Το επιτελείο του Υπουργείου Παιδείας, δηλαδή η κα Κεραμέως και οι λοιποί αξιωματούχοι, συνεχίζουν να επιδίδονται και να παρουσιάζουν ταυτόχρονα, επικοινωνιακές φιέστες. Η τελευταία παράσταση θα μπορούσε να έχει τον τίτλο: «Πομφόλυγες ή φυσαλίδες ή μπουρμπουλήθρες ή φούσκες: λόγια χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο, αερολογίες και κενές υποσχέσεις»!
Ο λόγος για τις «βαρύγδουπες» ανακοινώσεις των Νέων Προγραμμάτων Σπουδών, παρουσία και του Πρωθυπουργού Κ. Μητσοτάκη. Σε μία άρτια, επικοινωνιακά μόνο, εκδήλωση, η ηγεσία του Υπουργείου, του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής με την παρουσία του ίδιου του Κ. Μητσοτάκη, παρουσίασαν τα «166 Νέα Προγράμματα Σπουδών».
Δεν μπορεί να διαφωνήσει κανείς με την διαπίστωση ότι όντως τα Προγράμματα Σπουδών (ΠΣ), τόσο στην Πρωτοβάθμια όσο και στην Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, απαιτούν συνολική παρέμβαση και προσαρμογή. Προσαρμογή στα νέα δεδομένα της γνώσης, των μεθόδων διδασκαλίας, της χρήσης των ψηφιακών μέσων και των τρόπων αξιολόγησης. Σοβαρά θέματα που αγγίζουν τον πυρήνα όχι μόνο αυτής καθαυτής της εκπαιδευτικής λειτουργίας αλλά και το ιδεολογικό περιεχόμενο του τί ακριβώς σημαίνουν τα ρήματα «διδάσκω» και «διδάσκομαι».
Δεν ήταν η πρώτη φορά που το Υπουργείο Παιδείας μας εξέπληξε αρνητικά επιλέγοντας μία fasttrack διαδικασία εκπόνησης των ΠΣ, με αδιαφανείς προκηρύξεις ενδιαφέροντος, σε απόλυτη μυστικότητα καθ’ όλη την διάρκεια επεξεργασίας αλλά και με αδυναμία παρέμβασης φορέων της Επιστήμης και της Εκπαίδευσης πριν την οριστικοποίηση τους. Είναι απολύτως κρίσιμη ηαπάντηση στο ερώτημα: «ποιος φέρει ακέραια την ευθύνη για τις αδυναμίες των ΠΣ»; Και φυσικά δεν είναι άλλοι από τους υπεύθυνους που κρυφά, βιαστικά, αντιεπιστημονικά και αντιπαιδαγωγικά κατέληξαν στις συγκεκριμένες αποφάσεις.
Είναι πασιφανές ότι τα Νέα ΠΣ όπως ανακοινώθηκαν δεν είναι παρά «ασκήσεις επί χάρτου». Είναι πασιφανές διότι απαρίθμηση κεφαλαίων ή παραγράφων, στοιχειώδεις και νεφελώδεις αναφορές σε εκπαιδευτικούς στόχους, χονδροειδείς παραπομπές σε παραδείγματα νέων διδακτικών πρακτικών στην σχολική τάξη δεν είναι ικανά χαρακτηριστικά ώστε να αποτελέσουν μία πλήρη και εμπεριστατωμένη πρόταση.
Πιο συγκεκριμένα, από την πρόταση των «ειδημόνων»:
– Απουσιάζει παντελώς μία στοιχειώδης έστω αναφορά στο Αναλυτικό Πρόγραμμα, δηλαδή στην αντιστοίχιση του ΠΣ με το Ωρολόγιο Πρόγραμμα. Πόσες διδακτικές ώρες προβλέπει το μεγαλεπήβολο σχέδιο του Υπουργείου Παιδείας ανά διδακτικό αντικείμενο και ανά ενότητα;
Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι, διαχρονικά, και τα ΠΣ αλλά και τα διδακτικά εγχειρίδια περιλαμβάνουν ενότητες που ποτέ μα ποτέ δεν διδάχτηκαν. Κλασικό παράδειγμα αποτελεί η Φυσική Προσανατολισμού της Γ Λυκείου, που ενώ περιλαμβάνει κεφάλαια της Σύγχρονης Φυσικής: Θεωρία της Σχετικότητας και Κβαντομηχανική, δεν περιελήφθησαν ποτέ στο Αναλυτικό Πρόγραμμα.
– Απουσιάζει παντελώς η πολύ συγκεκριμένη επεξεργασία σε αναλογία «εργασιών προς ανάθεση» ή «ομαδοσυνεργατικές λειτουργίες» ή «εργαστηριακή δραστηριότητα» κ.α.
Αντιλαμβάνομαι ότι κάτι τέτοιο δεν είναι καθόλου εύκολο, ειδικά όταν απαιτείται από ανθρώπους που δεν έχουν καμία σχέση ούτε με την σχολική τάξη ούτε με τις νέες δυνατότητες που προσφέρει είτε η Παιδαγωγική είτε η τεχνολογία. Όμως η ριζοσπαστική παρέμβαση, την οποία τόσο πολύ διαφήμισε η κ. Κεραμέως, κρίνεται από αυτές τις δύσκολες αποφάσεις και προτάσεις.
