Πάνω από 155 εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο έχουν σοβαρή έλλειψη τροφής. 20 εκατομμύρια περισσότεροι από πέρυσι. Δυο από τους τρεις αυτούς ανθρώπους πεινούν επειδή η χώρα τους ή η περιοχή τους βρίσκεται σε πόλεμο ή γίνονται συγκρούσεις ενόπλων.
Στη ζώνη του Σαχέλ ζουν πενήντα (50) εκατομμύρια άνθρωποι, τα τριάντα (30) εξ αυτών έχουν πρόβλημα διατροφής. Τα έξι (6) κινδυνεύουν από πείνα. Το 65% του πληθυσμού είναι κάτω από 25 ετών. Η διάρκεια ζωής των ανθρώπων στη περιοχή δεν ξεπερνά τα 47 έτη όταν στη βόρεια Αφρική είναι 70 και στις δυτικές χώρες 80. Μόλις το 6,5% των Αφρικανών είναι εμβολιασμένοι για Covidκαι δεν συζητάμε για τις απομονωμένες περιοχές.
Ενδεικτικά, υπάρχουν άνθρωποι στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία που τρώνε μια φορά την ημέρα, χωρίς καθόλου κρέας. Η περιοχή μαστίζεται από επιθέσεις τζιχαντιστών. Αυτό τον χρόνο περισσότερο από το μισό του πληθυσμού της χώρας δεν βρίσκει εύκολα τροφή, δηλαδή 2,4 εκατ. άνθρωποι, που σημαίνει 30% περισσότεροι από τον προηγούμενο χρόνο.
Παρόλα αυτά ξοδεύτηκαν το 2020, σύμφωνα με το Ινστιτούτο SIPRI,18,5 δις δολ. στην υποσαχάρια περιοχή, για εξοπλισμούς των κυβερνητικών δυνάμεων.
Στην Υεμένη, ο επταετής πόλεμος έχει στερήσει τους ανθρώπους από κάθε έσοδο για να αγοράσουν τρόφιμα. Πάνω από 16 εκατ. άνθρωποι θα αντιμετωπίσουν τον ερχόμενο χρόνο πρόβλημα διατροφής. Περισσότερες από ένα (1) εκατ. έγκυοι και 2,3 εκατομ. παιδιά κάτω των 5 ετών υποφέρουν από κακή διατροφή. To 99% είναι ανεμβολίαστοι για Covid και από τα 30 εκατ. πληθυσμό τα 20 εκατ. χρειάζονται ιατρική περίθαλψη. Σαν αποτέλεσμα του μακροχρόνιου πολέμου τα μισά κέντρα υγείας δεν λειτουργούν. Η αδυναμία λόγω έλλειψης τροφής τους κάνει πιο ευάλωτους στις ασθένειες.
Στην Αιθιοπία, με τον εμφύλιο πόλεμο εδώ και ένα χρόνο, υπάρχουν άνθρωποι διωγμένοι από την περιοχή τους, όπου ζούσαν πριν την έναρξη του πολέμου με τρία γεύματα την ημέρα, κρέας και γάλα για να θρέψουν τα παιδιά τους και τώρα τρώνε ότι βρουν και όποτε βρουν λίγα χρήματα (τρία δολάρια/ημέρα) για να αγοράσουν γιαούρτι, λαχανικά και αλεύρι για ένα μόνο γεύμα. Η κυβέρνηση της Αιθιοπίας έχει πρωθυπουργό τον βραβευμένο με Νόμπελ Ειρήνης Abiy Ahmed Ali για την ειρήνευση με την Ερυθραία, ο οποίος όμως εμποδίζει τη μεταφορά ανθρωπιστικής βοήθειας στις ελεγχόμενες από τους αντάρτες περιοχές.
Στη Συρία, οι πατάτες και τα βραστά χόρτα έχουν γίνει το σύνηθες φαγητό για 3 στους 5 κατοίκους από τα 12,4 εκατ. που έμειναν και οι οποίοι αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα διατροφής. Αυτό σημαίνει αύξηση των πεινασμένων κατά 88% σε σχέση με πέρυσι, ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά παγκόσμια.
Στο Αφγανιστάν, μετά την επικράτηση των Ταλιμπάν και τη δέσμευση των τραπεζικών καταθέσεων της χώρας από τη διεθνή κοινότητα, απειλείται ανθρωπιστική κρίση μεγάλου μεγέθους.
