Τα Βαλκάνια βρίσκονται και πάλι στα πρόθυρα στρατιωτικής σύγκρουσης καθώς οι εντάσεις μεταξύ της Σερβίας και του Κοσσυφοπεδίου του κατεξοχήν αλβανόφωνου τμήματος της χώρας που ανακήρυξε μονομερώς την ανεξαρτησία του πριν από 14 χρόνια, αναζωπυρώθηκαν και πάλι.
Το Κοσσυφοπέδιο που δεν έχει αναγνωριστεί επίσημα από το σύνολο της παγκόσμιας κοινότητας ήταν ένα από τα θέατρα των πολεμικών επιχειρήσεων κατά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας τη δεκαετία του ’90. Μετά τους βομβαρδισμούς της Σερβίας από τις ΝΑΤΟικές δυνάμεις το 1999, διεθνείς δυνάμεις ανέλαβαν τον έλεγχο του Κοσσυφοπεδίου.
Το 2008 το Κοσσυφοπέδιο, που μέχρι τότε ήταν επαρχία της Σερβίας, κήρυξε μονομερή ανεξαρτησία κάτι που δεν αποδέχτηκε ποτέ το Βελιγράδι. Το 2011 ξεκίνησαν οι συνομιλίες μεταξύ των δυο χωρών υπό την διαμεσολάβηση της ΕΕ, ώστε να βρεθεί κοινός τόπος στη περιφερειακή συνεργασία, την ελευθερία μετακίνησης και τους κανόνες δικαίου.
Μετά την συμφωνία που επετεύχθη στην Ουάσινγκτον υπό τον Τραμπ, θεωρήθηκε ότι υπήρξε εξομάλυνση των σχέσεων Βελιγραδίου Πρίστινα. Όμως η ανάρρηση του Αλμπίν Κούρτι στην εξουσία οι συμφωνία αλλά και ο διάλογος ατόνησαν καθώς ήταν άλλες οι προτεραιότητες του Κοσοβάρου Πρωθυπουργού.
Οι συμφωνίες αυτές επιτεύχθηκαν μετά την ένταση που ξέσπασε μεταξύ Σερβίας και Κοσσυφοπεδίου το καλοκαίρι του 2019, παρόμοια με αυτή που συμβαίνει τώρα. Οι Κοσοβάροι ξεκίνησαν αστυνομικές επιχειρήσεις σε βόρειες περιοχές που κατοικούνται από Σέρβους με το πρόσχημα της «καταπολέμησης της εγκληματικότητας» με το Βελιγράδι έχει θέσει τον στρατό σε επιφυλακή.
Παρότι η Αλβανία συμμετέχει στην πρωτοβουλία «Ανοιχτά Βαλκάνια» με τη Σερβία έχει πάντοτε υπό την προστασία της το Κοσσυφοπέδιο. Όπως είναι φυσικό όλα αυτά απειλούν με την εμφάνιση ενός νέου «θερμού σημείου» στον χάρτη της Ευρώπης.
Κινδυνεύει η Ευρώπη μ’ ένα νέο πόλεμο στα νοτιοανατολικά της, είναι το ερώτημα που απασχολεί πολιτικούς και αναλυτές.
Οι ειδικοί απ’ όλες τις πλευρές δεν πιστεύουν πραγματικά στο ριζοσπαστικό στρατιωτικό σενάριο και σε ένα νέο πόλεμο.
Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις το ζήτημα των διαπραγματεύσεων με τη Σερβία δεν είναι ιδιαίτερης σπουδαιότητας για τους Αλβανούς του Κοσσυφοπεδίου, καθώς τα οικονομικά προβλήματα και η ανεργία είναι κυρίαρχα στην καθημερινότητα των πολιτών.
Οι Σέρβοι υποστηρίζουν την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση -αν και, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις, πολλοί θεωρούν τις πιθανότητες ένταξης στην ΕΕ μηδενικές- μια στρατιωτική σύγκρουση θα έθετε τέλος σε αυτή τη διαδικασία. Ούτε το Κοσσυφοπέδιο ενδιαφέρεται για στρατιωτική δράση. Επιπλέον, υπάρχει ο παράγοντας ΝΑΤΟ, ο οποίος είναι ένας ανατρεπτικός παράγοντας.
Η Σερβία από τη μεριά της αντιλαμβάνεται ότι η στρατιωτική δράση θα οδηγήσει σε οικονομικές κυρώσεις που θα προκαλέσουν ανεπανόρθωτη ζημιά στην οικονομία της.
Η εκδοχή ότι η Ρωσία είναι ο εμπνευστής αυτής της σύγκρουσης είναι εξαιρετικά αμφισβητήσιμη και ανυπόστατη. Αυτή η κατάσταση δεν είναι αυθόρμητη, είχε προβλεφθεί, αλλά δεν θα οδηγήσει σε στρατιωτική δράση, αν και θα χρησιμοποιηθεί από τους πολιτικούς στη Σερβία και το Κοσσυφοπέδιο προς όφελός τους, σύμφωνα με τους αναλυτές.
Ο βαθμός οικονομικής εξάρτησης από την Ευρώπη, τόσο της Σερβίας που είναι υποψήφια προς ένταξη χώρα στην ΕΕ αλλά και το Κοσσυφοπέδιο που το επιθυμεί σφόδρα, είναι ασυμβίβαστος με πόλεμο.
Επιπλέον όλα δείχνουν ότι η Ρωσία δεν έχει καμία σχέση με αυτή την επιδείνωση. Αυτή η επιδείνωση δεν είναι μετά τη Ρωσία, αλλά στο πλαίσιο της Ρωσίας. Αν και πολλοί αναλυτές δεν πίστευαν στην πιθανότητα ενός μεγάλου πολέμου στην Ουκρανία και τελικά διαψεύστηκαν, το ίδιο μπορεί να συμβεί και μεταξύ Σερβίας και Κοσσυφοπεδίου.
Ωστόσο, ταυτόχρονα, οι ειδικοί βλέπουν και έναν εξωτερικό παράγοντα στην τρέχουσα επιδείνωση και δεν είναι άλλος από τις ΗΠΑ.
Ο Μπάιντεν ο οποίος έχει ξεκάθαρα φιλοαλβανική θέση, χρηματοδοτήθηκε μεταξύ άλλων από την αλβανική διασπορά κατά την προεκλογική του εκστρατεία. Το κύριο καθήκον της κυβέρνησής του είναι να ολοκληρώσει αυτό που ξεκίνησε το 1999, να επιτύχει τη λεγόμενη «αμοιβαία αναγνώριση» μεταξύ Πρίστινα και Βελιγραδίου. Δηλαδή την αναγνώριση της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου, κάτι στο οποίο οι σημερινές σερβικές αρχές δεν θα συμφωνήσουν ποτέ, όμως οι ΗΠΑ θα υποστηρίξουν τη σκληρή πίεση της Πρίστινα στο Βελιγράδι.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς πρότεινε την αναγνώριση του Κοσσυφοπεδίου ως προϋπόθεση για την ένταξη της Σερβίας στην ΕΕ, ωστόσο, ο Βούτσιτς δεν συμφώνησε σε έναν τέτοιο όρο.
Είναι όμως προφανές ότι ο παράγοντας της αναγνώρισης του Κοσσυφοπεδίου είναι καθοριστικός στις σχέσεις μεταξύ της Δύσης και του Βελιγραδίου. Ως εκ τούτου, οι ΗΠΑ και η ΕΕ προφανώς δεν θα είχαν αντίρρηση να έρθουν στην εξουσία στη Σερβία άλλοι πολιτικοί, οι οποίοι θα ήταν πιο ευέλικτοι στο ζήτημα του Κοσσυφοπεδίου από τον Βούτσιτς.
Η στάση εξάλλου της Σερβίας στις κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας, έδωσε πάτημα για περισσότερη πίεση προς το Βελιγράδι. Το είχε αναφέρει και ο Βούτσιτς σε συνεντεύξεις του ότι δέχτηκε πάρα πολλές πιέσεις τόσο από τις ΗΠΑ όσο και από την ΕΕ να συμμετάσχει στις κυρώσεις.
Ορισμένοι εμπειρογνώμονες συνδέουν την τρέχουσα επιδείνωση στο Κοσσυφοπέδιο με αυτό, αν και αμβλύνθηκε με την αναβολή της έναρξης ισχύος των νέων κανόνων για τα έγγραφα, αλλά το πρόβλημα δεν έχει επιλυθεί ουσιαστικά. Μια νέα αντιπαράθεση θα μπορούσε να ξεσπάσει μέσα σε ένα μήνα.
Οι Αμερικανοί θέλουν να μειώσουν όσο το δυνατόν περισσότερο τη θετική γνώμη των Σέρβων προς τον Σέρβο Πρόεδρο και να τον εκδιώξουν από την εξουσία, αλλά γνωρίζουν ότι δεν υπάρχει περίπτωση να συμβεί αυτό μέσω εκλογών.
Αυτό θα μπορούσε να συμβεί με δυο ενδεχόμενα σενάρια. Είτε μια επανάσταση, η οποία είναι δύσκολο να πραγματοποιηθεί υπό τις παρούσες συνθήκες, όταν, σύμφωνα με όλες τις δημοσκοπήσεις, τουλάχιστον το ήμισυ του εκλογικού σώματος θα ψήφιζε τον Βούτσιτς.
Ή να χάσει την στήριξη των πολιτών μέσω σκανδάλων που υποδαυλίζονται από τα μέσα ενημέρωσης. Δεν είναι κρυφό ότι μεγάλο μέρος των σερβικών μέσων ενημέρωσης ελέγχεται από την εταιρεία του πρώην διευθυντή της CIA Ντέιβιντ Πετρέους.
Με τη βοήθεια αυτής της κρίσης στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο – τα μέσα ενημέρωσης και τα κοινωνικά δίκτυα προωθούν μια τέτοια μεθοδολογία, γράφοντας τίτλους όπως «ο Βούτσιτς εγκαταλείπει το Κοσσυφοπέδιο, ο Βούτσιτς φταίει για την κρίση, είναι αυτός που υπέγραψε τέτοιες συμφωνίες με την Πρίστινα» και άλλα παρόμοια άρθρα.
Οι Αμερικανοί καταλαβαίνουν ότι ένα μεγάλο μέρος του σερβικού εκλογικού σώματος είναι πατριώτες και θέλουν να παίξουν το χαρτί της προδοσίας και να δημιουργήσουν ένα αδιέξοδο για τον Σέρβο πρόεδρο.
Έτσι από τη μία πλευρά, ο Βούτσιτς δεν μπορεί να εγκαταλείψει τη θέση του, αλλά δεν μπορεί να γίνει πολύ σκληρός και να εισβάλει στρατιωτικά στο Κοσσυφοπέδιο. Σε αυτή την περίπτωση, αυτό που θα μπορούσε να περιμένει η Σερβία είναι κυρώσεις από τις δυτικές χώρες, καθώς και πογκρόμ κατά των Σέρβων που ζουν στο Κοσσυφοπέδιο. Το Βελιγράδι δεν έχει άλλη επιλογή από το να είναι όσο το δυνατόν πιο αποφασιστικό, να χαράξει ξεκάθαρα κόκκινες γραμμές, αλλά και να μην περάσει τη γραμμή, μια δύσκολη εξίσωση για τον Βούτσιτς.
Μια ανάφλεξη στα Βαλκάνια με μια επανάληψη της αντιμετώπισης που είχε η Ρωσία από τη Δύση στην Σερβία θα είναι το τέλος του κόσμου που ξέραμε μέχρι πριν την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
(Ο Σπύρος Σιδέρης είναι δημοσιογράφος)
