Ο πόλεμος στην Ουκρανία αργά ή γρήγορα θα τελειώσει, ωστόσο η χώρα δεν προβλέπεται να επανέλθει στην κανονικότητα τουλάχιστον μέσα στα επόμενα χρόνια καθώς οι εχθροπραξίες αναμένεται να συνεχιστούν μεταξύ των ενόπλων Ουκρανών νεοναζιστών που σήμερα μάχονται κατά των ρωσικών στρατευμάτων και των ένοπλων μισθοφόρων που αποστέλλει η Μόσχα στην Ουκρανία για την εξολόθρευση των SS. Για όποιον δεν το έχει καταλάβει η Ουκρανία θα έχει την τύχη της Συρίας! Στην ευρύτερη περιοχή δημιουργούνται δυο εστίες αποσταθεροποίησης:
- Η 1η εστία βρίσκεται στην Μέση Ανατολή με επίκεντρο την Συρία που χρησιμοποιείται ως ορμητήριο του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) και των Τζιχαντιστών .
- Η 2η εστία δημιουργείται τώρα στην Ευρασία με επίκεντρο την Ουκρανία όπου εκκολάπτεται το αυγό του φιδιού, ο νεοναζισμός που παρ´ ότι τρομάζει την Ευρώπη, η Δύση όχι μόνο έκανε τα στραβά μάτια αλλά ενθάρρυνε και χρηματοδοτούσε την δημιουργία ταγμάτων SS για να χρησιμοποιηθούν ως ανάχωμα στην Ρωσία και στα επιθετικά της σχέδια εναντίον της πυραυλικής ασπίδας του ΝΑΤΟ στην Ανατολική Ευρώπη, όπως και γίνεται τώρα…
Το Κρεμλίνο κατά την διεξαγωγή των πρώτων δέκα ημερών των πολεμικών επιχειρήσεων στην Ουκρανία διαπιστώνοντας ότι η αντίσταση προέρχεται από το παράλληλο στράτευμα των νεοναζί που πλέον εξοπλίζεται ανοιχτά και απροκάλυπτα από την Δύση, αποφάσισε να προχωρήσει στην αποστολή ειδικών ομάδων «εθελοντών» δηλαδή μισθοφόρων που εμπειρία στον ανορθόδοξο πόλεμο τόσο στην Συρία κατά του ISIS, όσο και στην Λιβύη κατά των «Αδελφών Μουσουλμάνων» , προφανώς οι συγκεκριμένες ομάδες θα δρουν σε συνεργασία με τις ομάδες των Τσετσένων που ήδη βρίσκονται στην εμπόλεμη περιοχή.
Και οι δυο εστίες ανάφλεξης βρίσκονται στην αυλή της Ευρώπης η οποία είναι ευάλωτη τόσο στην ισλαμική τρομοκρατία, όσο και την Ακροδεξιά που σαν φάντασμα πλανάται τα τελευταία χρόνια πάνω τη γηραιά ήπειρο.
Η παραχώρηση οπλισμού από την Δύση στην Ουκρανία κάθε όσον οι επιχειρήσεις συνεχίζονται σημαίνει ότι η συντριπτική πλειοψηφία του συγκεκριμένου πολεμικού υλικού περνάει στα χέρια των ακροδεξιών οι οποίοι θα το χρησιμοποιήσουν στις μελλοντικές μάχες με τους μισθοφόρους της Ρωσίας. Μετά την «Αραβική Άνοιξη», τις αιματοχυσίες στην Συρία και την Λιβύη, άλλος ένας, νέος «φαύλος κύκλος» ανοίγει στην Ανατολική Ευρώπη…
Οι 20 «πρόθυμοι»
Τα Καλαζνικοφ της Ελλάδας , τα αντιαρματικά της Γερμανίας, και τα όπλα είκοσι δυτικών χωρών (Αυστραλία, Βέλγιο, Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία, Δανία, Ελλάδα, Εσθονία, ΗΠΑ, Ιταλία, Καναδάς, Κροατία, Λιθουανία, Νορβηγία, Ολλανδία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σουηδία, Τσεχία, Φινλανδία) που εστάλησαν στην Ουκρανία από τις πρώτες ώρες της εισβολής, ουδείς γνωρίζει εάν πέρασαν στα χέρια του τακτικού στρατού της Ουκρανίας ή των παραστρατιωτικών μηχανισμών που ελέγχονται από τους νεοναζί και στο επόμενο διάστημα πιθανότατα θα αναμετρηθούν με τους μισθοφόρους της Μόσχας.
