Η καρακάξα συγκαταλέγεται ανάμεσα στα πιο έξυπνα πλάσματα του ζωικού βασιλείου και όχι μόνο των πουλιών. Η ευφυΐα της τής επιτρέπει να υπερασπίζεται, αλλά και να μοιράζεται την τροφή της, ενώ φαίνεται πως πολλές καρακάξες μαζί, συμμετέχουν σε κοινωνικά τελετουργικά, που περιλαμβάνουν το συναίσθημα της θλίψης.
Οι φίλαθλοι της Νιουκάστλ, τα τελευταία χρόνια, ακολούθησαν πιστά την ομάδα τους. Λαμβάνοντας υπόψη την κακή πορεία της, η μαζική παρουσία τους στο «Σεντ Τζέιμς Παρκ», την έδρα της ομάδας, έμοιαζε με «κοινωνικά τελετουργικά που περιλαμβάνουν το συναίσθημα της θλίψης». Παρολ’ αυτά το προσωνύμιο «Καρακάξες» δεν οφείλεται σε αυτό το λόγο, αλλά στα χρώματά της: το άσπρο και το μαύρο.
Άλλωστε, το κύριο παρατσούκλι τους είναι «Ανθρακωρύχοι». Αποδίδεται στο γεγονός ότι το Νιουκάστλ, μία πόλη της βόρειας Αγγλίας, κοντά στα σύνορα με τη Σκωτία, ήταν γεμάτη από λιγνιτωρυχεία και, φυσικά, από ανθρακωρύχους. Το 1984 οι ανθρακωρύχοι του Νιουκάστλ συμμετείχαν μαζικά στη μεγάλη απεργία που παρέλυσε τη Μεγάλη Βρετανία. Τότε, η Μάργκαρετ Θάτσερ, που προηγουμένως είχε φροντίσει να τα απαξιώσει, εξήγγειλε την ιδιωτικοποίηση 170 λιγνιτωρυχείων σε όλη τη χώρα. Οι ανθρακωρύχοι κατέβηκαν σε μία από τις πιο εμβληματικές απεργίες στην ιστορία του παγκόσμιου εργατικού κινήματος. Η Θάτσερ επιχείρησε να τη σπάσει με κάθε τρόπο. Οι απεργοί άντεξαν έναν ολόκληρο χρόνο, υπερασπιζόμενοι τη δουλειά, το ψωμί, αλλά και την αξιοπρέπειά τους.
Η τελική ήττα τους, ενίσχυσε τη «Σιδηρά Κυρία» και, εν τέλει, οδήγησε πόλεις, όπως το Νιουκαστλ σε βαθιά κρίση, καθώς η ανεργία, σε μερικές περιοχές έφτανε το 60% με 70%. Ο άνθρωποι έχασαν τις δουλειές τους και η πόλη την ταυτότητά της.
Ανθρακωρύχοι με κελεμπίες
Μαζί με την πόλη την ταυτότητά της έχασε και η ομάδα. Τώρα πια, μετράει 95 χρόνια χωρίς τίτλο. Τα τελευταία χρόνια, παλεύει απελπισμένα να αποφύγει τον υποβιβασμό. Οι οπαδοί κατηγορούσαν τη διοίκηση για αδιαφορία. Στην πραγματικότητα, οι «καρακάξες», παρά τη θερμή και πιστή υποστήριξη των οπαδών τους, δεν μπορούσαν να ανταγωνιστούν τα κλαμπ με τις πανίσχυρες ιδιοκτησίες από την Ασία και τη Ρωσία.
Όλα αυτά μέχρι την 8η Οκτωβρίου 2021. Μέχρι τη μέρα, δηλαδή, που ανακοινώθηκε η αγορά της Νιουκάστλ από το Ταμείο Δημοσίων Επενδύσεων της Σαουδικής Αραβίας (RIF), έναντι 353 εκ. Ευρώ. Η είδηση, έκανε τους οπαδούς της Νιουκάστλ να βγουν στους δρόμους ντυμένοι με κελεμπίες, για να πανηγυρίσουν. Η ομάδα τους πέρασε στα χέρια του Σαουδάραβα Πρίγκηπα Μπιν Σαλμάν. Από την 8η Οκτωβρίου 2021 η Νιουκάστλ, η ομάδα των ανθρακωρύχων έγινε η πιο πλούσια ομάδα στον κόσμο, καθώς το RIF διαχειρίζεται επενδύσεις ύψους 430 δις. δολαρίων.
