18 Οκτωβρίου 1981. Σαράντα χρόνια από τις εκλογές της «Αλλαγής». Αναρωτιέμαι πολλές φορές τι θα ψήφιζα στις εκλογές εκείνες, αν είχα δικαίωμα ψήφου και αν βέβαια λιγο-πολυ ήμουνα ο ίδιος άνθρωπος. Μεγάλα τα «αν» βέβαια, από αυτά που κάνουν τις κοινωνικές επιστήμες να είναι «πιο πολύ κοινωνικές και λιγότερο επιστήμες». Ας το ξεπεράσουμε όμως, ας πούμε ότι ήμουνα ο ίδιος. Σαρανταπενταρης εκπαιδευτικός του δημοσίου, με υψηλή τυπική μόρφωση, ενδιαφέρον για την πολιτική ιστορία και δύο γονείς που πάντα διαφωνούσαν για τα κόμματα και τα ηγετικά πρόσωπα.
Καταλήγω στο συμπέρασμα ότι δε θα είχα ψηφίσει ό,τι ψήφισε το 48% του εκλογικού σώματος το 1981. Αυτό μαρτυρά άλλωστε και η καταγραφή των μετέπειτα (πραγματικών) εκλογικών επιλογών μου. Είμαι μάλλον από τους ελάχιστους Έλληνες που δεν ψήφισαν ποτέ το ΠΑΣΟΚ. Και ήμουνα από εκείνους που χειροκρότησαν την αποχώρηση του Ποταμιού από το ΚΙΝΑΛ τον Ιούλιο του 2018.
Το ΠΑΣΟΚ με απωθούσε γιατί συγκέντρωνε όλα τα αρνητικά χαρακτηριστικά ενός μεγάλου κόμματος: αλαζονικές συμπεριφορές στελεχών, νεποτισμός, συντήρηση πελατειακών δικτύων, λαϊκιστική και πολωτική ρητορική, απουσία σαφούς στίγματος. Η εκρηκτική συγκυρία οικονομικής κατάρρευσης της χώρας και των νοικοκυριών και ενεργοποίησης με τους πλέον αντί-συμβατικούς τρόπους των πολιτών το 2011 συρρίκνωσε το ΠΑΣΟΚ. Αποτινάξε όμως από πάνω του τα αρνητικά φορτία του μεγάλου κόμματος; Φοβάμαι πως όχι. Και το χειρότερο είναι ότι δεν κατανοεί πως αυτά τα σχετιζόμενα με το πάλαι ποτέ μέγεθος του φορτία ερμηνεύουν την από το 2012 αποτυχία του.
Το ΠΑΣΟΚ (εντάξει, το ΚΙΝΑΛ) πάσχει από μικρομεγαλισμό. Ως μικρό, ενδιάμεσο κόμμα θα μπορούσε να είναι και χρήσιμο για την ελληνική πολιτική και κομβικό στην κομματική σκηνή. Το παράδειγμα των Γερμανών Πράσινων και των Γερμανών Φιλελευθέρων είναι δύο πολύ καλά τέτοια παραδείγματα. Οι εκλογές της απλής αναλογικής που έχουμε μπροστά μας θα του έδιναν μια εξαιρετική ευκαιρία να δοκιμάσει έναν τέτοιο ρόλο. Ο υποψήφιος αρχηγός που θα δομήσει την πορεία του κόμματος στη βάση του στόχου να γίνει το ΚΙΝΑΛ «ένα μικρό ενδιάμεσο πλην όμως κομβικό κόμμα» είναι αυτός που θα του έχει προσφέρει τα περισσότερα. Όχι εκείνος που θα του τάξει «την αναγέννηση της (δημοκρατικής ή προοδευτικής ή τέλος πάντων μεγάλης) παράταξης».
Ο Γιάννης Κωνσταντινίδης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης