Η διεθνής ναυτιλία εισέρχεται σε μια περίοδο σημαντικών αλλαγών, με την απαίτηση για μείωση των εκπομπών να διαμορφώνει νέες στρατηγικές. Τα πλοία με εναλλακτικά καύσιμα, όπως υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG), μεθανόλη, αμμωνία και υδρογόνο, κερδίζουν σταδιακά έδαφος, καθώς οι πλοιοκτήτες προετοιμάζονται για την εφαρμογή των νέων κανονισμών του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ).
Νέοι και παλιοί κανονισμοί που αλλάζουν το τοπίο
Το Net Zero Framework του IMO θέτει ως στόχο την επίτευξη μηδενικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050. Συγκεκριμένα, προβλέπει ένα υποχρεωτικό πρότυπο έντασης καυσίμου αερίων θερμοκηπίου και έναν μηχανισμό τιμολόγησης: όσα πλοία υπερβαίνουν ορισμένα όρια εκπομπών θα πρέπει να πληρώνουν πρόστιμο, ενώ εκείνα με τις καλύτερες επιδόσεις θα κερδίζουν μονάδες για να τις εμπορεύονται. Αναμένεται να υιοθετηθεί επίσημα τον Οκτώβριο κατόπιν σχετικής ψηφοφορίας.
Tην ίδια ώρα, από το 2024, η ναυτιλία εντάσσεται πλήρως στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών της Ευρωπαϊκής Ένωση, με τις ναυτιλιακές εταιρείες να είναι υποχρεωμένες να πληρώνουν για ένα μέρος των εκπομπών CO2 που παράγουν τα πλοία τους κατά την πλεύση τους εντός της Ε.Ε.
Πλοία-γίγαντες με πράσινη ενέργεια
Με τις θεσμικές αυτές εξελίξεις να «τρέχουν», δεν είναι τυχαίο ότι το πρώτο εξάμηνο του 2025 καταγράφηκε σημαντική αύξηση στη χωρητικότητα των παραγγελιών πλοίων με εναλλακτικά καύσιμα, σύμφωνα με στοιχεία του νορβηγικού νηογνώμονα DNV.
Το LNG παραμένει σήμερα η κυρίαρχη επιλογή με 87 νέες παραγγελίες το πρώτο εξάμηνο του 2025 (συνολικού GT 14,2 εκατ.), καθώς θεωρείται καύσιμο-«γέφυρα» για την πορεία προς χαμηλότερες εκπομπές.
Σημαντική δυναμική καταγράφει και η μεθανόλη, με 40 παραγγελίες (4,6 εκατ. GT), καλύπτοντας ευρύ φάσμα τύπων πλοίων: από εμπορευματοκιβωτιοφόρα έως RoPax και δεξαμενόπλοια. Η αμμωνία και το υδρογόνο βρίσκονται σε πιο πρώιμο στάδιο, συγκεντρώνοντας πάντως μέρος του επενδυτικού ενδιαφέροντος.
Παράλληλα, απαραίτητο «προσόν» για τα πράσινα αυτά πλοία είναι και η μεγάλη χωρητικότητα, καθώς επιτρέπουν τη μεταφορά μεγάλου όγκου, ενώ διαθέτουν τον απαραίτητο χώρο για την ενσωμάτωση των δεξαμενών και των τεχνολογιών που απαιτούνται για την καύση καυσίμων όπως το LNG ή η αμμωνία, χωρίς να περιορίζεται η εμπορική τους χωρητικότητα.
Πράσινος εκσυγχρονισμός στην ελληνική ναυτιλία και ακτοπλοΐα
Από κοντά παρακολουθούν τις εξελίξεις αυτές τόσο η ελληνική ναυτιλία όσο και η ελληνική ακτοπλοΐα, με τη συζήτηση για τη βιωσιμότητα να συνδέεται με τον «πράσινο εκσυγχρονισμό» του στόλου.
Το κόστος συμμόρφωσης της ελληνικής ναυτιλίας μικρών αποστάσεων στους νέους «πράσινους» κανονισμούς της ΕΕ υπολογίζεται στα 225 εκατ. ευρώ, ενώ η επιπλέον επιβάρυνση των ναύλων ανέρχεται στο 38,6%, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του ΙΟΒΕ.
Η μελέτη εκτιμά ότι συνολική ετήσια συμβολή του στο ΑΕΠ για το 2023 (συνυπολογίζοντας συνδεδεμένους κλάδους της οικονομίας) ανέρχεται σε 914 εκατ. ευρώ. Επίσης, για κάθε ένα ευρώ προστιθέμενης αξίας που παράγεται από τις θαλάσσιες μεταφορές φορτίων, εκτιμάται ότι προκύπτει αύξηση κατά περίπου 1,4 ευρώ στο ελληνικό ΑΕΠ. Τέλος, σε 207 εκατ. ευρώ εκτιμάται η συνολική συνεισφορά στα δημόσια έσοδα του κλάδου.
Όσον αφορά στην ακτοπλοΐα, σύμφωνα με ρεπορτάζ του ΑΠΕ-ΜΠΕ, μέσα από ευρωπαϊκούς πόρους και τη στήριξη της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, προγραμματίζονται επενδύσεις άνω του 1 δισ. ευρώ για νέες ναυπηγήσεις, ενεργειακές αναβαθμίσεις και μεγάλες μετασκευές. Το Ταμείο Εκσυγχρονισμού, που χρηματοδοτείται από τα έσοδα του Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ETS), θα καλύψει μέρος αυτής της μετάβασης.
Νέες θάλασσες για την πράσινη ναυτιλία
Εν κατακλείδει, αν και υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις εντός του κλάδου για το πώς θα εφαρμοστούν τα μέτρα και ποιος θα είναι ο ρόλος των μεταβατικών καυσίμων όπως το LNG, η κατεύθυνση είναι σαφής: η ναυτιλία κινείται σε μια νέα εποχή όπου η βιωσιμότητα και οι περιβαλλοντικοί στόχοι θα καθορίζουν όλο και περισσότερο τις επενδυτικές αποφάσεις.
Πρόκληση παραμένει η ανάπτυξη των κατάλληλων υποδομών ανεφοδιασμού για τις γραμμές μεγάλων αποστάσεων και η διαμόρφωση ενός σταθερού θεσμικού πλαισίου. Όπως σημειώνει ο DNV, η απανθρακοποίηση έχει πλέον ενταχθεί στη στρατηγική καθημερινών αποφάσεων του κλάδου, ενώ αναμένονται νέες ρυθμίσεις που θα καθορίσουν τον ρυθμό των επενδύσεων.
