Και πράγματι τα αποτελέσματα ήταν αναμενόμενα: στροφή με επίκεντρο τις κοινωνικές πολιτικές, καταψήφιση της δεξιάς συντηρητικής παράταξης, επικρότηση της πρότασης προοδευτικής διακυβέρνησης και των προοδευτικών υποψηφίων, απομόνωση του ακροδεξιού χώρου
Τα κυρίαρχα ζητήματα της πολιτικής ατζέντας στα οποία ανταποκρίθηκε το εκλογικό σώμα επίσης αναμενόμενα: Αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, κοινωνικό δίχτυ προστασίας, εξασφάλιση λειτουργικών και σύγχρονων δομών, υποδομών και κατοικίας, ενεργειακή επάρκεια και δίκαιη μετάβαση, σεβασμός στην ανθρώπινη ύπαρξη, την προοπτική της και άρση περιορισμών, σωστή διαχείριση των δημοσιονομικών και των δυνατοτήτων προς όφελος όλων και ιδιαίτερα των ασθενέστερων πολιτών, μετασχηματισμός του γερασμένου πολιτικού κατεστημένου.
Συνεπώς -αν και δεν έχουν ολοκληρωθεί οι συζητήσεις- δεν είναι παρακινδυνευμένο να προβλέψουμε ότι το σενάριο που θα προκριθεί για τον σχηματισμό κυβέρνησης θα είναι αυτό με τη συμμετοχή του SPD, των Πρασίνων και τη συνεργασία του FDP ως τρίτου εταίρου.
Μέχρι την ολοκλήρωση του σχηματισμού της νέας ομοσπονδιακής κυβέρνησης αξίζει να επαναφέρουμε στη μνήμη μας κάποιες συγκεκριμένες συνθήκες που θα μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε σε επόμενο χρόνο τη δομή της επερχόμενης συμφωνίας μεταξύ των εταίρων.
- Ένα μεγάλο μέρος των πολιτών στήριξε στο επίκεντρο της πανδημίας την Κυβέρνηση Μέρκελ κάτω απο πρωτόγνωρες συνθήκες και απαιτήσεις. Η πρόθεση ψήφου ανέβηκε στο 39% την άνοιξη του 2020. Κάτι αντίστοιχο παρατηρήσαμε σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες. Στόχος κατά τα δύο χρόνια της πανδημίας ήταν η συσπείρωση των πολιτών γύρω από ένα σταθερό κέντρο αντιμετώπισης της κρίσης.
- Με την έναρξη όμως της προεκλογικής αντιπαράθεσης τον Ιανουάριο του 2021 άρχισαν οι ίδιοι πολίτες να αναζητούν την υποψηφιότητα που θα έδινε πειστικές απαντήσεις στα πραγματικά ερωτήματα, που δεν θα υπέπιπτε σε υπερβολές στην επικοινωνιακή του προβολή, που θα απευθύνεται στο σύνολο των πολιτών και όχι στον περιορισμένο κύκλο των μελών του κόμματος που την/τον ανέδειξαν.
- Από την ανακοίνωση των υποψηφιοτήτων την άνοιξη του 2021 και στη συνέχεια, ο εκλογικός σχεδιασμός των κομμάτων χρειάστηκε να ανασχηματιστεί πάνω σε μια νέα ισορροπία μεταξύ α) της επιρροής των φυσικών προσώπων/ υποψηφίων, β)της επικοινωνιακής στρατηγικής και γ) των προγραμματικών προτάσεων .
Ως αποτέλεσμα της παγίωσης αυτού του τρίπτυχου κριτηρίων επιλογής, καταρρίφθηκε μέσα σε λίγες εβδομάδες μια προηγούμενη εικόνα κυριαρχίας του CDU/CSU που όλοι αναρωτιούνται εκ των υστέρων πως είναι δυνατόν να μην έχει αμφισβητηθεί για όλο το διάστημα πριν την έναρξη της προεκλογικής περιόδου.
- Η κινητικότητα του εκλογικού σώματος αποδείχτηκε τελικά εντονότερη και ταχύτερη. Ένα αρκετά σημαντικό ποσοστό ψηφοφόρων δεν δίστασε να εκφραστεί αποστασιοποιημένο από προηγούμενες επιλογές του και συμφιλιωμένο με την εκδοχή να διαφοροποιηθεί εμφανώς από τον χώρο στον οποίο καταγράφονταν παραδοσιακά για χρόνια. Και το γεγονός αυτό καθιστά ακόμη πολυπλοκότερη την ανάλυση κάθε στιγμιαίας δημοσκοπικής αποτύπωσης που διαβάσαμε μέχρι την επίσημη έναρξη της προεκλογικής περιόδου.
