Την στιγμή που οι μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ προεξοφλούν επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία μέσα στις επόμενες ώρες, ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας Τόνι Μπλίνκεν ταξιδεύει στην Χαβάη και περιοδεύει στις χώρες του Ειρηνικού για να αντικρούσει την επιθετικότητα της Κίνας και την Βόρειας Κορέας!
Άραγε, οι ΗΠΑ ποια θεωρούν μεγαλύτερη απειλή στην Ασιατική Ήπειρο; Την Ρωσία ή την Κίνα; Την Βόρεια Κορέα ή το Ιράν;
Το πάθημα της Δύσης με την «Αραβική Άνοιξη» που τελικώς έφερε την βαρυχειμωνιά σε ολόκληρο το αραβικό τόξο από την Βόρειο Αφρική μέχρι την Μέση Ανατολή, κάνει σήμερα τις ΗΠΑ να είναι ιδιαιτέρως συγκρατημένες αλλά και ανήσυχες με την Ουκρανική κρίση.
Αν και ο Λευκός Οίκος έχει αποκλείσει το ενδεχόμενο στρατιωτικής εμπλοκής των ΗΠΑ στην Ουκρανία, η Ουάσινγκτον καλλιεργεί και εξάγει ένα πολεμικό κλίμα . Απέστειλε ήδη 3.000 αμερικανικούς στρατιώτες στην Πολωνία, ενώ άλλοι 86 τόνοι αμερικανικών όπλων έφτασαν στο Κίεβο.
Ο Μπλίνκεν θα συζητήσει με τις χώρες του Ειρηνικού, πακέτο οικονομικών κυρώσεων που οι ΗΠΑ και οι ευρωπαϊκοί εταίροι ετοιμάζονται να επιβάλουν στην Ρωσία για να αποτρέψουν την εισβολή στην Ουκρανία.
Ένας μεγάλος στόχος των ΗΠΑ είναι καταφέρουν να σταματήσουν την λειτουργία του αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 2, που συνδέει τη Ρωσία και τη Γερμανία. Ωστόσο κάτι τέτοιο βρίσκει την σθεναρή αντίσταση του πολιτικού κόσμου της Γερμανίας.
Η Ουάσιγκτον γνωρίζει ότι μια γενικευμένη σύγκρουση στην Ουκρανία θα μπορούσε να προκαλέσει περαιτέρω εντάσεις στην Ανατολική Ευρώπη από τις οποίες θα επωφεληθούν οι ανταγωνιστές των ΗΠΑ, όπως η Κίνα και το Ιράν. Αυτός ο φόβος κάνει τον Τόνι Μπλίνκεν να πραγματοποιήσει περιοδεία σε χώρες του Ειρηνικού, όπως την Αυστραλία, τη Χαβάη και τα νησιά Φίτζι τα οποία επισκέπτεται αμερικανός υπουργός Εξωτερικών μετά από σαράντα χρόνια!
Οι ΗΠΑ φοβούνται ότι στρατηγικό σχέδιο της Κίνας είναι η δημιουργία στρατιωτικών βάσεων στον Ειρηνικό. Πέρυσι είχε υπάρξει αναστάτωση στο σύμπλεγμα των νησιών Κιριμπάτι του Ειρηνικού που βρίσκονται περίπου 3.000 χιλιόμετρα από τη Χαβάη, ότι το Πεκίνο σχεδιάζει να εγκαταστήσει πυραύλους που θα μπορούσαν να πλήξουν τις ΗΠΑ. Παρόμοιο άγχος έχει και η Αυστραλία σχετικά με τη δυνατότητα της Κίνας να δημιουργήσει στρατιωτική βάση στα νησιά του Σολομώντα ! Ήδη το Πεκίνο έχει εγκαταστήσει αστυνομική δύναμη στα συγκεκριμένα νησιά μετά τις ταραχές του περασμένου Δεκεμβρίου.
Το περασμένο Σαββατοκύριακο ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας βρέθηκε στην Χαβάη, όπου και φιλοξένησε τους ομολόγους του της Ιαπωνίας και της Νότιας Κορέας. Τους απασχόλησε η κατάσταση στην Βόρεια Κορέα, καθώς αυξάνονται οι φόβοι ότι ο Κιμ Γιονγκ Ουν μπορεί να επιστρέψει στη δοκιμή διηπειρωτικών βαλλιστικών πυραύλων και πυρηνικών βόμβων για πρώτη φορά από το 2017 όταν ο Τραμπ απείλησε με πόλεμο.