Ποιος ξέρει πόσοι από αυτούς που συμμετείχαν στην απεργία του 1984, πήγαιναν με κελεμπίες στο γήπεδο. Ποιος ξέρει αν αυτοί που έδωσαν τον νυν υπέρ πάντων αγώνα, κατά της «Σιδηράς Κυρίας» Μάργκαρετ Θάτσερ, σήμερα αποδέχονται μία άλλη «Σιδηρά Κυρία», να κάνει κουμάντο στην ομάδα τους: Πρόκειται για την Αμάντα Στέιβλι. Τον άνθρωπο που μεσολάβησε για πολλές παρόμοιες συμφωνίες εξαγοράς αγγλικών ομάδων από Άραβες, όπως η Μάντεστερ Σίτι. Και κυρίως, ποιος ξέρει αν εκείνοι που υπερασπίστηκαν τα δικαιώματά τους, σήμερα αποδέχονται να ελέγχεται η ομάδα τους, από μία χώρα, όπου καταπατώνται συστηματικά τα ανθρώπινα δικαιώματα;
Για μια χούφτα δολάρια
Ο ρόλος των οπαδών εξυμνήθηκε σωστά, στις πρόσφατες εξελίξεις, που αφορούσαν στην ίδρυση της Ευρωπαϊκής Σουπερλίγκ. Ιδίως, οι Άγγλοι μπήκαν μπροστά και προστάτεψαν και το άθλημα και την ιστορική και κοινωνική ταυτότητα των ομάδων τους. Οι αντιδράσεις των οπαδών της Νιουκάστλ κινούνται προς την αντίθετη κατεύθυνση.
Τις προάλλες, στο Άμστερνταμ, πριν τον αγώνα Άγιαξ – Αϊντχόφεν, οι οπαδοί της γηπεδούχου ομάδας ανάρτησαν ένα πανό, που απεικόνιζε τον Αίαντα χαμογελαστό να κρατάει ένα σάκο γεμάτο χρήματα και δίπλα του, δύο φιγούρες ντυμένες με τα χρώματα της Αϊντχόφεν να κλαίνε επειδή δεν τα έχουν. Οι οπαδοί του Άγιαξ αντί να καμαρώνουν για το «ολοκληρωτικό ποδόσφαιρο», τα τέσσερα Κύπελλα Πρωταθλητριών και τα 35 πρωταθλήματα Ολλανδίας πανηγύριζαν επειδή το ταμείο υπάρχουν πολλά εκατομμύρια Ευρώ.
Κανείς δεν μπορεί να πει, αν σε μία άλλη εποχή, το χρήμα είχε θεοποιηθεί, τόσο πολύ όσο στη δική μας. Είναι όμως βέβαιο, ότι στη σκέψη και τη νοοτροπία μίας μεγάλης μερίδας οπαδών, η δύναμη του Προέδρου ή η ισχύς της ιδιοκτησίας ταυτίζεται με την προσωπική δύναμη καθενός από αυτούς τους φιλάθλους, που σχεδίασαν και ανάρτησαν αυτό το πανό ή με τους οπαδούς της Νιουκάστλ που πάνε στο γήπεδο ντυμένοι με κελεμπίες. Με άλλα λόγια, η χαρά για τη νίκη και η απογοήτευση για την ήττα έχουν δώσει τη θέση τους στη χαρά για την οικονομική (και πολιτική σε κάποιες περιπτώσεις) ισχύ του Προέδρου. Γιατί, εν τέλει, αυτή η ισχύς δίνει την ψευδαίσθηση της αποκατάστασης των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων.
Παθογένειες στο μεγεθυντικό φακό
Το ποδόσφαιρο δεν είναι απλώς ένας καθρέφτης του ήθους μίας κοινωνίας. Λειτουργεί ως ένας μεγεθυντικός φακός, που όχι μόνο δεν μπορεί να κρύψει τις παθογένειες, αλλά, αντιθέτως, τις μεγεθύνει. Ως εκ τούτου, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για το κακό που έρχεται.
Στο όνομα του ποδοσφαίρου και της νίκης της ομάδας, όλα επιτρέπονται. Η Σαουδική Αραβία, μέσω της Νιουκάστλ, αλλά και μέσω της ΦΙΦΑ, αναζητεί όχι απλώς τη δικαιολόγηση, αλλά νομιμοποίηση. Γι’ αυτό και συστηματικά επιδιώκει να εισχωρήσει στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο. Το έκανε με την αγορά της Νιουκάστλ, επιχειρεί να το κάνει με την αγορά της Ίντερ και τη διοργάνωση ενός από τα επόμενα Μουντιάλ.
Του χρόνου, θα γίνει στο Κατάρ το Παγκόσμιο Κύπελλο. Από το 2012, οπότε του ανατέθηκε η διοργάνωση, μέχρι σήμερα, έχουν πεθάνει 6.500 άνθρωποι, οικονομικοί μετανάστες την Ινδία, το Πακιστάν, το Νεπάλ, το Μπαγκλαντές και τη Σρι Λάνκα, οι οποίοι είτε σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια των εργασιών είτε πέθαναν υπό τις άθλιες συνθήκες διαμονής τους.
Με το εναρκτήριο λάκτισμα του πρώτου αγώνα, οι άνθρωποι αυτοί θα ξεχαστούν. Το ποδόσφαιρο και οι συμβολισμοί του θα υπερισχύσουν και θα εξακολουθήσουν να μαγεύουν. Καλό όμως είναι, εμείς οι οπαδοί, που και που, να έχουμε στο νου μας και στην άλλη όψη. Αυτή που εν τέλει μπορεί να αλλάξει τη νοοτροπία καθενός από εμάς, προς το χειρότερο.
Ο Κώστας Καρβουναρίδης είναι Δικηγόρος - Διεθνές Μάστερ Αθλητικού Δικαίου και Μάνατζμεντ / Διεθνές Κέντρο Αθλητικών Σπουδών - CIES - FIFA