«Ένα φάντασμα πλανάται μέσα στο μετανεωτερικό λυκόφως της ιστορίας: η απόσυρση του πολιτικού» θα μπορούσε να απαντήσει ο διάσημος Γάλλος φιλόσοφος Αλέν Μπαντιού αν τον ρωτούσαμε για τον τρόπο που ηγέτες και κόμματα στις δημοκρατίες δυτικού τύπου αντιλαμβάνονται τη διακυβέρνηση. Μια διαπίστωση που στη χώρα μας σχετίζεται με τον εν τέλει πολιτικό μύθο του «καλού λογιστή» και της ορθολογικής διαχείρισης. Ένας λόγος παραπάνω όταν την τελευταία δεκαετία, αυτή της κρίσης και της υγειονομικής πανδημίας, γινόμαστε πολλές φορές δέκτες του «κουνήματος του δακτύλου» για ενδεχόμενο λαϊκισμό ή εμείς οι ίδιοι χρησιμοποιούμε αβασάνιστα την έκφραση «δεν έχουμε περάσει διαφωτισμό».
Οι εσωκομματικές εκλογές στο ΚΙΝΑΛ, έχουν για διάφορους λόγους επαναφέρει στο επίκεντρο της πολιτικής συζήτησης τη λειτουργία των κομμάτων και της αξιοπιστίας των πολιτικών. Μάλιστα, οι τρεις υποψήφιοι που προηγούνται σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις οι κκ. Ανδρουλάκης, Λοβέρδος και Παπανδρέου αποτελούν με το πολιτεύεσθαι τους παραδείγματα που συζητιούνται στη δημόσια σφαίρα. Ο πρώτος λόγω «δεξιάς» παρέκκλισης με σύνθημα τον ορθολογισμό, ο δεύτερος με την ανανέωση και τον «πατριωτικό ρεαλισμό» μιας ελληνικού τύπου εκδοχής της σοσιαλδημοκρατίας και ο τρίτος με σύνθημα την αντιδεξιά προοδευτικότητα εμβολιασμένη με σύγχρονες προκλήσεις όπως το κλίμα, η ενέργεια κ.α.
Και οι τρεις υποψήφιοι, καθώς και οι άλλοι τρεις συνυποψήφιοί τους επικαλούνται τις ανοικτές διαδικασίες με όρους συμμετοχικής δημοκρατίας. Ο Γιώργος Παπανδρέου το είχε κάνει την προηγούμενη δεκαετία ως αρχηγός τότε του ΠΑΣΟΚ, ο Νίκος Ανδρουλάκης ως γραμματέας του κόμματος, ενώ ο Ανδρέας Λοβέρδος φαίνεται να το επιδιώκει σε αυτή τη εσωκομματική μάχη με έναν «αλά Κυριάκο Μητσοτάκη» χαρακτήρα, με την εγγραφή νέων μελών για να ψηφίσουν στις 5 και τις 12 Δεκεμβρίου, οι οποίοι πιθανόν να μην γνωρίζουν που πέφτει η Χαριλάου Τρικούπη, κάτι στο οποίο είναι επιφυλακτικοί ή ακόμη και καχύποπτοι όλοι οι άλλοι συνυποψήφιοι.
Εδώ όμως γεννάται το μεγάλο ερώτημα. Μια συμμετοχική διαδικασία, στην οποία λαμβάνουν μέρος χιλιάδες ή εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι μια φορά κάθε τέσσερα χρόνια και μετά μένουν μόνον οι μηχανισμοί να παράγουν πολιτική είναι τελικά μια πραγματική πολιτικά κομματική διαδικασία;
Το προηγούμενο Σάββατο πραγματοποιήθηκε μια εξαιρετική εκδήλωση-συζήτηση στο Ηράκλειο Κρήτης ανάμεσα στον ομότιμο καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Μιχάλη Σπουρδαλάκη και στον διδάσκοντα στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, δύο από τους πιο ειδικούς στη χώρα μας για το φαινόμενο των πολιτικών κομμάτων, με αφορμή το βιβλίο του τελευταίου «Το Πολιτικό Κόμμα», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις τους Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών «ΕΝΑ». Και μια από τις ερωτήσεις που αφορούσε σε όλα τα κόμματα με έμφαση στην Ελλάδα και σε αυτά που ζήσαμε τα τελευταία χρόνια είναι αν στην πολιτική μπορεί να διαχωριστεί η πολιτική από το συναίσθημα. Ο «ορθολογισμός» και η διαχείριση από τον μονίμως επικαλούμενο από τους «αντιλαϊκιστές» «λαϊκισμό».
Η απάντηση η οποία με βρίσκει σύμφωνο είναι πώς όχι. Γιατί αν έχεις μόνο το ένα από τα δύο, η κατάληξη, όπως, δυστυχώς, έχει αποδειχθεί ιστορικά, είναι ολοκληρωτικά φαινόμενα και καταστάσεις. Ειδικά για τα κόμματα της Κεντροαριστεράς και της Αριστεράς, η απουσία συναισθήματος προσγειώνει ανώμαλα τα οράματα των ψηφοφόρων, ενώ η απουσία ορθολογισμού δεν προσφέρει εφικτή και πειστική πολιτική πρόταση. Γι’ αυτό και τα κόμματα της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας που κερδίζουν αυτή την περίοδο στις εκλογές, αφήνουν πίσω τους την εποχή Μπλερ και Σρέντερ στρίβοντας έστω και κατ’ ολίγον σε πιο κοινωνικά ζητήματα. Γιατί το συναίσθημα συνδέεται με την κοινωνία και την ανάγκη των πολιτών για ελπίδα.
Αυτό έπαθε το παλαιό ΠΑΣΟΚ που σήμερα βρίσκεται στο επίκεντρο της πολιτικής επικαιρότητας ως ΚΙΝΑΛ, χωρίς όμως να φαίνεται ότι έχει γίνει κατανοητός ο λόγος της κατάρρευσης. Αυτό θα κινδυνεύσει να πάθει και το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. αν απομακρυνθεί περαιτέρω από την κοινωνία, τα κινήματα και τα προτάγματα απέναντι στη σκληρή παγκοσμιοποιημένη αγορά. Η αποκοπή των δεσμών από την κοινωνία αναπόφευκτα οδηγεί στην πολιτική αφυδάτωση και τελικά στον μαρασμό. Όσο για τα συντηρητικά κόμματα, το είχε περιγράψει «βουκολικό» τρόπο ο αείμνηστος Ευάγγελος Αβέρωφ με τα «πρόβατα» και το «μαντρί»…
Ο Δημήτρης Στεμπίλης είναι δημοσιογράφος και ιστορικός