Η κορυφαία Αμερικανίδα αθλήτρια Σιμόν Μπάιλς αποσύρθηκε από τον τελικό του ομαδικού της ενόργανης γυμναστικής στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Τόκιο, για να επικεντρωθεί στα προβλήματα ψυχικής υγείας που αντιμετωπίζει.
«Σήμερα πάλεψα με τους δαίμονες μου και προσπάθησα να τα αφήσω όλα στην άκρη για την ομάδα. Στο τέλος όμως έπρεπε να σκεφτώ την ψυχική μου υγεία», είπε και πρόσθεσε:
«Πρέπει να συγκεντρωνόμαστε και στον εαυτό μας, γιατί και εμείς είμαστε άνθρωποι. Οπότε, πρέπει να προστατεύσουμε το μυαλό και το σώμα μας, αντί να βγούμε εκεί έξω και να κάνουμε αυτό που θέλει ο κόσμος από εμάς».
Η εντύπωση και η συγκίνηση που προκάλεσε σε παγκόσμιο επίπεδο η εξομολόγησή της δείχνει πόσο δύσκολη είναι και πόσο έχει αργήσει η αποενοχοποίηση κάθε προβλήματος ψυχικής υγείας.
Έχουν γίνει πολλές προσπάθειες και πολλά βήματα προόδου για την καταπολέμηση του στίγματος αλλά τα στερεότυπα και τα ταμπού παραμένουν. Με διαφορετική ένταση ανάλογα με το μορφωτικό επίπεδο, αλλά με σημαντική επίδραση στη διαμόρφωση κοινωνικών αναπαραστάσεων γύρω από την ψυχική ασθένεια.
Ο «τρελογιατρός», οι χαρακτηρισμοί «διπολικός» και «παρανοϊκός» για όποιον είναι παρορμητικός ή υπερβολικά καχύποπτος, οι ειρωνείες για κάποιον που δήλωσε καταθλιπτικός, η προσπάθεια ψυχιατρικοποίησης εγκλημάτων του κοινού ποινικού δικαίου είναι συμπτώματα της καθυστέρησης που καθορίζει συχνά την κουλτούρα γύρω από την ψυχική ασθένεια.
Πολύ πιο εύκολα αποκαλύπτει κανείς τη μάχη του με τον καρκίνο ή αφηγείται την περιπέτειά του με Covid-19 από το να μιλήσει για την ψυχική ασθένεια από την οποία υποφέρει ο ίδιος, η σύντροφός του, το παιδί του.
Η θαρραλέα απόφαση της Σιμόν Μπάιλς έχει μεγάλη αξία γιατί δείχνει πως οι επιτυχημένοι, οι λαμπεροί, οι νικητές, οι άριστοι, δεν είναι άτρωτοι και ότι τα προβλήματα ψυχικής υγείας δεν εκδηλώνονται μόνο σε ανθρώπους δυστυχισμένους, άτυχους ή ηττημένους.
Κάποιος που θαυμάζουμε μπορεί να υποφέρει από κατάθλιψη, η δασκάλα του παιδιού μας μπορεί να σωματοποιεί το στρες με διάφορους τρόπους, η παράξενη συμπεριφορά της φίλης μας μπορεί να οφείλεται σε κάποια φοβία, η συναισθηματική αστάθεια του συνεργάτη μας μπορεί να ταλαιπωρεί τον ίδιο περισσότερο από εμάς, ο έφηβος με τα μελαγχολικά μάτια απέναντί μας μπορεί να είναι αυτοκτονικός.
Το βασικό είναι να αναζητήσει κανείς θεραπεία και να βρει το κατάλληλο θεραπευτικό πλαίσιο. Για να αναζητήσει θεραπεία, αν δεν είναι πολύ πιεστικό το πρόβλημά του ώστε να αναγκαστεί να το κάνει, πρέπει να είναι εξοικειωμένος με την ιδέα, να μην ντρέπεται να πάει σε έναν ψυχίατρο, ψυχαναλυτή, ψυχολόγο, ψυχοθεραπευτή, να μη φοβάται να κοιτάξει μέσα του, να θέλει να βοηθήσει τον εαυτό του.
Για να βρει το κατάλληλο θεραπευτικό πλαίσιο δωρεάν, χρειάζεται τύχη. Αν μένει σε κάποια περιοχή όπου υπάρχει κοινοτική φροντίδα ψυχικής υγείας θα βρει μια άκρη. Διαφορετικά, μπορεί να χαθεί στο δαίδαλο των κέντρων ψυχικής υγείας και στα εξωτερικά ιατρεία των γενικών νοσοκομείων - όταν βρει ραντεβού.
Ιδιωτικά, αν δηλαδή κανείς έχει χρήματα να δώσει, υπάρχουν πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες αρκεί να ελεγχθούν βιογραφικά ή να ζητηθούν συστάσεις, γιατί κυκλοφορούν ένα σωρό κομπογιαννίτες που παρουσιάζονται ως «πωλητές ευτυχίας».
Αλλά πριν φτάσουμε εκεί, στην αναζήτηση της λύσης, πρέπει να ξεκινήσουμε από την αναγνώριση του προβλήματος. Και για να συμβεί αυτό, πρέπει να μάθουμε να μιλάμε γι αυτό που αισθανόμαστε, να μη φοβόμαστε να εκτεθούμε, να πιστέψουμε ότι χρειαζόμαστε και ότι υπάρχει βοήθεια, να μην εγκλωβιζόμαστε στη δήθεν παντοδυναμία μας.
Η Σιμόν Μπάιλς έδειξε σε ολόκληρο τον κόσμο πόσο ευάλωτη είναι και τη θαυμάζουμε για τη δύναμή της.
(Η Αγγελική Σπανού είναι δημοσιογράφος- συγγραφέας)