Μαζί με τις πολεμικές συγκρούσεις και τις επιπτώσεις της πανδημίας Covid, η κλιματική κρίση και η έλλειψη βροχών ή οι καταρρακτώδεις βροχές και οι καταιγίδες, οι πλημμύρες, η ξηρασία, καταστρέφουν την παραγωγή και τις σοδειές. Τα τελευταία εφτά χρόνια ήταν τα θερμότερα και το 2020 το πιο θερμό. Φανταστείτε να καλλιεργείτε λαχανικά στην υποσαχάρια Αφρική με θερμοκρασία 50 βαθμούς, ξηρασία, τις λίμνες και τα ποτάμια με λίγο νερό. Στις χώρες του Σαχέλ και ιδιαίτερα στο κέντρο (Μπουρκίνα Φάσο, Μάλι, Τσάντ, Νίγηρα, Κεντροαφρικανική Δημοκρατία) μετακινούνται οι πληθυσμοί νότια στη Νιγηρία και στις νότιες περιοχές της Αφρικής λόγω του πολέμου με τους τζιχαντιστές και της έλλειψης τροφίμων. Μαζί με τα λιγοστά τους υπάρχοντα μεταφέρουν και τις φυλετικές και θρησκευτικές διαφορές καθώς και τις συγκρούσεις.
Στον αναπτυγμένο και αναπτυσσόμενο κόσμο, εκεί που δεν ψάχνουν την καθημερινή τροφή αλλά μπορούν ακόμη να μετρούν τα οικονομικά δεδομένα και τις τιμές, ο FAO (Foodand Agriculture Organization) των Ηνωμένων Εθνών αναφέρει για τον περασμένο μήνα ότι: οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν από τον Νοέμβριο του 2020 κατά 27,3%- και αυτή είναι η μεγαλύτερη αύξηση από τον Ιούνιο του 2011.Την μεγαλύτερη αύξηση είχαν τα δημητριακά και γαλακτοκομικά. Η εφοδιαστική διατροφική αλυσίδα που είναι παγκόσμια πλέον κατανεμημένη, είναι σε κίνδυνο. Φανταστείτε τι μπορεί να προκύψει με τον εφοδιασμό των δυτικών χωρών με σιτηρά και άλευρα από μια σύρραξη Ρωσίας-Ουκρανίας.
Στις 23 Μαρτίου 2020 ο Γ.Γ. των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες ζήτησε κατάπαυση όλων των εχθροπραξιών για να αντιμετωπισθεί η πανδημία Covid-19. Δυστυχώς, όχι μόνο δεν εισακούσθηκε αλλά δεν φάνηκε ότι η πανδημία επηρέασε την πορεία των συγκρούσεων. Αντίθετα, επιδείνωσε και περιέπλεξε τα ανθρωπιστικά προβλήματα (ινστιτούτο SIPRI).
Η κατάσταση δείχνει πόσο αλληλεξαρτώμενοι έχουμε γίνει σε αυτό τον κόσμο. Πριν λίγα χρόνια λίγοι ήξεραν που είναι το Σαχέλ ή πολύ περισσότερο το Μάλι. Τώρα ξέρουμε γιατί μας ενδιαφέρει και όχι μόνο εγκυκλοπαιδικά. Αρκεί ένα τάνκερ να κολλήσει στο Σουέζ όπως έγινε τον Μάρτιο για να ανέβουν οι τιμές των προϊόντων. Αρκεί ένας ιός στη Γιουχάν της Κίνας, για να επηρεαστεί όλος ο κόσμος.
Ακόμη και αυτοί που έφτιαξαν την παγκοσμιοποίηση βλέπουν τώρα ότι για να δουλέψει θέλει ειρηνικό περιβάλλον. Η ειρήνη όμως δεν διατηρείται μόνο με όπλα. Θέλει και χορτασμένους και υγιείς παραγωγούς σε όλο τον πλανήτη. Παλιά, λέγαμε για τους ανθρώπους του «τρίτου κόσμου», όπως αποκαλούνταν οι χώρες που δεν ανήκαν στον «δυτικό» ή «ανατολικό» συνασπισμό, ότι πρέπει να είναι ελεύθεροι από την αποικιοκρατία. Τώρα βλέπουμε ότι πρέπει να είναι και χορτάτοι και υγιείς, όπως κι εμείς. Αλλιώς η πείνα τους θα είναι και δική μας. Οι ασθένειές τους θα είναι και δικές μας. Το περιβάλλον τους είναι και δικό μας.
Η παγκόσμια εξάρτηση ή θα μας φέρει κοντά ή θα μας καταστρέψει.
(Ο Νίκος Τόσκας είναι πρώην υπουργός και υποστράτηγος ε.α.)