Η περίφημη «Σκεπαστή», η χαρακτηριστική κερκίδα του παλιού γηπέδου της ΑΕΚ, έκλεινε με μία μεγάλη, δίφυλλη συρόμενη πόρτα. Αν πλησίαζε κάποιος, από τη σχισμή, ανάμεσα στα μεγάλα σιδερένια φύλλα της, μπορούσε να δει τις άδειες κερκίδες, το χορτάρι και τα τέρματα. Στο μυαλό έρχονταν εικόνες των μεγάλων αγώνων που είχε δει με τα μάτια του, όπως το 3-3 με τη Ρεάλ Μαδρίτης και το 2-0 με τη Ρέιντζερς. Άλλες φορές, μπορούσε να φανταστεί τις μαγικές βραδιές που δεν είχε δει, αλλά για τις οποίες είχε διαβάσει, όπως το 3-0 με την ΚΠΡ και τις αποκρούσεις του Χρηστίδη στα πέναλτι και το 6-1 επί της Πόρτο. Η ΑΕΚ, ωστόσο, είναι μία από τις ομάδες, που οι αναμνήσεις της δεν εξαντλούνται στους αθλητικούς θριάμβους…
Η ράτσα μας είναι γεμάτη κουσούρια. Και το χειρότερο από αυτά είναι η μνήμη. Γιατί, όσες φορές πάμε να πούμε κάτι ευχάριστο, έρχονται ξαφνικά κάτι μνήμες απ’ τα παλιά και μπερδεύονται στις ιστορίες μας. Οι πρόσφυγες, όταν φεύγουν, παίρνουν μαζί τους δυο λογιών πράγματα: τα κρυφά και τα φανερά. Αυτά που κρύβονται και αυτά που επιπλέουν στη μνήμη. Κάποια χάνονται στη διαδρομή, κάποια άλλα τα βρίσκεις μπροστά σου μετά από καιρό (Από την ταινία του Τάσου Μπουλμέτη: «1968»).
Το γήπεδο της ΑΕΚ το παλιό και το νέο, είναι προϊόν εκείνων των φανερών, που επιπλέουν στη μνήμη. Είναι ένα από εκείνα που τα βρίσκουμε μπροστά μας μετά από καιρό. Όπως, τότε…
Το 1924, ο Κωνσταντίνος Σπανούδης ίδρυσε την ΑΕΚ. Ο σκοπός του σωματείου αποτυπώνεται ξεκάθαρα στο δεύτερο άρθρο του καταστατικού της: «Σκοπός του Συλλόγου είναι η περισυλλογή και συγκέντρωσις των εκ Κωνσταντινουπόλεως εν Αθήναις και Πειραιεί αθλητών προς συνέχισιν του έργου των διαφόρων αθλητικών και Γυμναστικών εν γένει Σωματείων Κωνσταντινουπόλεως, των οποίων ενεργά μέλη ήσαν οι αθληταί ούτοι».Όταν είπαν στον Σπανούδη πώς θα μπορέσουν οι πληγωμένοι από την προσφυγιά αθλητές να ανταγωνιστούν τους ντόπιους, κείνος απάντησε: «Εμείς έχουμε μνήμες. Και με αυτές θα αγωνιστούμε».
Ίσως, το όραμα του Σπανούδη πήγε πολύ πιο μακριά από αυτό που ο ίδιος φανταζόταν. Διότι το ουτοπικό «θα αντιπαρατάξουμε τις μνήμες μας», δεν έδωσε στην ΑΕΚ μόνο μία ηθική δικαίωση, αλλά την καταξίωσε στη συνείδηση των Ελλήνων φιλάθλων, ως ένα από τα μεγαλύτερα αθλητικά σωματεία. Το μαρτυρούν οι τίτλοι και οι διακρίσεις της. Και πιο πολύ από αυτά, εκείνο που δείχνει το μέγεθος αυτού του Συλλόγου ήταν και είναι το γήπεδο της Νέας Φιλαδέλφειας.
Γιατί κι αυτό χάρη στις μνήμες χτίστηκε κυρίως. Εκείνοι που το έφτιαξαν ήταν οι ίδιοι πουζούσαν στα προσφυγικά παραπήγματα και τις λασπωμένες προσφυγογειτονιές της Νέας Φιλαδέλφειας και της Νέας Ιωνίας. Με τις μνήμες μίας άλλης ευτυχισμένης ζωής στις χαμένες πατρίδες, εκεί όπου ο αθλητισμός δεν ήταν δευτερεύουσα δραστηριότητα, αλλά κατείχε κυρίαρχη θέση της κοινωνικής ζωής, οι άνθρωποι αυτοί βρήκαν τον τρόπο να συνταιριάξουν τον αγώνα για την προσωπική επιβίωση, με την ανάγκη στέγασης των ονείρων της ΑΕΚ. Χωρίς εκείνες τις μνήμες, χωρίς τέτοιου είδους μνήμες, κάτι τέτοιο δε θα ήταν εφικτό.
Και όπως οι φτωχικές γειτονιές της «Μαγικής Πόλης» του Κούνδουρου και της «Συνοικίας το Όνειρο» του Αλεξανδράκη, έγιναν ολόκληρες πόλεις, με νοικοκυρεμένα σπίτια, με αυλές, μπαλκόνια και σύγχρονες αγορές, έτσι και η αλάνα του Ποδονίφτη, από το 1926, έγινε το γήπεδο της ΑΕΚ στην αρχική του μορφή. Και μέχρι το 1962, χάρη στον Νίκο Γκούμα, έφτασε να είναι ένα γήπεδο που, μαζί με τους όρθιους χώραγε 40.000 θεατές.
