Μέσα στην οικονομική κρίση το κύριο θέμα που αναδείχτηκε ήταν τα «κόκκινα» στεγαστικά δάνεια λόγω μείωσης μισθών, συντάξεων, αλλά και της αυξημένης ανεργίας. Στην παρούσα φάση η σκληρή οικονομική πτυχή της υγειονομικής κρίσης αναδεικνύει τα «κόκκινα» ενοίκια. Οι (πολιτικές) πληροφορίες από την αγορά σηκώνουν πλέον υψηλά ποσοστά αγανάκτησης.
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια εκτίναξη των τιμών στα ακίνητα. Οι αξίες που «καταγράφονται» έχουν ξεπεράσει κατά πολύ το 2008. Αυτή η εξέλιξη δεν είναι φυσική εξέλιξη. Προκλήθηκε από την εγκατάλειψη σημαντικού όγκου στέγης στο κέντρο (κυρίως της Αθήνας) λόγω υποβάθμισης των γειτονιών, την μη ανέγερση νέων οικοδομών (λόγω ΕΝΦΙΑ κ.λπ.), την αστυφιλία λόγω κρίσης της Περιφέρειας, τo ξέπλυμα «μαύρων» κεφαλαίων που συσσωρευτήκαν μέσα στην κρίση, την κατάργηση του υψηλού ΕΝΦΙΑ στην περίπτωση «συλλογής» ακινήτων (μεγάλη ακίνητη περιουσία), τις χρυσές βίζες των αεριτζήδων-πλουτοκρατών των αναπτυσσόμενων χωρών, τα υψηλά ενοίκια των διεθνών οργανισμών για τους μετανάστες, αλλά και τις άνευ όρων επιστρεπτέες προκαταβολές υπέρ επιχειρήσεων που δεν έχρηζαν καμιάς τέτοιας μέριμνας (π.χ. ξενοδοχεία με παγωμένες εισφορές, απλήρωτους φόρους και μετατεθέντα δάνεια, με το προσωπικό να το στηρίζει το κράτος μέσω της αναστολής σύμβασης…)
Η άνοδος των τιμών των ακινήτων είχε μια μάλλον θετική πλευρά, καθώς ξεκαθάρισαν οι στρατηγικοί κακοπληρωτές, οι οποίο φαίνεται να εξυπηρετούν πλέον τα δάνειά τους φοβούμενοι ότι θα χάσουν σημαντικές αξίες για λίγες «κόκκινες» δόσεις. Αλλά ανέδειξε το πρόβλημα της στέγης στο σύνολό του. (Για τους λοιπούς ευάλωτους δανειολήπτες έρχονται οι μαζικοί πλειστηριασμοί του 2022).
Άστεγοι νέοι
Την ίδια στιγμή τα νέα στρώματα στις πόλεις ζουν ένα πολλαπλό αδιέξοδο. Φοιτητές, νέες οικογένειες, ειδικά όσοι εργάζονται στον ιδιωτικό τομέα, αφενός λαμβάνουν μικρές και ασταθείς αμοιβές εν μέσω σημαντικών ανατιμήσεων και ενεργειακής ακρίβειας, αφετέρου δεν είναι επιλέξιμοι (από τις τράπεζες) δανειολήπτες… Το πρόβλημα μοιάζει δυσεπίλυτο καθώς η πολιτεία δεν φρόντισε να δημιουργήσει απόθεμα κοινωνικής κατοικίας (αγοράζοντας «κόκκινα» ακίνητα) ενόσω οι τιμές των κατοικιών ήταν στα τάρταρα.
Ακόμη χειρότερα: Στην Ελλάδα οι Δήμοι ουδόλως ασχολούνται με την στέγαση ευάλωτων ομάδων, η πολιτεία –τη υποδείξει της τρόικας- έκλεισε ακόμη και την Εργατική Κατοικία που στήριζε εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα και συνταξιούχους. Πλέον η μοναδική συνδρομή είναι το επίδομα στέγασης. Το οποίο όμως αφορά αποκλειστικά όσους λαμβάνουν το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα. Και για να το λάβουν, πρέπει πρώτα να μπορούν να νοικιάσουν ένα κάποιο σπίτι, πολλές φορές με κόστος 1,5-2 φορές επί του εισοδήματος που τους χορηγεί το κράτος (οικονομική στήριξη 200-400 ευρώ αναλόγως του μεγέθους της οικογένειας).
Μπορεί η κυβέρνηση να ισχυρίζεται, όχι βάσιμα πάντως, ότι η ακρίβεια είναι ένα πρόβλημα ολίγων μηνών, σίγουρα όμως τα «κόκκινα» ενοίκια είναι το πρόβλημα της επόμενης δεκαετίας στην χώρα μας. Και δεν είναι λόγος εφησυχασμού το μεγάλο (σχετικά) ποσοστό ιδιοκατοίκησης. Αυτό αφορά την προηγούμενη γενιά και εν πάση περιπτώσει δεν επιτρέπει στους νέους να δημιουργήσουν οικογένειες. Συμβάλλοντας έτσι στο τεράστιο δημογραφικό πρόβλημα.
Πώς ακριβαίνει το πιτόγυρο…
Κατ’ αυτόν τον τρόπο δημιουργείται διπλή παγίδα: Από την μια τα «άπιαστα» ενοίκια και από την άλλη η ακρίβεια και η ενεργειακή φτώχεια συμπληρώνουν την καταιγίδα που πλήττει σήμερα την κοινωνία.
Η κυβέρνηση στο θέμα της στέγης είναι εντελώς απροετοίμαστη και στο θέμα της ακρίβειας μονομερώς άδικη. Και αυτό γιατί, όχι μόνο το εργατικό (διαθέσιμο) εισόδημα δεν αναπληρώνεται (έστω εν μέρει) από το σαράκι του πληθωρισμού, αλλά έχει επιλεγεί η διατίμηση της εργατικής δύναμης -με τον καθορισμό από το κράτος της ημερήσιας αμοιβής- για τον «έλεγχο» του πληθωρισμού!
Να σημειωθεί ότι ο βασικός μισθός αφορά το 1/3 των μισθωτών και επηρεάζει απόλυτα τις λοιπές αμοιβές. Την ίδια στιγμή όμως όλα τα είδη στην αγορά έχουν εκτιναχτεί στα ύψη. Ακόμη και το χοιρινό σουβλάκι, ενώ η τιμή στο -βιομηχανικό, όχι του κρεοπωλείου- χοιρινό μάλλον υποχωρεί (λόγω αύξησης της παραγωγής στην Κίνα). Η μόνη «δικαιολογία» είναι η αύξηση στο ρεύμα. Αλλά αυτό δεν εμποδίζει μια αύξηση στο… πιτόγυρο της τάξης του 20%.
Πίσω από αυτή την απότομη, και άνευ εξισορροπητικών αντιμέτρων, επίθεση στο εργατικό εισόδημα βρίσκεται μια ταξική επιλογή: «Προς θεού, μην περάσει το κύμα ανατιμήσεων στους μισθούς. Τότε θα ακριβαίνουν οι υπηρεσίες (σ.σ. που προσφέρει η Ευρώπη) και αυτό θα οδηγήσει σε μείωση της ανταγωνιστικότητας και στασιμοπληθωρισμό». Άρα η κυβερνητική διάγνωση συνταγογραφεί μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος ώστε να μειωθεί η κατανάλωση και να… περιοριστεί ο πληθωρισμός.
Δηλαδή, το 2010 την πλήρωσαν οι μισθοί για να ξαναμπεί η χώρα στον διεθνή ανταγωνισμό, πλην εις μάτην καθώς δεν έγιναν επενδύσεις και εκσυγχρονισμοί, και τώρα καλούνται πάλι οι εργαζόμενοι να την πληρώσουν ώστε να ισορροπήσει η αγορά από τη αύξηση των τιμών ενέργειας… Την ίδια στιγμή όλες οι τιμές διαμορφώνονται ασύστολα από την αγορά, σε μια οικονομία ολιγοπωλιακά στημένη, χωρίς ανταγωνισμό και με αποκλεισμένες επιχειρήσεις και οικογένειες από τον τραπεζικό δανεισμό, ενώ τα διαρθρωτικά (αναπτυξιακά) κονδύλια (ΕΣΠΑ, Ταμείο Ανάκαμψης), τα οποία μοιράζονται με… τραπεζικά –αν όχι ιδιοτελή- κριτήρια.
Είναι επιλογή: Τα λαϊκά στρώματα που στερούνται εδώ και 10-12 χρόνια, θα πρέπει να χάσουν και άλλα εισοδήματα, στερούμενα τα πιο στοιχειώδη αγαθά (θέρμανση, στέγη κ.α.), για να περιοριστεί ο… πληθωρισμός!
(Ο Χρήστος Μέγας είναι δημοσιογράφος)