Τις τελευταίες ημέρες διακινήθηκε η πληροφορία πως στο δάσος της Δαδιάς υπάρχουν «γνωστά περάσματα» παράνομων μεταναστών. Αμέσως ξεκίνησε μια προσπάθεια ώστε να χρεωθούν οι καταστρεπτικές φωτιές του Έβρου σε «μετανάστες».
Οι διωκτικές αρχές έχουν υποχρέωση να καταγράφουν κάθε «σενάριο», να αναζητούν στοιχεία και να εξάγουν συμπεράσματα. Οι σοβαρές διωκτικές αρχές έχουν υποχρέωση να διασφαλίζουν πως η έρευνα τους διεξάγεται χωρίς την πίεση της κοινής γνώμης που, κάποιες φορές, ψάχνει εξιλαστήριους και βολικούς θύτες.
Οι κυβερνώντες έχουν υποχρέωση να είναι υπεύθυνοι και να απέχουν από πράξεις πολιτικών εμπρησμών.
Το σενάριο περί μεταναστών εμπρηστών, εκ δόλου ή εξ αμελείας, είναι απλώς ένα σενάριο μεταξύ άλλων σεναρίων. Η κυβέρνηση επέλεξε τον εύκολο δρόμο. Έβαλε στη συζήτηση το βολικό σενάριο χωρίς καμία απόδειξη.
Η περιβαλλοντική τραγωδία με θύμα ένα ολόκληρο οικοσύστημα – μνημείο της φύσης συγκλονίζει. Σε αυτήν την τραγωδία οι μετανάστες υπάρχουν ως θύματα και ως άδικα κατηγορούμενοι από περίεργους πολιτοφύλακες.
Μένει να αποδειχτεί αν η δράση των πολιτοφυλάκων ήταν περιστασιακή ή μέρος ενός οργανωμένου παρακρατικού συστήματος. Περιδιαβαίνοντας τα κοινωνικά δίκτυα του Έβρου και της Θράκης συναντάς πολύ λεκτική βία, εθνικιστική και ρατσιστική, εναντίον των μεταναστών. Διάφοροι καλούν τους πολίτες να πάρουν το νόμο στα χέρια τους και κάποιοι υπονοούν πως το έχουν κάνει ήδη.
Η κυβέρνηση της ΝΔ επένδυσε επικοινωνιακά στην καλύτερη φύλαξη των συνόρων, με εμβληματικές στιγμές τις αποφάσεις για την επέκταση του τεχνητού εμποδίου κατά μήκος του ποταμού Έβρου. Οι αρμόδιοι υπουργοί μίλησαν για απροσπέλαστο Έβρο που δεν περνά κουνούπι, για εκατοντάδες χιλιάδες αποτροπές παράτυπων εισόδων ενώ δεν υπήρξε φειδώ στην πρόσληψη συνοριοφυλάκων με προσόν την εντοπιότητα. Έστω και προσωρινά, αφού οι συνθήκες αλλάζουν χωρίς ευθύνη των κυβερνήσεων, η κυβέρνηση της ΝΔ κέρδισε πολιτικά τη «μάχη των συνόρων». Αυτή η επιτυχία αθροίστηκε στην «γενική εικόνα» της ΝΔ και οι εκλογές κερδήθηκαν.
Στον Έβρο η ΝΔ διατήρησε τα ποσοστά της. Τα κόμματα της ακροδεξιάς (κοινοβουλευτικά και μη) όμως, είχαν μια τεράστια αύξηση. Το 2019 είχαν συγκεντρώσει περίπου 10,5% ενώ το 2023 συγκέντρωσαν 19%. Εκ του αποτελέσματος, συνάγεται το συμπέρασμα πως η αυστηρότερη φύλαξη των συνόρων δεν καθησύχασε το ντόπιο πληθυσμό που τελικά ψήφισε κόμματα που επιζητούν ακόμη πιο δραστικές πολιτικές συνόρων και γράφουν στα παλιότερα των υποδημάτων τους, νόμους, συνθήκες και ενωσιακή νομοθεσία.