Οι ΗΠΑ χρόνια τώρα παρακολουθούν -αρχικά με αμηχανία και τώρα με τρόμο- την οικονομική διείσδυση της Κίνας σε ολόκληρη την Ασιατική Ήπειρο. Σε μια προσπάθεια του Λευκού Οίκου να ανακόψει την οικονομική επιρροή της Κίνας στην Ασία, ο Πρόεδρος Μπάιντεν δήλωσε τον περασμένο Οκτώβριο ότι η Αμερική θα ξεκινούσε σύντομα τις συνομιλίες για ένα νέο οικονομικό πλαίσιο στήριξης της Ασίας και του Ειρηνικού. Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν έχει διαφανεί ακόμη. Η αμερικανική διοίκηση εμφανίζεται απρόθυμη να προσφέρει τέτοιου είδους βοήθεια διότι φοβάται ότι μπορεί να θεωρηθεί απειλή για τις αμερικανικές θέσεις εργασίας πριν από τις εκλογές του Κογκρέσου του ερχόμενου Νοεμβρίου, γεγονός που θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν οι Ρεπουμπλικάνοι.
Ωστόσο στο τέλος του προηγούμενου έτους ο Τόνι Μπλίνκεν κατά τη διάρκεια περιοδείας του στη Νοτιοανατολική Ασία έδωσε ορισμένες λεπτομέρειες αυτού του οικονομικού σχεδίου. Είπε ότι θα πρέπει να επικεντρωθεί στη διευκόλυνση του εμπορίου, την ψηφιακή οικονομία, την ανθεκτικότητα της αλυσίδας εφοδιασμού, την υποδομή, την καθαρή ενέργεια και τα πρότυπα των εργαζομένων.
Το ερώτημα είναι εάν με το συγκεκριμένο οικονομικό σχέδιο, οι χώρες της περιοχής θα μπορέσουν να μειώσουν την εξάρτηση τους από την Κίνα, εξασφαλίζοντας αυτόνομες αλυσίδες εφοδιασμού.
Πάντως ένα είναι σίγουρο: Η διαχείριση των σχέσεων και των κινδύνων με την Κίνα θα απαιτήσει εκτεταμένη εστίαση και πόρους από τις ΗΠΑ. Η Ρωσία και η Κίνα μαζί θα μπορούσαν να καταλάβουν όλο το οξυγόνο στον χώρο της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ , αφήνοντας ελάχιστο χώρο για άλλες προτεραιότητες.
Στην Ασιατική Ήπειρο εκτός από τις χώρες του Ειρηνικού, υψηλά ρίσκα εξακολουθεί να διατηρεί η Μέση Ανατολή. Η στρατηγική των ΗΠΑ στην Μέση Ανατολή επικεντρώνεται πια στη ήπια διπλωματία με κορυφαίες προτεραιότητες την συμφωνία με το Ιράν για τα πυρηνικά και την αντιτρομοκρατική δράση. Για το 2022 η διοίκηση Μπάιντεν έχει συγκεκριμένους στόχους στην Μέση Ανατολή. Βοήθεια στις ιρακινές στρατιωτικές δυνάμεις και διατήρηση μικρής αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας στη Συρία για να αποφευχθεί η αναβίωση του Ισλαμικού Κράτους.
Παράλληλα ο Λευκός Οίκος υποστηρίζει τις συμφωνίες του Αβραάμ, μεταξύ Ισραήλ με Αραβικών χωρών που ξεκίνησαν με την ενθάρρυνση της διοίκησης Τραμπ. Η ομάδα Μπάιντεν έχει επανειλημμένα δηλώσει σιδηρά υποστήριξη στο Ισραήλ, ωστόσο παρέχει βοήθεια και στους Παλαιστινίους! Αν και ο Μπάιντεν προσωπικά έχει εκφράσει την υποστήριξη για μια λύση δύο κρατών, η διοίκησή του επιδεικνύει ελάχιστο ενδιαφέρον για την επίτευξη αυτού του στόχου. Ένας άλλος στόχος, της διοίκησης Μπάιντεν είναι η βοήθεια προς τους εταίρους του Κόλπου να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους ενάντια σε απειλές από τις δυνάμεις του Χούτι της Υεμένης.
Το Ιράν ενδεχομένως να είναι η κορυφαία περιφερειακή προτεραιότητα για το 2022. Οι συνομιλίες που αποσκοπούν στην επιστροφή του Ιράν στον διάλογο με τις ΗΠΑ για τον έλεγχο των πυρηνικών βρίσκονται σήμερα στον όγδοο γύρο τους. Ενώ οι διπλωμάτες έχουν εκφράσει κάποια περιορισμένη αισιοδοξία, διχογνωμία υπάρχει μεταξύ των εμπειρογνωμόνων για την πιθανότητα μιας συμφωνίας.
Ο Λευκός Οίκος έχει πει ότι ένα πυρηνικό ένοπλο Ιράν είναι απαράδεκτο και ότι όλες οι επιλογές βρίσκονται στο τραπέζι εάν οι συνομιλίες αποτύχουν. Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι ότι λίγοι στη διοίκηση Μπάιντεν και λιγότεροι στην αμερικανική κοινή γνώμη που θέλουν άλλον ένα πόλεμο στη Μέση Ανατολή. Γι αυτό ο Λευκός Οίκος επιδιώκει την ήσυχη διπλωματία που υποστηρίζεται από περιορισμένες στρατιωτικές δράσεις στην προσέγγισή της στη Μέση Ανατολή.
Η Μέση Ανατολή παραμένει μια βραδυφλεγής βόμβα. Οι κίνδυνοι πολλοί και μεγάλοι, από το να αποτύχουν οι συνομιλίες για τα πυρηνικά με το Ιράν μέχρι και την αναβίωση των εξτρεμιστικών – τρομοκρατικών οργανώσεων όπως το ISIS και η Αλ Κάιντα. Ο πόλεμος στην Υεμένη έχει ήδη διαχυθεί πέρα από τα σύνορά της και θα μπορούσε να αποτελέσει μεγαλύτερη απειλή για τις χώρες του Κόλπου και την παγκόσμια ναυτιλία.
Οι τελευταίες αμερικανικές διοικήσεις έχουν αποδείξει ότι δεν μπορούν να επιλύσουν τις βασικές αιτίες της συριακής κρίσης. Πολλές χώρες της περιοχής, όπως ο Λίβανος και το Ιράκ, αντιμετωπίζουν σοβαρούς κίνδυνους πολιτικής αστάθειας.
Δεν είναι τυχαίο ότι ούτε ο Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν , ούτε η αντιπρόεδρος Καμάλα Χάρις δεν έχουν πατήσει το πόδι τους στην Μέση Ανατολή κατά τον πρώτο χρόνο της διοίκησής τους. Οι τηλεφωνικές κλήσεις μεταξύ του οβάλ γραφείου και των περιφερειακών ηγετών είναι λίγα και αραιά.
Και όμως υπάρχουν σημαντικές αλλαγές που συντελούνται στη Μέση Ανατολή και που θα μπορούσαν να ωφελήσουν τις ΗΠΑ εάν οι υπεύθυνοι χάραξης εξωτερικής πολιτικής νοιάζονταν λίγο περισσότερο. Η συμφωνία του Αβραάμ είναι ενδεικτικό παράδειγμα. Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί πριν λίγο καιρό ότι Ισραηλινός Πρόεδρος να επισκέπτεται τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και ο ισραηλινός εθνικός ύμνος να ακούγεται στο Προεδρικό Μέγαρο των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. Αυτό θα ήταν αδιανόητο μόλις πριν από μερικά χρόνια.
Ελλείψει της παραδοσιακής αμερικανικής επιρροής, οι περιφερειακές χώρες στην Μέση Ανατολή αλλά και σε ολόκληρη την υφήλιο συνειδητοποιούν ότι είναι μόνες στην αντιμετώπιση των προκλήσεων και των απειλών.
(Ο Δήμος Βερύκιος είναι δημοσιογράφος)