- Το CDU/CSU δεν μπόρεσε να ανακτήσει ψήφους από τους Πράσινους όπως στόχευε καταφέρει με την επιλογή του κεντροδεξιού Λάσετ, αντιθέτως έχασε ταυτόχρονα ένα μέρος των ψηφοφόρων τόσο προς την ακραία δεξιά, ξενοφοβική και υπερσυντηρητική AfD όπου και απομονώθηκε, όσο και ένα πολύ μεγαλύτερο προς το κοινωνικά φιλελεύθερο κέντρο και την κεντροαριστερά
- Αν ωστόσο αυτό είναι ένα πρόσκαιρο "συμπτωμα" των συνθηκών και της πίεσης της υγειονομικής κρίσης των τελευταίων ετών ή μία μονιμότερη συνθήκη κοινωνικού επαναπροσδιορισμού, μένει να αποδειχθεί. Σε κάθε περίπτωση ήδη παρατηρείται ένας κοινός τόπος εκλογικής έκφρασης σε χώρες του ευρωπαϊκού βορρά και αναμένονται τα στοιχεία που θα προκύψουν από τις γαλλικές εκλογές το 2022.
Στο μεταξύ όσο το CDU/CSU αρχίζει την περιδίνηση γύρω από τον εαυτό του, κάποιοι σκέφτονται τις επόμενες εκλογές.
Ένα παράλληλο συμπέρασμα από τα αποτελέσματα των εκλογών της προηγούμενης Κυριακής αφορά την επιρροή των μέσων. Οι δυνατότητες ενημέρωσης, οι επιλογές και ο τρόπος που αλληλεπιδρούν πλέον οι πολίτες σε αυτό που τους παρουσιάζεται ως αναμφισβήτητη και αντικειμενική ενημέρωση, έχει ριζικά αλλάξει. Και η κύρια αιτία είναι η επικράτηση των νέων ψηφιακών τεχνολογιών και των κοινωνικών μέσων. Είδαμε λοιπόν απρόβλεπτα γεγονότα, όπως η εικόνα του συντηρητικού υποψηφίου Άρμιν Λάσετ να γελά κατά την επίσκεψη του Γερμανού Προέδρου στον τόπο της φυσικής καταστροφής που στοίχισε τη ζωή τόσων ανθρώπων, να τρέχουν σαν χιονοστιβάδα στο διαδίκτυο και να ανατρέπουν ολόκληρο το προφίλ ενός πολιτικού πρωταγωνιστή. Είδαμε όμως ταυτόχρονα και πόσο περιορισμένα μπορεί να είναι τα επικοινωνιακά αποτελέσματα της εισόδου των εισαγγελικών αρχών προς έρευνα σε δομή του υπουργείου οικονομικών επί Όλαφ Σολτς, ακριβώς στο αποκορύφωμα του προεκλογικού αγώνα, όταν αυτή η εικόνα υιοθετηθεί και αναμεταδοθεί περιορισμένα κυρίως από τα "παλιά" ΜΜΕ.
Η νέα αυτή συνθήκη επιρροής των κοινωνικών μέσων επαληθεύτηκε στις γερμανικές εκλογές και από τη συμπεριφορά των νέων ηλικιακά ψηφοφόρων. Οι πρώτες θέσεις στην επιλογή τους καλύφθηκαν από τα κόμματα με την μεγαλύτερη ποσοστιαία χρήση των ψηφιακών κοινωνικών μέσων (Grüne/Bundnis 90 -FDP). Όταν των μεγαλύτερων ηλικιακά ψηφοφόρων άνω των 60 ετών οι επιλογές αντιστρέφονται με το SPD και το CDU/CSU στις πρώτες θέσεις.
Παρόμοιο ενδιαφέρον με την αντιστοίχιση της χρήσης των νέων μέσων και τη θέση που κατέλαβαν τα κόμματα στην ομοσπονδιακή βουλή έχει και ο αριθμός των εκλεγμένων εκπροσώπων μέχρι 35 ετών. Από ένα σύνολο 125 εκλεγμένων από αυτή την ηλικιακή ομάδα στη νέα γερμανική βουλή, 48 έχουν εκλεγει με SPD, 36 με Grüne και 14 με FDP. Ο αριθμός αυτός απαντά μόλις στο 17% των 735 Μελών του Γερμανικού κοινοβουλίου. Δίνει όμως και μια απάντηση στο γιατί ο Όλαφ Σολτς αμέσως μετά την ανακοίνωση των πρώτων αποτελεσμάτων στην πρώτη κοινή τηλεοπτική παρουσία όλων των κοινοβουλευτικών κομμάτων ( Κύκλος των Ελεφάντων) έκανε λόγο για τον σχηματισμό μιας κυβέρνησης συνεργασίας που δεν θα δίσταζε να ζητήσει στις επόμενες εκλογές την ανανέωση της λαϊκής εντολής στην ίδια σύνθεση.
(Ο Παυσανίας Παπαγεωργίου είναι Σύμβουλος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Θεμάτων του Προέδρου της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, Αλέξη Τσίπρα)