– Εκείνο όμως που στην κυριολεξία αποτελεί μνημείο αποπροσανατολισμού ή πλήρους παρανόησης της επιστημονικής πραγματικότητας και αλήθειας είναι η ερμηνεία της κ. Κεραμέως στους όρους «διαθεματικότητα» και «διεπιστημονικότητα», που υποτίθεται ότι υπηρετούν τα προταθέντα ΠΣ. Η κ. Κεραμέως έδωσε ένα παράδειγμα:
«Διαθεματικότητα είναι π.χ., στο μάθημα της Φιλοσοφίας να εισαχθεί η Ηθική της Τεχνητής Νοημοσύνης και η Βιοηθική»…
Αυτό είναι «διαθεματικότητα» για την υπεύθυνη περί Παιδείας Υπουργό! Είναι τόσο απλό! Βάζεις σε ένα μάθημα έναν τίτλο, ένα θέμα που, όντως, απασχολεί την εποχή μας και αυτόματα η διδασκαλία του μαθήματος γίνεται «διαθεματική». Τι κρίμα να μην το γνωρίζει το Εκπαιδευτικό προσωπικό σε όλον τον κόσμο που εδώ και λίγες, είναι η αλήθεια, δεκαετίες προσπαθεί να αποκωδικοποιήσει τον όρο και να τού δώσει υπόσταση ανά γνωστικό αντικείμενο και ανά ηλικία.
Αλήθεια όμως. Τι είναι «διαθεματικότητα»; Με τον όρο διαθεματική προσέγγιση της γνώσης εννοούμε μια πρόταση στο χώρο της γνωστικής ψυχολογίας και της παιδαγωγικής, σύμφωνα με την οποία το προς μάθηση αντικείμενο (θέμα) προσεγγίζεται πιο εύκολα από δρόμους που δεν συμπίπτουν με τη θεώρηση της επιστήμης σε κλάδους. Με πιο απλά λόγια διαθεματική προσέγγιση ορίζεται η πολύπλευρη διερεύνηση και μελέτη ενός θέματος που άπτεται πολλών γνωστικών αντικειμένων. Για παράδειγμα, σε μια διαθεματική προσέγγιση με «θέμα» το νερό, η μελέτη του θα ξεκινούσε από ερωτήματα που προέρχονται από διάφορες μορφές γνώσης: «τι είναι το νερό δηλαδή, ποια τα συστατικά του;» (Χημεία), «πώς συμπεριφέρεται το νερό από φυσική άποψη;» (Φυσική), «η σημασία του νερού για το περιβάλλον και τη ζωή στον πλανήτη;» (Περιβάλλον), «ποια έθιμα της ελληνικής παράδοσης σχετίζονται με το νερό;»
(Λαογραφία), «ποια είναι η σχέση του νερού με τη φιλοσοφία ή με τη θρησκεία;» κτλ. Σε μία τέτοια, εκτεταμένη επεξεργασία, εκ μέρους της σημερινής Κυβέρνησης αντιλαμβάνομαι ότι δεν μπορούμε να ελπίζουμε, αλλά είναι καλό να είναι προσεκτική (η κ. Κεραμέως) και προσεκτικοί (οι πέριξ αυτής) ώστε να μην ξεχάσουμε και αυτά που ξέρουμε…
– Άφησα για το τέλος το πιο σοβαρό θέμα: πρόκειται για την απαραίτητη επιμόρφωση των Εκπαιδευτικών προκειμένου να μπορέσουν να υλοποιήσουν τα ΠΣ. Υποθέτω ότι ύστερα από όσα παραπάνω ανέφερα, γίνεται αντιληπτό ότι η επιμόρφωση – ξεπέτα, που προγραμματίζει το Υπουργείο δεν πρόκειται να έχει κανένα αποτέλεσμα. Αφού παραμένουν τόσα πολλά σημεία αδιευκρίνιστα, αφού δεν υπάρχουν εγχειρίδια, αφού το Υπουργείο δεν γνωρίζει τα Νέα Ωρολόγια Προγράμματα των σχολείων, οτιδήποτε αναφέρει σχετικά με την προγραμματιζόμενη (ταχύρρυθμη) Επιμόρφωση ακούγεται ως ανέκδοτο.
Δυστυχώς φαίνεται ότι χάνεται μία ευκαιρία. Μαζί της χάνεται και πολύτιμος χρόνος.
Εκείνο ωστόσο που προκαλεί μεγαλύτερη θλίψη είναι η αντίληψη που αποδεικνύεται ότι έχει η σημερινή πολιτική ηγεσία του Υπουργείου σχετικά με το τι είναι μία «μεταρρύθμιση». Αυτή η αντίληψη, ότι όλα είναι εύκολα και μπορούμε να τα κάνουμε γρήγορα, ανεξάρτητα από το αν γίνουν «τσάτρα-πάτρα», δείχνει πόσο επενδύει η Κυβέρνηση, ο Κ. Μητσοτάκης και η Ν. Κεραμέως στο «φαίνεσθαι».
Το «είναι» δεν τους απασχολεί καθόλου…
Ο Στράτος Χρ. Γεωργουδής είναι Φυσικός – Δρ. Πανεπιστημίου Πάτρας Υπεύθυνος Εκπαιδευτικών Θεμάτων της Ο.Ι.Ε.Λ.Ε.
