Η τρικομματική κυβέρνηση του Βερολίνου δείχνει να απέκτησε βηματισμό. «Διαχειρίστηκε» - υπό το πρίσμα των συνθηκών - ομαλά την πολιτική προσέγγισης των τελευταίων δεκαετιών με την Ρωσία και κατέγραψε τις πρώτες επιρροές της στο εσωτερικό των κομμάτων που την απαρτίζουν αλλά και στις ευαίσθητες χορδές των ευρωπαίων πολιτών, με την εξαγγελία για το μεγαλύτερο εξοπλιστικό πρόγραμμα μετά τον Β’Π.Π.
Οι γαλλικές εκλογές ολοκληρώθηκαν. Το αποτέλεσμά της επικράτησης Macron μέχρι στιγμής συμβάλει κυρίως ώστε ευρωπαίοι κάθε εθνότητας και εθνικότητας, να ανασάνουν μιας και τελικώς ούτε αυτή τη φορά δεν τους «έπεσε» η Μ. Le Pen στο κεφάλι.
Η 9η Μαΐου γιορτάστηκε. Ο ρώσος πρόεδρος Putin - με ανεπτυγμένα τα στρατεύματα στο εσωτερικό μιας ανεξάρτητης ευρωπαϊκής χώρας - μίλησε στην Κόκκινη Πλατεία της Μόσχας και στις 10 Μαΐου παρά τους (όποιους) φόβους, ο ευρωπαϊκός κόσμος ήταν (ακόμη) στη θέση του.
Οι G7 συνεδρίασαν στην Ευρώπη. Τη στιγμή ακριβώς που συζητούσαν αναζητώντας τρόπο για να βγάλουν τα σιτηρά από την ουκρανία οι αγωγοί φυσικού αερίου που διασχίζουν τα ανατολικά σύνορα με κατεύθυνση την κεντρική Ευρώπη άρχισαν να «στεγνώνουν».
Οι 100 πρώτες ημέρες της ουκρανικής τραγωδίας σύντομα συμπληρώνονται. Και όπως την πρώτη ημέρα έτσι και τώρα δεν προκύπτει κάποια άμεση στρατιωτική λύση.
Αναμφισβήτητα το επόμενο διάστημα η ευρωπαϊκή ατζέντα θα ξαναγραφτεί εμπλουτισμένη με νέα «παλιά» ερωτήματα σχετικά με τα όριά της
Τι συμβολίζουν ιστορικά, κοινωνικά, γεωγραφικά και πολιτισμικά τα σύνορα στην Ευρώπη; Τι αποτυπώνουν και τι διαχωρίζουν εσωτερικά και εξωτερικά σύνορά στην Ευρωπαϊκή Ένωση;
Τι, ποιός και πότε νομιμοποιεί ή επιτάσει την προάσπιση, τον σεβασμό ακόμη και την παραβίασή τους;
Εκ πρώτης μια σειρά από ερωτήματα που πλανιόταν πάντα πάνω απ΄ την Ευρώπη. Η αγωνιώδης ανάγκη για εγκαθίδρυση της ειρήνης επέβαλε στην Ε.Ε. να επιδιώκει την διαγραφή των εσωτερικών της σύνόρων. Φαίνεται όμως ότι παράλληλα άρχισε να σβήνει από τη μνήμη της ευρωπαϊκής πολιτικής και διπλωματίας τον λόγο, τον σκοπό και τις συνθήκες που είχαν επιβάλει την παρουσία τους τουλάχιστον απο τον τριακονταετή πόλεμο και μετά. Και όσο αυτό λησμονιόταν , για την κεντρική και δυτική Ευρώπη ήταν κάτι το οποίο συνεφερε στην αποτελεσματικότητα της πολιτικής της Osterweiterung. Για τις χώρες από τη Βαλτική θάλασσα μέχρι τη Βαλκανική χερσόνησο όμως εγκυμονεί τον κίνδυνο παγίωσης τους στο στάτους «περιφερειακών χωρών / δορυφόρων».
Και μπορεί η κεντρική Ευρώπη και το γαλλογερμανικό ενδιαφέρον να στρέφουν την προσοχή του στο βόρειο άκρο αναρωτώμενοι αν η Φινλανδία θα μπορούσε ποτέ να γίνει η Νέα Αλσατία. Το σημείο όμως που αφέθηκε το νήμα στο νότιο ακρο τον Σεπτέμβριο του 2020 ήταν αυτό ενός σχεδόν θερμού επεισοδίου στο Αιγαίο. Και η επιμονή σε αναφορές στην Ελλάδα ως το «προκεχωρημένο φυλάκιο» ή το «προπύργιο» του δυτικού κόσμου δεν κρύβει ότι συνεχίζουν τον ίδιο τρόπο προσέγγισης. Ξεπερνούν την απλή περιγραφή μιας χώρας που βρίσκεται στα εξωτερικά σύνορα μιας γεωπολιτικής ενότητας για να την ανάγουν σε μια χώρα ασφαλείας απέναντι σε κάθε πρόκληση διάρρηξης. Πολύ περισσότερο μάλιστα αναδεικνύουν την υφέρπουσα τάση ρευστοποίησης και την κινητικότητα. ‘Ένθεν κακείθεν της γραμμής στην οποία αναπτύσσονται. Η ακόμη πιο πρόσφατη μόλις εχτές αναφορά στην Ελλάδα και εξομοίωση της περιοχής του Αιγαίου/ Αν. Μεσογείου με τον Ινδοειρηνικό ως σημεία αιχμής του ενδιαφέροντος της αμερικανικής παρουσίας, κάνουν πολλούς να αναρωτιούνται ποιά επιδιώκεται να είναι η επόμενη μέρα; Είτε στην περίπτωση μιας ο μη γένοιτο επέκτασης των συγκρούσεων και τις εξαγωγής τους βορειότερα ή νοτιότερα της Ουκρανίας, είτε σε μια παγίωση των νεοψυχροπολεμικών συνθηκών ανοχής για το υπόλοιπο της δεκαετίας; Μήπως μετατρεπόμαστε από μια χώρα στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ σε μια χώρα-σύνορο στην πιο ακατάλληλη συγκυρία;
Για τους κατοίκους της γηραιάς ηπείρου ένας ακόμη κύκλος αντοχής των συνθηκών ισορροπίας έχει ήδη ξεκινήσει. Μετά την επιβολή της κοινωνικής αποστασιοποίησης και τον περιορισμό των ελευθεριών για την αντιμετώπιση της πανδημίας, οι πολίτες στην Ευρώπη συνεχίζουν ακόμη να επιδεικνύουν μια στωική υπομονή απέναντι στα γεγονότα. Ωστόσο ο πληθωρισμός που καλπάζει, η ανατροπή της καταναλωτικής δύναμης των πολιτών και οι φυσικές καταστροφές μπορεί να εξανεμίσουν μέσα σε κλάσματα δευτερολέπτου αυτή την υπομονή και να σημάνει το ξεκίνημα ενός αντικυκλώνα ταραχών, αντιδράσεων και εξελίξεων. Προφανώς σε όλη την ευρωπαϊκή επικράτεια. Με την βαρύτητα και την ταχύτητα όμως που επιφυλάσσει η επιμέρους εξωτερική και η δημοσιονομική πολιτική σκέψη της εκάστοτε κυβερνητικής εξουσίας και των επιλογών της.
(Ο Παυσανίας Παπαγεωργίου είναι Σύμβουλος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Θεμάτων του Προέδρου της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, Αλέξη Τσίπρα)