Τα όπλα αυτά, η Δύση θα τα βρει μπροστά της, όπως άλλωστε τα βρήκε στην Λιβύη και την Συρία… Μόνο που αυτή την φορά τα όπλα θα βρίσκονται στα χέρια νεοναζιστών. Θα είναι η πρώτη φορά μετά τον Β´ Παγκόσμιο Πόλεμο που η ίδια η Ευρώπη θα έχει οπλίσει φασιστικά τάγματα που δρουν στην αυλή της!
Η απειλή της Ακροδεξιάς και του νεοφασισμού παραμένει ορατή στην Ευρώπη. Η πανδημία και η οικονομική - ενεργειακή κρίση ευνοούν την ανάπτυξη ακροδεξιών και φιλοφασιστικών αντιλήψεων όπως προκύπτει από τις τάσεις των δημοσκοπήσεων σε χώρες με δημοκρατικές παραδόσεις όπως πχ την Ιταλία…
Σε αντίθεση με την Ελλάδα, δυο άλλες χώρες της περιοχής, το Ισραήλ και η Τουρκία είδαν από διαφορετική οπτική γωνία την «σωστή πλευρά» της ιστορίας. Προτίμησαν αντί να ανοίξουν τις αποθήκες τους για να βγάλουν όπλα και να τα στείλουν στην Ουκρανία, με άγνωστο αποδέκτη, να ακολουθήσουν τον δύσκολο δρόμο της διαμεσολαβητικής προσπάθειας.
Η κρίση γεννά ευκαιρίες
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζον Φ. Κένεντι παρατήρησε κάποτε ότι, όταν γράφτηκε στα κινέζικα, η λέξη «κρίση» περιλάμβανε δύο χαρακτήρες — ο ένας αντιπροσώπευε «κίνδυνο» και ο άλλος «ευκαιρία». Οι ευκαιρίες μπορούν να προκύψουν εάν αμφισβητηθούν παραδοσιακές προσεγγίσεις και στερεότυπα.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία καταρρίπτει την ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική
ασφάλειας, αμφισβητώντας τα παραδοσιακά σχέδια. Ο πόλεμος εγκυμονεί πολλούς κινδύνους για την περιφερειακή ασφάλεια και τις ισορροπίες, αλλά επίσης προσφέρει την ευκαιρία σε περιφερειακές χώρες όπως την Τουρκία και το Ισραήλ να αποκτήσουν τον ρόλο του διεθνή διπλωματικού μεσολαβητή.
Τόσο η Τουρκία όσο και το Ισραήλ έχουν τα δικά τους κίνητρα για την εκτόνωση της κρίσης Ρωσίας-Ουκρανίας. Το Ισραήλ φιλοξενεί μεγάλη ρωσική και ουκρανική διασπορά. Υπάρχουν 250.000 Εβραίοι στην Ουκρανία, που μπορούν να κάνουν το Ισραήλ σπίτι τους. Η ταλαιπωρημένη οικονομία της Τουρκίας δεν χρειάζεται περαιτέρω αναστάτωση για τα εκατομμύρια Ρώσων και Ουκρανών που επισκέπτονται για διακοπές κάθε χρόνο. Ο Ταγίπ Ερντογάν προφανώς δεν τα υπολογίζει στον τουριστικό τομέα, όπως ο Κυριάκος Μητσοτάκης που εμμέσως πλην σαφώς είπε ότι Ελλάδα δεν έχει ανάγκη τους Ρώσους τουρίστες…
Είναι εντυπωσιακή η κινητικότητα που ανέπτυξαν τις τελευταίες δυο εβδομάδες το Ισραήλ και η Τουρκία. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Naftali Bennett ταξίδεψε ιγκόγνιτο στη Μόσχα να συναντήσει τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν , ενώ βρίσκεται σε ανοιχτή γραμμή με τον Ζελένσκι που του ζητάει να μεσολαβήσει για να γίνει συνάντηση με τον Πούτιν στην Ιερουσαλήμ ! Το Ισραήλ φιλοξενεί περισσότερο από ένα εκατομμύριο ρωσόφωνους πολίτες που γεννήθηκαν στην ΕΣΣΔ. Αυτό το στοιχείο χρησιμοποίησε τα προηγούμενα χρόνια η Μόσχα ως «μαλακή δύναμη» για να προχωρήσει με το Ισραήλ σε οικονομική και εμπορική συνεργασία, σε τομείς υψηλής τεχνολογίας και νανοτεχνολογίας. Για την Ρωσία η διατήρηση δεσμών με το Ισραήλ, τον στενό σύμμαχο των ΗΠΑ, της επέτρεπε να αποστέλλει το μήνυμα ότι δεν είναι απομονωμένη.
Η διπλωματική πόρτα της Ιερουσαλήμ δίνει την ικανότητα στο Ισραήλ να μεσολαβεί μεταξύ όλων των μερών άμεσα και έμμεσα στη σύγκρουση Ρωσίας - Ουκρανίας και Δύσης.
Ο Μπένετ καταφέρνει, σε αντίθεση με τον προκάτοχο του, να βάλει το Ισραήλ στο επίκεντρο των παγκόσμιων εξελίξεων μετά από δεκαετίες παγκόσμιας κριτικής για τις επιθετικές ενέργειες του στο Παλαιστινιακό.
Το Ισραήλ βασίζεται στο Κρεμλίνο για τον συντονισμό ως προς την ασφάλεια στη Συρία, θέτοντας η Μόσχα το θέμα αυτό στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με το Ιράν για το πυρηνικό του πρόγραμμα. Ίσως δεν είναι τυχαίο ότι την επομένη της ιγκόγνιτο επίσκεψη Μπένετ στη Μόσχα , για πρώτη φορά από το 2018, Ιρανοί σκοτώθηκαν σε ισραηλινή επίθεση στη Συρία.
Ένας άλλος πρόθυμος διαμεσολαβητής στη σύγκρουση Ρωσίας - Ουκρανίας εμφανίζεται η Τουρκία αν και η οποία διατηρεί ταραχώδεις σχέσεις με όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές. Μέλος του ΝΑΤΟ η Τουρκία μοιράζεται θαλάσσια σύνορα με τη Ρωσία και την Ουκρανία στη Μαύρη Θάλασσα.
Αρχές Φεβρουαρίου ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πρότεινε να αναλάβει διαμεσολαβητικό ρόλο. Προηγουμένως, η Άγκυρα είχε επικριθεί από τη Ρωσία για την υποστήριξή της στην Ουκρανία μέσω της πώλησης Bayraktar TB2 Drones. Η Άγκυρα αν και καθυστερημένα χαρακτηρίζει «απαράδεκτη» την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και ανακοινώνει ότι θα εμποδίσει εν μέρει τα ρωσικά πολεμικά πλοία να έχουν πρόσβαση στη Μαύρη Θάλασσα.
Ωστόσο, η Τουρκία αρνείται να επιβάλει κυρώσεις στην Ρωσία! Εν συνεχεία οι υπουργοί Εξωτερικών της Ρωσίας και της Ουκρανίας συναντιόνται στην Αττάλεια για πρώτη φορά μετά την εισβολή. Εν συνέχεια ο Τ. Ερντογάν συνομιλεί με τον Τζο Μπάιντεν ενώ προηγουμένως έχει υποδεχτεί την Άγκυρα τον Ιραηλινό πρόεδρο.
Οι σχέσεις της Άγκυρας με την Μόσχα περνούν από διάφορες διακυμάνσεις. Το 2015 είχαν φτάσει στο χειρότερο σημείο με την κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους Su-24. Ωστόσο ένα χρόνο μετά, το 2016 οι οικονομικοί δείκτες στο διμερές εμπόριο εμφάνισαν αύξηση. Αιφνιδίως στη συνέχεια οι σχέσεις των δυο χωρών μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα στην Τουρκία οι σχέσεις των δυο χωρών αναθερμάνθηκαν με την αγορά των S-400. Ταυτοχρόνως κατασκευάζεται η πρώτη πηγή της πυρηνικής ενέργειας στην Τουρκία, ο πυρηνικός σταθμός στο Ακούγιου από την ρωσική εταιρία Rosatom. Επιπλέον, το 2020 εγκαινιάστηκε ο αγωγός Turkstream, που μεταφέρει φυσικό αέριο από τη Ρωσία στην Τουρκία μέσω της Μαύρης Θάλασσας κατά τρόπο που αποδυναμώνει το ρόλο της Ουκρανίας ως χώρα διαμετακόμισης για το ρωσικό αέριο.
Παρά τις γεωπολιτικές διαφοροποιήσεις της Τουρκίας με την Ρωσία στα κεντρικά πεδία, την Συρία , τη Μαύρη Θάλασσα, την Λιβύη και τον Καύκασο, φαίνεται ότι η συνεργασία τους βασίζεται κυρίως στην οικονομική αλληλεξάρτηση.
Σε αυτό το στάδιο της διαμεσολάβησης, δεν είναι σαφές αν το Κρεμλίνο θα συνεργαστεί περαιτέρω με τον έναν ή τον άλλο εταίρο (Ισραήλ - Τουρκία), ή αν βασιστεί και στους δύο.
Η ρωσική εισβολή έχει ξεριζώσει περισσότερους από 1,5 εκατομμύριο ανθρώπους, κάτι που σύμφωνα με τον ΟΗΕ είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη προσφυγική κρίση στην Ευρώπη από τον Β´ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Αυτό ώθησε επίσης ορισμένες χώρες της ΕΕ να εντείνουν τις προσπάθειες για συνεργασία στο προσφυγικό παρά τις διαφορές σε πολιτικά ζητήματα. Στο πλαίσιο αυτό έγινε και η χτεσινή συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ερντογάν στην Κωνσταντινούπολη. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ήταν το κύριο θέμα στη συνάντηση επί της ακτής του Βόσπορου. Οι χρόνιες διαφορές μεταξύ των δυο χωρών δεν φάνηκε ότι μπορούν εύκολα να επιλυθούν…
Η Τουρκία είναι σαφές ότι εκμεταλλευόμενη τη ζωτικής σημασίας στρατηγική της θέση, καταφέρνει να αποφύγει τη συμμετοχή στη ρωσο-ουκρανική κρίση και να διατηρήσει την ουδετερότητά της και να ενεργεί περισσότερο ως διευκολυντής, παρά ως μεσολαβητής.
Η ανησυχία της Μέσης Ανατολής
Ο πόλεμος στην Ουκρανία αναμένεται να επηρεάσει ολόκληρο το φάσμα εξωτερικής πολιτικής της Ρωσίας, συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών της προς τη Μέση Ανατολή. Παρά τις εικασίες ότι η Ρωσία θα εγκαταλείψει την περιοχή λόγω της σημερινής εστίασής της στην Ευρώπη, το γεγονός ότι και οι δύο προτεινόμενοι διαμεσολαβητές είναι από τη Μέση Ανατολή φανερώνουν το αντίθετο.
Βεβαίως η σύγκρουση στην Ευρασία αναμένεται να οδηγήσει σε ευρύτερους μετασχηματισμούς στη Μέση Ανατολή, η οποία επηρεάζεται ήδη βαθιά από τα όσα διαδραματίζονται στην διεθνή σκηνή τις τελευταίες εβδομάδες.
Οι χώρες της Μέσης Ανατολής ανησυχούν ότι λόγω των εξελίξεων στην Ουκρανία, η Αμερική καθώς και ορισμένοι ευρωπαίοι σπεύδουν προς μια γρήγορη πυρηνική συμφωνία με το Ιράν, επιτρέποντάς τους στη συνέχεια να επικεντρωθούν στη Ρωσία. Η Τεχεράνη εκμεταλλεύεται το γεγονός και επιδιώκει περαιτέρω παραχωρήσεις από την Δύση, ενώ η Μόσχα φαίνεται να προσπαθεί να ανατρέψει ένα Δυτικό σχέδιο προβάλλοντας δικές της απαιτήσεις.
Ωστόσο η Δύση γνωρίζει ότι το ιρανικό πετρέλαιο δεν μπορεί να αποτελέσει βιώσιμη λύση ως αντιστάθμισμα στον αποκλεισμό της ρωσικής αγοράς, επειδή η Τεχεράνη είναι μια εξίσου σοβαρή απειλή για την παγκόσμια ασφάλεια. Το γεγονός αυτό προσφέρει την ευκαιρία στους παραγωγούς πετρελαίου του Αραβικού Κόλπου να προωθήσουν τα πλάνα τους διασφαλίζοντας από την Δύση τα συμφέροντα ασφαλείας τους.
Με την απειλή ή τον κίνδυνο βομβαρδισμού πυρηνικών σταθμών, όπως προέκυψε από τις πρώτες ημέρες εισβολής στην Ουκρανία, η παγκόσμια κοινότητα ευαισθητοποιήθηκε αναγνωρίζοντας πλέον καλύτερα από ποτέ την ανησυχία των αραβικών κρατών, αλλά και του Ισραήλ για την πυρηνική απειλή που εγκυμονεί το Ιράν στην Ασιατική Ήπειρο και ειδικότερα στην Μέση Ανατολή.