Και αν ο Σπανούδης και ο Γκούμας ήταν «Πατριάρχες», ο Λουκάς Μπάρλος ήταν για την ΑΕΚ ο στοργικός πατέρας. Στοργικός προς τους παίκτες της ομάδας, αλλά και προς την ίδια την ομάδα. Γιατί, μόνο ένας πατέρας θα υποθήκευε την προσωπική του περιουσία, για να χτιστεί η περίφημη «Σκεπαστή», στα τέλη της δεκαετίας του 1970.
Η «νέα Προσφυγιά»
Ο σεισμός της 7ης Σεπτεμβρίου 1999 πλήγωσε ανεπανόρθωτα το γερασμένο στάδιο. Η Πολιτεία, αρχικά συμπεριέλαβε την οικοδόμηση του νέου γηπέδου στο φάκελο των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας. Το γήπεδο γκρεμίστηκε, για να χτιστεί ένα καινούργιο.
ποδείχθηκε, όμως, ότι η Πολιτεία είχε άλλες προτεραιότητες... Έτσι, με ένα μαγικό τρόπο, το γήπεδο της ΑΕΚ βγήκε από το φάκελο των Αγώνων και η ιστορική ομάδα έμεινε χωρίς σπίτι. Πολλοί θεώρησαν αυτό το ξεσπίτωμα, ως μία νέα Προσφυγιά.
Ήταν η ώρα να ξαναμιλήσουν οι μνήμες… Ακολουθώντας τον ίδιο γνώριμο δρόμο της υπομονής και της επιμονής, ώσπου δεκαεννιά χρόνια μετά, την Παρασκευή 30 Σεπτεμβρίου θα τελέσουν τα θυρανοίξια του καινούργιου ναού τους. Ενός οικοδομήματος που διαφέρει από κάθε άλλο σύγχρονο γήπεδο.
Η πρώτη ενδεκάδα της ΑΕΚ, που θα βγει στο χορτάρι, για να δώσει τον πρώτο ιστορικό αγώνα, θα φέρει το φορτίο της ιστορικής συνέχειας των παικτών που τίμησαν την κιτρινόμαυρη φανέλα: του Στέλιου Σεραφείδη, του Κώστα Νεστορίδη, του Μίμη Παπαϊωάννου και του Θωμά Μαύρου, η εικόνα των οποίων βρίσκονται στους πυλώνες του σταδίου. Αλλά και του Νεγρεπόντη, του Μαρόπουλου, του Τζανετή, του Σταματιάδη, του Κανάκη, του Νικολάου, του Μπάγεβιτς, του Σαβέβσκι, του Μανωλά και του Ντέμη. Στις 3 Οκτώβρη, στο ματς με τον Ιωνικό θα ξαναβγούν τα «Παιδιά από την Πόλη».
Στης Νέας Φιλαδέλφειας τα μέρη, στις όχθες του Ποδονίφτη, εκεί που κάποτε υπήρχε μία λασπωμένη αλάνα, σήμερα υπάρχει ένα υπερσύγχρονο γήπεδο ικανό, να ικανοποιήσει τις αθλητικές ανάγκες μίας από τις μεγαλύτερες ελληνικές, της ΑΕΚ. Ταυτόχρονα, όμως, βρίσκεται ένα μνημείο που θα στεγάσει την ιστορική, πολιτική, πολιτισμική μνήμη ενός μεγάλου κομματιού του Ελληνισμού, που παρόλο που χρειάστηκε να ξεκινήσει τη ζωή του από την αρχή περισσότερες από μία φορές, όχι μόνο επιβίωσε, αλλά διακρίθηκε και διέπρεψε, σε όλους τους αγώνες αυτού του λαού. Και το κατάφερε, χάρη στον Πολιτισμό του και τις μνήμες του. Όπως, ακριβώς και η ΑΕΚ.
Από τις γειτονιές της Νέας Ιωνίας, της Νέας Φιλαδέλφειας, της Παλιάς Κοκκινιάς, αλλά και σε όλες τις προσφυγογειτονιές της Ελλάδας, θα ξεκινήσουν τα κιτρινόμαυρα κασκόλ, θα περάσουν, για άλλη μια φορά τον Ποδονίφτη, για τη μεγάλη γιορτή της μνήμης του παρελθόντος και της αισιοδοξίας για το μέλλον.
Είναι μία διαδρομή, δύσκολη, που μπορεί να διακόπηκε για δεκαεννιά ολόκληρα χρόνια, αλλά αποδείχθηκε πως δεν τελειώνει. Και όπως λέει πάλι ο Μπουλμέτης στο «1968», «ανάμεσα στη νίκη και την ήττα, κρύβονται στιγμές που πρέπει να ειπωθούν». Και η ΑΕΚ, οι άνθρωποί και το γήπεδο της θα είναι εκεί για να τις διηγούνται. Έτσι, γιατί εμείς είμαστε ΑΕΚ, γιατί είμαστε από Εκεί.
(Ο Κώστας Καρβουναρίδης είναι Δικηγόρος – Μάστερ Αθλητικού Δικαίου και Μάνατζμεντ - Διεθνές Κέντρο Αθλητικών Σπουδών CIES – FIFA)