Όταν ένας βουλευτής της αντιπολίτευσης ρώτησε τον Πρωθυπουργό της Βρετανίας Πάλμερστον ποιες χώρες είναι σταθεροί μας σύμμαχοι πήρε μια απάντηση που άφησε εποχή.
Οι Μεγάλες Δυνάμεις είπε ο Πάλμερστον δεν έχουν σταθερούς συμμάχους παρά μόνον σταθερά συμφέροντα.
Στην συζήτηση που έχει ανοίξει για την Συμφωνία Ελλάδας-Γαλλίας έχει τεθεί ανάμεσα στα άλλα και το ερώτημα πως θα μπορούσε να υπάρξει εγγύηση ότι η αμυντική συνδρομή της Γαλλίας θα είναι αυτόματη αλγοριθμική όπως είναι η χρέωση των τόκων υπερημερίας.
Υπάρχει μια μοναδική και διαχρονική εγγύηση τήρησης της υποχρέωσης ενός η περισσότερων συμβαλλομένων για αμοιβαία συνδρομή σε περίπτωση επίθεσης τρίτης χώρας.
Η εγγύηση αυτή δεν είναι άλλη από την ύπαρξη την στιγμή που προκύπτει η ανάγκη στρατιωτικής συνδρομής των ίδιων κοινών ζωτικών συμφερόντων που υπήρχαν την στιγμή της υπογραφής της Συμφωνίας.
Με άλλα λόγια ισχύει η απάντηση του Πάλμερστον και η συζήτηση για δεσμευτικές εγγυήσεις τήρησης των συμφωνηθέντων στερείται νοήματος.
Η Ιστορία είναι γεμάτη από παραδείγματα Συνθηκών που δεν τηρούνται η εφαρμόζονται ανάλογα με την επιβίωση στην πορεία του χρόνου των κοινων συμφερόντων που υπαγόρευσαν την σύναψη τους.
Το πιο κλασικό παράδειγμα είναι η Ιταλία η οποία μια δεκαετία μετά την ενοποίηση της το 1870 στις αρχές της δεκαετίας του 1880 υπέγραψε Στρατιωτική Συμμαχία- γνωστή ως Τριπλή Συμμαχία- με την Γερμανία και την Αυστροουγγαρία που περιελάμβανε ρήτρα αμοιβαίας στρατιωτικής συνδρομής.
Η Συμμαχία παρέμεινε σε ισχύ μέχρι την είσοδο της Ρώμης στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο το 1915 στο πλευρό … του αντίπαλου στρατοπέδου της Εγκάρδιας Συνεννόησης που περιελάμβανε την Βρετανία την Γαλλία και την Ρωσία.
Όταν το Βέλγιο αποσχίσθηκε το 1830 από τις Κάτω Χώρες η Βρετανία επέβαλλε και εγγυήθηκε την ουδετερότητα του θέλοντας να αποτρέψει τον έλεγχο από την Γαλλία του συνόλου της ηπειρωτικής ακτής της Μάγχης.
Τον Αύγουστο του 1914 η Βρετανία μπήκε στον Πόλεμο όχι για τον αρχικό λόγο της εμπλοκής της αλλά λόγω της εισβολής της Γερμανίας στο Βέλγιο.
Το 1939 η Γαλλία παραχώρησε στην Τουρκία την επαρχία της Αλεξανδρέτας στην Βορειοδυτική Συρία έναντι απόρρητου πρωτοκόλλου με το οποίο η Αγκυρα δεσμευόταν να συνδράμει το Παρίσι σε περίπτωση γενικευμένης παγκόσμιας σύρραξης , μια δέσμευση που δεν τηρήθηκε.
Η μεγαλύτερη εγγύηση τήρησης μιας Συμφωνίας αμοιβαίας αμυντικής συνδρομής ήταν και παραμένει η διάρκεια της σύμπτωσης κοινών ζωτικών συμφερόντων.
Εν προκειμένω ο ηγετικός ρόλος που διαχρονικά επιδιώκει η Γαλλία στην Μεσόγειο αλλά και σε μια άξια του ονόματος τηςΚοινή Άμυνα της Ευρώπης είναι ασύμβατος με τις περιφερειακές φιλοδοξίες της Τουρκίας.
Η Γαλάζια Πατρίδα αμφισβητεί ζωτικά συμφέροντα της Γαλλίας στην Ανατολική Μεσόγειο και οι βλέψεις της Άγκυρας από την Συρία και το Λίβανο μέχρι την Λιβύη και τις χώρες του Μαγρέμπ και της χώρες της Υποσαχάριας Αφρικής δίνουν το περίγραμμα μιας συνολικής στρατηγικής αντιπαλότητας ανάμεσα στις δυο χώρες.
Τούτων λεχθέντων είτε τηρηθεί η όχι η ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής έναντι παραβίασης της κυριαρχίας δύο συμβαλλομένων από τρίτη χώρα είναι σαφές ότι λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής της αποτρεπτικής και παρεμβατικής αξιοπιστίας και κατά συνέπεια είναι καταλυτικός παράγων στις περιφερειακές ισορροπίες και συσχετισμούς.
Ο Γιώργος Καπόπουλος είναι δημοσιογράφος-διεθνολόγος