Τον τελευταίο καιρό, ο πολιτικός λόγος του κ. Μητσοτάκη προβάλλει τις πολιτικές της ΝΔ ως προοδευτικές επειδή είναι πολιτικές μεταρρυθμίσεων, ελευθερίας και ανανέωσης. Παρατηρούμε την καλλιέργεια μια συνειδητής σύγχυσης γύρω από τις έννοιες του προοδευτισμού και των μεταρρυθμίσεων.
Βέβαια, αυτό δεν συμβαίνει πρώτη φορά. Παραδοσιακά συντηρητικές δυνάμεις ευαγγελίζονται πως αποτελούν την πιο προοδευτική πολιτική πρόταση διακηρύσσοντας την κατάργηση του πολιτικού διαχωρισμού μεταξύ δεξιάς και αριστεράς. Αντίθετα οι παραδοσιακά προοδευτικές δυνάμεις συχνά υποτιμούν αυτή την ιδεολογική μάχη και δυσκολεύονται να οχυρώσουν τόσο τη μορφή όσο και το περιεχόμενο του κοινωνικού και οικονομικού προοδευτισμού σε επίπεδο πολιτικής πρακτικής και δημόσιων πολιτικών.
Στην «γλώσσα» της ΝΔ ο πολύπαθος όρος «μεταρρύθμιση» αποκτά έναν θετικό και ουδέτερο χαρακτήρα. Οι μεταρρυθμίσεις είναι εν γένει καλές και είτε κάποιος τις προωθεί και είναι μεταρρυθμιστής είτε όχι. Γνωρίζουμε πολύ καλά βέβαια ότι η ΝΔ προωθεί στην πραγματικότητα απορρυθμίσεις, οι οποίες παρουσιάζονται ως προοδευτικές, ενώ εκφράζουν και εξυπηρετούν τα πιο συντηρητικά και αναχρονιστικά ιδεολογήματα και συμφέροντα και οδηγούν σε εκτόξευση των ανισοτήτων. Η οικονομική νεοφιλελεύθερη ορθοδοξία που προωθεί η ΝΔ ήδη υλοποιείται εδώ και δεκαετίες στον δυτικό κόσμο και πλέον αμφισβητείται από όλο και περισσότερους. Αλλά εδώ εμφανίζεται ως κάτι το νέο και εκσυγχρονιστικό.
Παραδείγματα πολλά: το πλέγμα νομοθετημάτων που έχουν στόχο τη μείωση της διαπραγματευτικής δύναμης των εργαζομένων(στο εργασιακό νομοσχέδιο σύμφωνα με τη ΝΔ, ο ΣΥΡΙΖΑ, το ΚΚΕ, ακόμα και το ΚΙΝΑΛ δίνουν «μάχες οπισθοφυλακής»), η ιδιωτικοποίηση της επικουρικής ασφάλισης, ηεπέκταση και αποθέωση της λειτουργίας των αγορών, όλα έχουν δοκιμαστεί ξανά, ανακυκλώνονται από τη ΝΔ αλλά σκοντάφτουν πολύ γρήγορα στην σκληρή αλήθεια της πολυκρισιακής συνθήκης που βιώνουμε. Τελευταίο παράδειγμα το ζήτημα της ενέργειας όπου οι πολιτικές της ΝΔ ξεμπροστιάστηκαν πολύ γρήγορα.Αλλά το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αναχρονισμού και ανακολουθίας μεταξύ λόγου και πράξεων της ΝΔ είναι η αναβίωση ενός σκληρού πελατειασμού στο κράτος και μιας γκρίζας διαχείρισης του δημοσίου χρήματος.
Επομένως ο επικοινωνιακός λόγος της ΝΔ έχει ως στόχο να θολώσει τις διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στις συντηρητικές και προοδευτικές πολιτικές ή και να αντιστρέψει το πρόσημο των πολιτικών της, με μετονομασίες που είναι ανορθολογικές, ανιστόρητες και ιδιοτελώς εργαλειακές για σκοπούς δημόσιας παραπλάνησης.