Η μεγάλη εκλογική άνοδος της Ελληνικής Λύσης στον Έβρο στηρίχθηκε στην (ακόμα πιο) σκληρή της στάση στα θέματα συνόρων. Ο νέος βουλευτής της, που δεν ήταν υποψήφιος σε προηγούμενες εκλογές, είναι ένα πρόσωπο με ευρεία δημοσιότητα λόγω της «ακτιβιστικής» του δράσης σε θέματα μετανάστευσης από τη μια άκρη του Έβρου στην άλλη. Είναι πρόεδρος του συλλόγου «Αινήσιο Δέλτα», που εκπροσωπεί τους «καλυβιέρηδες» του Δέλτα του Έβρου. Το πόσο θολά γίνονται κάποιες φορές τα πράγματα στον Έβρο φαίνεται από το παρακάτω απόσπασμα άρθρου του γνωστού επιχειρηματία – πολιτικού Πρόδρομου Εμφιετζόγλου.
«Στον νομό Έβρου, υπάρχουν σήμερα περίπου 5.000 κυνηγοί, που είναι δέκα φορές ακρίτες…και μάλιστα καθημερινοί άμισθοι φρουροί. Εδώ και μια δεκαετία, οι καλύβες τους στο Δέλτα, αντιμετωπίζονται με τα ίδια πολεοδομικά κριτήρια που ισχύουν για το..Κολωνάκι και την Μύκονο. Έτσι ακριβώς. Από το 2017, αναμένεται οριστική λύση. Στις 3-11-2022, έληξε η τελευταία παράταση της αναστολής κατεδάφισης. Μιλάμε για 108 καλύβες, πλήρως απογεγραμμένες, οι οποίες ήδη έχουν επιβαρυνθεί με πρόστιμα μαμούθ».
Κάποιοι από τους 5.000 κυνηγούς του Έβρου, στο μυαλό ορισμένων, θεωρούνται μια άτυπη εθνοφυλακή. Η ιδέα μιας άτυπης εθνοφυλακής ανθρώπων που έχουν πάρει άδεια για κυνήγι δεν μπορεί παρά να προκαλεί προβληματισμό αφού οι άδειες δεν αφορούν το κυνήγι και τη σύλληψη ανθρώπων. Αντίθετα, οποιαδήποτε δραστηριότητα πολιτών σε δασικές περιοχές μπορεί να είναι χρήσιμη ως πηγή πληροφοριών για τις αρμόδιες κρατικές αρχές. Η κυνηγετική περίοδος ξεκινά συνήθως στις 20 Αυγούστου και τελειώνει στο τέλος Φεβρουαρίου. Τις υπόλοιπες ημέρες του έτους το κυνήγι είναι παράνομο. Το κυνήγι ανθρώπων είναι παράνομο όλες τις εποχές του χρόνου. Τι γίνεται όμως με τις επίμονες αναφορές, στη δημόσια συζήτηση, για υβριδικό πόλεμο; Κάποιοι έχουν πιστέψει πως υπάρχει ακήρυκτος πόλεμος και θέλουν να πράττουν αναλόγως. Μέχρι πρόσφατα δεν ενοχλήθηκαν από τις αρμόδιες αρχές.
Ο πρωθυπουργός εξέφρασε στη Βουλή, στην πρωτολογία του, μια «περίπου βεβαιότητα»: «είναι επίσης περίπου βέβαιο ότι η φωτιά αυτή άναψε πάνω σε διαδρομές που συχνά χρησιμοποιούν παράνομοι μετανάστες οι οποίοι έχουν μπει στην πατρίδα μας».
Όταν επικρίθηκε από το Νίκο Ανδρουλάκη για συνωμοσιολογία, απάντησε: «Άρα εγώ δεν μίλησα για θεωρίες συνωμοσίας, έδωσα όμως τα πραγματικά δεδομένα. Και ναι, γνωρίζουμε επίσης ότι η Δαδιά είναι πέρασμα παράνομων μεταναστών». Ο Έβρος έχει 30 περίπου καταγεγραμμένα περιπατητικά μονοπάτια και οικοτουρισμό.
Κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα εντός δασικών περιοχών, ειδικά με τις καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν εκείνες τις μέρες, δημιουργεί κινδύνους για το δάσος. Στις παρυφές του δάσους υπάρχουν παραγωγικές δραστηριότητες, το κυνήγι είναι ευρέως διαδεδομένο στην περιοχή και μπορεί να βρεθούν αμελείς διαβάτες κάθε καταγωγής, εθνικότητας και νομικής κατάστασης. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης μίλησε μόνο για τους παράνομους μετανάστες. Επιβεβαίωσε, μερικώς, τα επιχειρήματα των ακροδεξιών σερίφηδων και τους μάλωσε κάπως γιατί αυτοδίκησαν. Όμως, τα 13 θύματα των σερίφηδων είχαν ήδη αφεθεί ελεύθερα δίχως περιορισμούς. Η αυτοδικία προϋποθέτει ενόχους.
Ο πρωθυπουργός μίλησε για γνωστά περάσματα παράνομων μεταναστών όμως δεν μας είπε πώς και από πότε τα γνωρίζει. Αν θέλετε τη δική μου άποψη το δάσος θα έπρεπε να φυλάσσεται και οι παράτυπα διερχόμενοι να συλλαμβάνονται ώστε να ακολουθηθούν οι νόμιμες διαδικασίες.
Χωρίς να γνωρίζω αριθμούς, έχω ακούσει για την ορεινή-δασική διαδρομή που επιλέγουν οι παράτυπα εισελθόντες, με διακινητές ή χωρίς. Ψάχνοντας στο διαδίκτυο είδα και διάφορες αναφορές που το επιβεβαιώνουν. Κυρίως από ντόπιους. Ξεχωρίζω την αναφορά της κ. Σκαρτσή σε περσινό ρεπορτάζ του Γιώργου Λιάλιου στην Καθημερινή. Τότε είχαμε μεγάλη καταστροφή στη Δαδιά και δεν μπορούσαμε να διανοηθούμε πως φέτος θα είχαμε μεγαλύτερη και ελπίζω όχι ολοκληρωτική.
Η κ. Σκαρτσή (που ασχολείται μέσω οικολογικών οργανώσεων με τη Δαδιά τα τελευταία 30 χρόνια), απαριθμεί τις πιο συχνές αιτίες πυρκαγιών στη Δαδιά: Κύρια αιτία οι καύσεις καλαμιών σε χωράφια που γειτνιάζουν με τα δάση, φωτιές από αμέλεια από παράνομους μετανάστες που διανυκτερεύουν στο δάσος, φωτιά από στρατιωτικές ασκήσεις, από και φωτιές από κεραυνούς.
Ας υποθέσουμε πως η κυβέρνηση ενημερώθηκε για το πέρασμα των παρανόμων μεταναστών από το ρεπορτάζ της Καθημερινής. Όσο κι αν έψαξα δεν βρήκα να έχει κάνει κάτι, το τελευταίο έτος, για να το κλείσει και να μειώσει τον κίνδυνο για το δάσος.
Δεν βρήκα, ψάχνοντας στο διαδίκτυο, οποιαδήποτε είδηση μιας κρατικής παρέμβασης και παρουσίας των διωκτικών αρχών, έστω και μιας σύλληψης παράτυπων μεταναστών στην διαδρομή τους μέσα στο δάσος. Αντίθετα οι διωκτικές αρχές είναι παραπάνω από παρούσες κατά μήκος των συνόρων και σε πολλά σημεία του οδικού δικτύου ακόμα και πολλά χιλιόμετρα μακριά από τα σύνορα. Για το δάσος της Δαδιάς και την ευρύτερη δασική περιοχή δύσκολα θα βρεις αναφορές.
Η κυβέρνηση άνοιξε θέμα μεταναστών χωρίς να νοιαστεί για το πιθανό αποτέλεσμα μιας τέτοιας συζήτησης. Την τροφοδότηση των ακροδεξιών με επιχειρήματα. Ακόμα και την ώρα που, για πρώτη φορά, οι ακροδεξιοί νιώθουν την αυξημένη πίεση της δικαιοσύνης που είδε όσα έγιναν τις τελευταίες ημέρες και προσπαθεί να ερευνήσει τι έγινε τα προηγούμενα χρόνια.
(Ο Βασίλης Χρονόπουλος είναι νομικός, ειδικός σε θέματα μετανάστευσης και ασύλου)
