμβαση, τα έσοδα των τραπεζών από προμήθειες, όχι μόνο δεν μειώθηκαν αλλά αυξήθηκαν, κατά 13% το πρώτο τρίμηνο του 2025.
Η εξήγηση είναι ότι οι τράπεζες μετέφεραν συστηματικά τις καταθέσεις σε αμοιβαία κεφάλαια, διαφόρων κατηγοριών, κυρίως όμως σε αμοιβαία καθορισμένης λήξης (target maturity) που ισοδυναμούν λίγο – πολύ με προθεσμιακές καταθέσεις.
Το… πλεονέκτημα των αμοιβαίων κεφαλαίων, για τις τράπεζες, είναι ότι οι προμήθειες που επιβάλλουν σε αυτά, είναι διαφορετικές και διαφεύγουν των περιορισμών που νομοθετήθηκαν, καθώς κατηγοριοποιούνται ως προμήθειες επενδυτικών υπηρεσιών.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ESMA ( European Securities and Markets Authority) την ευρωπαϊκή αρχή των Επιτροπών Κεφαλαιαγοράς και έρευνα της ελληνικής Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, η μέση προμήθεια για τα μετοχικά αμοιβαία κεφάλαια στην Ελλάδα είναι 2,24%, κατά 60% υψηλότερη από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο που είναι 1,40%.
Για τα ομολογιακά αμοιβαία η μέση προμήθεια είναι 1,09% στην Ελλάδα, 27% μεγαλύτερη από ότι ο μέσος ευρωπαϊκός όρος που είναι 0,86%. Ενώ για μικτά αμοιβαία κεφάλαια, η μέση προμήθεια στην Ελλάδα είναι 1,83%, κατά 26% ψηλότερη από την μέση ευρωπαϊκή.
Η «στροφή» των καταθέσεων είναι εμφανής, καθώς τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος δείχνουν ότι οι καταθέσεις των νοικοκυριών αυξήθηκαν μόνο κατά 3 δισ. ευρώ το 2024, το χαμηλότερο ποσοστό από το 2017, ενώ οι εισροές σε αμοιβαία κεφάλαια καθορισμένης λήξης έφτασαν τα 5 δισ. ευρώ περίπου.
Συνολικά η αξία των αμοιβαίων κεφαλαίων αυξήθηκε από 15,8 δισ. ευρώ στο τέλος του 2023, σε 24 δισ. ευρώ έως το Μάρτιο του 2025, κατά 52% δηλαδή μέσα στο 15μηνο, κατά το οποίο εξελίχθηκε το μεγαλύτερο μέρος της μείωσης των επιτοκίων της ΕΚΤ που προκάλεσε τις κινήσεις των τραπεζών.
Με τον τρόπο αυτό, οι τράπεζες παρέκαμψαν τους κυβερνητικούς περιορισμούς για τις προμήθειες, κατεβάζοντας μεν τις τελευταίες για πολλές καθημερινές συναλλαγές, αλλά δημιούργησαν νέες πηγές εσόδων και υπερκερδών.
Από τη μια, «πέρασαν» τα χρήματα στα αμοιβαία κεφάλαια όπου οι προμήθειες είναι όχι μόνο «ελεύθερες» από κυβερνητικές παρεμβάσεις, αλλά και αρκετά πάνω από το μέσο όρο στην ευρωζώνη.
Από την άλλη «γλίτωσαν» τα επιτόκια που πλήρωναν για καταθέσεις προθεσμίας τα οποία είναι 1,26% κατά μέσο όρο και δεν παύουν να είναι από τα χαμηλότερα στην ευρωζώνη όπου ο μέσος όρος είναι 1,98%, όπως φαίνεται και στο παρακάτω γράφημα.