Η αριστερά και οι προοδευτικές δυνάμεις πρέπει να βάλουν τα πράγματα σε μια τάξη. Προοδευτικός είναι αυτός που δεν διστάζει να αμφισβητήσει την παράδοση και το statusquo προκειμένου να δημιουργήσει μια κοινωνία δικαιότερη, με ισότητα και ουσιαστική δημοκρατία. Που προτάσσει την αλληλεγγύη και την ανεκτικότητα ως απαραίτητα συστατικά μιας εξελιγμένης κοινωνικής οργάνωσης έναντι ενός στενόμυαλου ατομικισμού που διαβρώνει την κοινωνία μεγεθύνοντας την ανασφάλεια και οδηγεί σε ατομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά αδιέξοδα. Ο προοδευτικός άνθρωπος δεν μένει απλά παρατηρητής των σύγχρονων ιδιοκτησιοκρατικών κοινωνιών ακραίας ανισότητας αλλά αμφισβητεί τους ιδεολογικούς μηχανισμούς αναπαραγωγής τους και ψάχνει τρόπους υπέρβασής τους.
Η γείωση αυτού του θεωρητικού σχήματος στην πράξη μπορεί να πάρει διάφορες μορφές. Η προοδευτική πρόταση στον τομέα της ενέργειας προτείνει την αυστηρή και ισχυρή ρύθμιση της αγοράς ενέργειας και το δημοκρατικό άνοιγμα της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ σε νοικοκυριά επιχειρήσεις αγρότες, ενεργειακές κοινότητες. Οι διαφορές με τον τρόπο διαχείρισης του ενεργειακού ζητήματος από τη ΝΔ είναι προφανείς. Αξίζει να θυμηθούμε επίσης τις παλινωδίες του κου Μητσοτάκη που ειρωνευόταν το (προοδευτικό) αίτημα αλλαγής του τρόπου διαχείρισης των πατεντών ώστε να διατεθούν σε όλο τον πλανήτη φτηνά εμβόλια και φάρμακα κατά του COVID.
Προφανώς, οι στάσεις των προοδευτικών μετασχηματίζονται ανάλογα με τις αξίες της κοινωνίας της κάθε εποχής, αλλά η βασική θέση παραμένει αναλλοίωτη ως η διαρκής προσπάθεια πάντα να κάνουν την κοινωνία καλύτερη από ό,τι είναι στο παρόν. Οι αλλεπάλληλες κρίσεις κάνουν περισσότερο διακριτό τον διαχωρισμό μεταξύ του παλιού παραδείγματος που αδυνατεί να παρέχει επαρκείς απαντήσεις και ενός νέου που είναι ανάγκη να προκύψει με προοδευτικούς μετασχηματισμούς και βαθιές μεταρρυθμίσεις, αποδεκτές από την κοινωνία και ικανές να αντέξουν στον χρόνο. Με την ενίσχυση του ρόλου του κράτους ώστε να παρέχει ασφάλεια, κοινωνική και οικονομική ανθεκτικότητα και με κυρίαρχο στόχο την μείωση των ανισοτήτων και την αλλαγή των μηχανισμών που τις εντείνουν και τις αναπαράγουν.
Οι αριστερές και προοδευτικές δυνάμεις πρέπει λοιπόν να σηκώσουν το γάντι που τους πετάει ο κος Μητσοτάκης και η ΝΔ. Στην πραγματικότητα, ο κος Μητσοτάκης, άθελά του, προσφέρει ευκαιρίες συσπείρωσης και συμπόρευσης τόσο στο εσωτερικό των προοδευτικών κομματικών και άλλων σχηματισμών όσο και μεταξύ τους. Το πραγματικό προοδευτικό στρατόπεδο πρέπει να αναβαθμίσει το ιδεολογικό του οπλοστάσιο να αντιπαρατεθεί με την άλλη πλευρά και να βρει πεδία σύγκλισης σε μια προοδευτική προγραμματική πρόταση.
(Ο Παναγιώτης Κορκολής είναι Υπεύθυνος Ανάπτυξης του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών «ΕΝΑ»-Σύμβουλος του Προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ Αλ. Τσίπρα για θέματα Ανάπτυξης και Οικονομίας- Πρώην Γενικός Γραμματέας Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ)