Την ομιλία της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για την «Κατάσταση της Ε.Ε.» περίμεναν πολλοί ώστε να βγάλουν συμπεράσματα για την πορεία της Ευρώπης αλλά κυρίως γιατί είναι η πρώτη φορά που μια τέτοια ομιλία θα εκφωνηθεί ενώ στα εδάφη της διεξάγεται ένας πόλεμος στον οποίο εμπλέκεται μια πυρηνική δύναμη (η Ρωσία). Η αγορά ενέργειας έχει διαλυθεί και πλέον δεν μπορεί να λειτουργήσει, παραδέχθηκε με τεράστια καθυστέρηση η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, κατά την ετήσια ομιλία της για την «Κατάσταση της Ε.Ε.» στο Ευρωκοινοβούλιο. Η επικεφαλής της Κομισιόν, σε μια ομιλία που αποκάλυψε για ακόμη μια φορά την έλλειψη πλάνου των Βρυξελλών για την ενεργειακή κρίση, δεν είχε πολλά να πει αναφορικά με την επόμενη μέρα τόσο στο ζήτημα της ενεργειακής ανεπάρκειας όσο και των σχέσεων με τη Ρωσία, αυξάνοντας την ανασφάλεια και το φόβο εκατομμυρίων πολιτών για τους επόμενους μήνες.
Πέρα από τα άσφαιρα τσιτάτα όπως το «Ζήτω η Ευρώπη μας», που δηλώνουν αμηχανία κι αποκαλύπτουν τη νευρικότητα της Κομισιόν, η κυρία φον ντερ Λάιεν δεν κατάφερε να δώσει συγκεκριμένες απαντήσεις ούτε για τους λογαριασμούς του ρεύματος, ούτε για το άγχος διαβίωσης των Ευρωπαίων, πετώντας μάλιστα το μπαλάκι στους πολίτες, ζητώντας μείωση της κατανάλωσης ρεύματος τις ώρες αιχμής.
Η ομιλία της επικεφαλής της Κομισιόν αποτυπώνει τα μεγάλα, δομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει το ευρωπαϊκό οικοδόμημα τα τελευταία χρόνια, που με τη σειρά τους τροφοδοτούν τον ευρωσκεπτικισμό και ενισχύουν εκείνες τις δυνάμεις που θέλουν να δουν την ΕΕ να διαλύεται και να επιστρέφουμε στα κλειστά σύνορα και τα έθνη-κράτη. Ομιλίες σαν αυτή της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ενώπιον του Ευρωκοινοβουλίου επαληθεύουν τα ανησυχητικά σημάδια απομάκρυνσης από τα ευρωπαϊκά ιδεώδη, από τις θεμελιώδεις αρχές του κράτους δικαίου, της συνεργασίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης, διαμορφώνοντας μια νέα κατάσταση, μια ΕΕ διαιρεμένη που έχει χάσει τον προσανατολισμό της και αδυνατεί να εφαρμόσει όσα προβλέπονται στις ιδρυτικές της συνθήκες.
Όλα όσα πρότεινε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είναι είτε δύσκολο να υλοποιηθούν, είτε δεν μπορούν να υλοποιηθούν άμεσα. Από το προσωρινό πλαφόν στα υπερκέρδη μέχρι τη δημιουργία αγοράς υδρογόνου, χρειάζεται σημαντικό διάστημα για να αποδώσουν οι προτάσεις και οι όποιες αποφάσεις θα έπρεπε να είχαν εφαρμοστεί …χθες. Όσο για τους πολίτες που παίρνουν στις πλάτες τους το βάρος του τραγικού ελλείμματος πολιτικής από την Κομισιόν, η κυρία φον ντερ Λάιεν δεν είχε τίποτα να πει, πλην προτροπών περί σύνεσης και προσαρμογής στη σημερινή, εξαιρετικά δύσκολη πραγματικότητα. Οι κυρώσεις προς την Ρωσία θα παραμείνουν, χωρίς ωστόσο να φαίνεται να αποδίδουν, με τις ευρωπαϊκές οικονομίες να αδυνατούν να βρουν λύσεις για την απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο, τη στιγμή που η Gazprom έχει κλείσει την παροχή προς τα ευρωπαϊκά κράτη.
Σε πολλές χώρες σήμερα επικρατούν ηγεσίες που στην πραγματικότητα στέκονται απέναντι ακόμα και στα προτάγματα του Διαφωτισμού, που πριν από χρόνια αποτελούσε τη συγκολλητική ουσία, με την Κομισιόν να μην κάνει πρακτικά τίποτα για να θέσει στο περιθώριο όσους θέλουν μια ΕΕ διαιρεμένη κι αδύναμη. Οι γαλλικές εκλογές και το ποσοστό της ακροδεξιάς φαίνεται πως δεν χτύπησαν τα απαραίτητα «καμπανάκια» στις Βρυξέλλες, με τις ιταλικές εκλογές να αναμένεται να βαθύνουν ακόμη περισσότερο τη διαίρεση μεταξύ όσων θέλουν ισχυρές, συλλογικές αποφάσεις και όσων επιθυμούν μια Ένωση αδύναμη, έρμαιο συγκεκριμένων συμφερόντων και παρακολουθητή κρίσιμων γεωπολιτικών εξελίξεων. Μπορούμε να προχωρήσουμε μπροστά με τέτοιες ηγεσίες και νοοτροπίες; Μάλλον όχι είναι η απάντηση, σε μια περίοδο που έχουμε ανάγκη από προοδευτικές πολιτικές και ξεκάθαρες στοχεύσεις περισσότερο από ποτέ.
(Ο Γιώργος Μπαλάφας είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και περιφερειακός σύμβουλος Βόρειου Τομέα Αττικής)