Η Μέση Ανατολή παραμένει καχύποπτη με την Δύση και για τον επιπρόσθετο λόγο ότι ενώ η Λιβύη και η Συρία υπέστησαν πολέμους εξόντωσης από μισθοφόρους που τροφοδοτούσαν η Μόσχα, η Άγκυρα και η Τεχεράνη, τόσο οι ΗΠΑ όσο και η ΕΕ παρέμεναν απαθείς ! Όπως αμέτοχη παρέμενε η Ουάσιγκτον στην επιθετικότητα του Ιράν να διαλύσει την κυριαρχία Λιβάνου, της Υεμένης και του Ιράκ. Τα κράτη του Κόλπου έχουν υποβληθεί σε συνεχή επίθεση από τα φράγματα των ιρανικών πυραύλων και των drones. Τα πληττόμενα κράτη της περιοχής εκτιμούν ότι αυτή η αποσταθεροποιητική κατάσταση θα επιδεινωθεί εάν το Ιράν υπογράψει μια συμφωνία για τα πυρηνικά που θα τον βγάλει από τις κυρώσεις και το εμπάργκο. Πιστεύουν ότι η Τεχεράνη θα επενδύσει δισεκατομμύρια δολάρια σε τρομοκρατικές ενέργειες στην περιοχή.
Η Ευρώπη σε 2ο ρόλο…
Και ενώ η Μέση Ανατολή επιδεικνύει κινητικότητα επί του διπλωματικού πεδίου για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, η Ευρώπη προσπαθεί να αντιμετωπίσει τις καταστροφές επί του οικονομικού πεδίου που προκαλεί ο πόλεμος στην Ουκρανία μέσω της ενεργειακής κρίσης. Οι κυρώσεις που επέβαλε στην Ρωσία πλήττουν και την ίδια. Η Ευρώπη αν και γύρισε την πλάτη της στην Μόσχα εξακολουθεί να εξαρτάται ενεργειακά απ αυτήν και αναγκαστικά επιδιώκει την επικοινωνία μαζί της επιχειρώντας να έχει και εκείνη κάποιο διαμεσολαβητικό ρόλο.
• Η Γερμανία εν μια νυκτί εγκατέλειψε την μακροχρόνια στρατηγική της στρατιωτικής ουδετερότητας, αλλά δεν έκλεισε οριστικά και αμετάκλητα την βάνα του αερίου που λαμβάνει από την Ρωσία και όχι γιατί δεν θέλει αλλά γιατί δεν μπορεί. Ο Καγκελάριος Σολτς, όπως και ο Εμμανουέλ Μακρόν επιδιώκουν να έχουν ανοιχτή γραμμή με το Κρεμλίνο και για εσωτερικούς λόγους. Έχει παρατηρηθεί ότι μετά από κάθε τηλεφωνική επικοινωνία τους με τον Β. Πούτιν τα δημοσκοπικά ευρήματα τους εμφανίζουν ενισχυμένους στο εσωτερικό των χωρών τους!
• Ευρωπαϊκές χώρες όμορες με τη Ρωσία, όπως Φινλανδία και Σουηδία ζητούν ένταξη στο ΝΑΤΟ αλλά η Ρωσία έσπευσε να τις προειδοποιήσει «ας το ξεχάσουν».
• Από την άλλη η Ουγγαρία διάκεινται φιλικά στην Ρωσία. Τον Βικτορ Ορμπάν οι ευρωπαίοι τον αποκαλούν «σκυλάκι του Πούτιν».
• Ανατολικά ευρωπαϊκά κράτη που κρατούσαν ερμητικά κλειστές τις πόρτες σε βασανισμένους και αποκλεισμένους Σύριους πρόσφυγες , τώρα έχουν ανοίξει τις πόρτες τους σε πάνω από ένα εκατομμύριο Ουκρανοί.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Μέσα από την βομβαρδισμένη Ουκρανία μια νέα παγκόσμια τάξη αναδύεται. Καλύτερη ή χειρότερη από την προηγούμενη κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με σιγουριά. Οι κίνδυνοι πολλοί και οι προκλήσεις μεγάλες. Το ενδεχόμενο η μετά πολεμική Ουκρανία με τα όπλα των «20» της Δύσης να μετατραπεί σε «Συρία της Ευρώπης» θα είναι ότι χειρότερο μπορεί να συμβεί στην γηραιά ήπειρο μετά τον Β´ Παγκόσμιο Πόλεμο.
(Ο Δήμος Βερύκιος είναι δημοσιογράφος)